CÕI LẶNG (*) CỦA NGUYỄN KHOA ĐIỀM YẾU DƯỚI MỨC TRUNG BÌNH - Tác giả: Đỗ Hoàng (Hà Nội)

(Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm (bìa trái) và nhà thơ Thanh Thảo - Nguồn ảnh: Internet)

CÕI LẶNG (*) CỦA NGUYỄN KHOA ĐIỀM

YẾU DƯỚI MỨC TRUNG BÌNH 

*

Tập Cõi Lặng của Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm do Nhà xuất bản Văn Học ấn hành năm 2007.

Tập có 56 bài, 9 bài thơ viết theo hình thức truyền thống (có bài lỗi vận - Tắm bến Hà Khê, Đọc thơ tứ tuyệt của Đỗ Mục, Người nằm bên Hồ Tây...), 44 bài viết theo “tân hình thức”, không vần không điệu, tức là Vô lối, 3 bài theo thể hiện đại - thơ tự do.

Nhiều người tìm đọc vì sự tò mò là chính.

Họ xem ông nhà thơ làm quan to tột đỉnh khi hồi hưu có như những ông quan xưa hồi hưu, có khác gì thường dân đang quằn quại khổ đau dưới một sự toàn trị không. Hoá ra ông “quan to” hồi hưu lại hậm hực, ấm ức, tiếc rẻ, khẩu khí có khi còn quá đáng hơn cả dân thường, bài Vô lối sau:

“Bây giờ là lúc có thể chia tay với điện thoại để bàn, cạc vi- dít, nắm đấm mi -rô. 

Tự do lên mạng với đời sống, ăn ngủ với bụi đường...

...Anh là một với cánh đồng, cánh hẩu với quán cóc, ăn chịu với cỏ...”

(Bây giờ là lúc).

(Nhà thơ Đỗ Hoàng)

Ông quan to, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm không dấu sự nuối tiếc, bực bội, cả căm tức khi mình bị buộc về hưu giữa chừng, đang lúc kiếm ra nhiều bỗng lộc. Tiếc không thay đổi được thời gian, thời gian đã đóng đinh lên thân thể; hối không làm được như gã quan Tàu trước đây đổi 83 tuổi ra 38 tuổi để tại vị nhiều thập kỷ nữa, để hốt vàng, hốt bạc. Bao nhiêu cái tiếc, bao nhiêu cái tức, cái căm.

(Nghĩ về mất chức mà đau

Từ nay thôi hết xe tàu vi vo

(Vè cụ Thượng mất chức - ân gian)

Làm quan đời nay nó hái ra toàn ngọc tạ vàng tấn, chứ không phải chỉ ba đấu gạo như tri huyện, nhà thơ Đào Tiềm xưa, và 40 đô la/tháng như Phó tổng thống, nhà thơ Bungari , Đimi trô va... nên các quan khát chức, khát quyền điên dại, oán trách đồng liêu hảm hại, oán trách tạo hoá phôi pha tuổi tác. Sự hồi hưu ở quê là một sự đi đày, chứ không phải là từ quan về vui thú điền viên như quan xưa:

“Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ

Người khôn người đến chốn lao xao”

(Nguyễn Bỉnh Khiêm)

Mà:

“Tóc trắng như thời gian thích chữ lên trán 

Đày anh về quê

Không thể chạy trốn số phận”

(Nhặt ghi)

Và như vậy hoá ra những bài thơ viết về quê hương, cố quận như: Làng Phao Võng, Cánh đồng buổi chiều, Thành phố sớm xuân, Viết cuối năm, Về quê đón tết... đều giả hết!

Nguyễn Khoa Điềm không dấu mình nỗi đam mê quyền lực, đam mê làm quan đến nỗi Huế và Hà Nội thời giao thông hiện đại, xe con đời mới to chỉ đỉ 7 tiếng đồng hồ là đến nhà mà để lỡ cả mùa thu, lỡ cả mùa đông. Lỡ cả mùa thu, lỡ cả mùa đông không phải lo dân chống bão lụt, chống hạn hán, lo cầm quân đánh giặc ngoài biên thuỳ, mà lỡ cả mùa thu, lỡ cả mùa đông là cấm mạng, chặn tường lửa, cấm tư tưởng dân chủ, cấm những người” nhìn ra bốn phương rực rỡ văn minh, tức tối nước nhà cam đường hủ bại” lỡ vì:

“Đã lâu anh chưa về Huế

Hẹn vào thu rồi lỡ cả mùa đông

Anh mải mê trên đường hoạn lộ

Ngảnh về quê hư ảo một vầng trăng”

(Viết cuối năm)

Vì đam mê làm quan, đam mê quyền lực nên ông quan Nguyễn Khoa Điềm không dấu một thủ đoạn chính trị nào để đạt quyền chức:

“Nhiều khi đá đá dạy ta mềm mỏng”

(Hy vọng)

Đến đây chúng ta nhớ tích cũ tay quan Lưu Sử Đức cũng bên Tàu. (Làm quan thì phải học Tàu).

