 |
| (Nguồn ảnh: internet) |
THẸN LÒNG KHI ĐỌC
CHÂN
DUNG 99 NHÀ VĂN ĐƯƠNG ĐẠI
của
NGUYỄN KHÔI
Chẳng hiểu sao, đột nhiên trên "mạng" @
và trong xã hội hồi này lại ồn ĩ lên chuyện "Chân dung các Nhà