Ông bố muốn con làm quan to nên ra tình huống như nền giáo dục tiên tiến các nước hay ra tình huống cho sinh viên thực hành.

Ông bố nói:

- Nếu quan trên mắng mỏ nhổ nước bọt vào mặt con thì con phải làm sao?
Lưu Sử Đức thành thực trả lời: 

- Con im lặng và sẽ lấy khăn lau đi!

Ông bố giật nảy mình như đỉa phải vôi:

- Không được! Không được! Hỏng hết bánh kẹo! Hỏng hết bánh kẹo! Cứ để vậy, cứ để vậy, cho nó tự khô!

Nếu Lưu Sử Đức sồng lại thì phải đến học ông quan “mềm mỏng” Việt Nam Nguyễn Khoa Điềm thêm mấy chiêu nữa!

Vì đam mê quyền lực, vì súng đẻ ra chính quyền (Mao Trạch Đông) nên tình thương con người trong thơ Nguyễn Khoa Điềm nhạt nhẽo, sống sượng, sáo rỗng, vô tình, không thật một chút nào. Những câu đại ngôn sau vừa kém thi pháp, vừa kém nhân đạo:

“Người ơi, tôi yêu người tha thiết

Tôi sống với người, chết vì người”

(Cõi lặng)

Nhiều nhà thơ ở Huế bình và chê Cõi Lặng là tình cảm vờ vịt. Thật không sai chút nào!

Nhiều bài thơ của Nguyễn Khoa Điềm viết theo kiểu Vô lối dưới vè như: Anh đợi, Ngồi với cây long não nhà bạn, Hoa quỳ vàng...

“Vứt hết sách vở

Hai tay bụi trần

Núi cao anh trèo

Sông sâu anh lội..

(Anh đợi)

Cõi lặng có nhiều bài thua cả những bài ở các tập thơ trước như bài Tháng tư:

“Tháng tư lá xà cừ xào xạc mặt đường

Dãy tường cổ nảy những chùm lá mới

Hà Nội thì thầm nghìn tuổi

Mừng Đảng qua một mùa đại hội”

(Tháng tư)

“Tháng tư dông chuyển bồn chồn

Hạt mưa vây ấm, nỗi buồn cách xa

Phía em, phía của quê nhà

Trắng là tóc mẹ, xanh là áo em!”

(Đất ngoại ô)

Trong Cõi Lặng Nguyễn Khoa Điềm lạm dụng từ Hán Việt chưa Việt hoá như: Vô ngôn, Hoạn lộ, Hư tự...

“Bao giờ, nơi nào anh đọc được mình

Qua nỗi đau nhân loại

Vô ngôn

Hư tự”

(Những quyển sách)

Khách quan mà nói thì những bài thơ mà Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm viết theo thể thơ truyền thống khá hơn một chút, có thơ hơn một chút không phải như các bài ôp lối hủ nút, lởm khởm như: Mưa thu, Bạn thơ, Người nằm bên Hồ Tây, Lên núi thăm chùa...”

“Ta ngồi như cội trúc

Gội mưa thu bốn bề

Nghĩ mình không lỗi hẹn

Với người đang xa quê

Chỉ mong em trở lại

Kịp hái chùm tóc tiên

Cắm lên bình lam ngọc

Mừng một ngày lãng quên”

(Mưa thu)

Cõi lặng là một tập sách yếu kém dưới mức trung bình.

*

Hà Nội, ngày 01 tháng 02 năm 2012

ĐỖ HOÀNG

Quê quán: Cao Vân, Lệ Thủy, Quảng Bình.

Hiện sống và làm việc tại Hà Nội.

Email: donguyenhn@yahoo.com

Điện thoại: 0913369652

…………………………………………………………………………

- © Tác giả giữ bản quyền.

- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 04.06.2016

- Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả, không thể hiện quan điểm của trang blog Đặng Xuân Xuyến.

- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng lại.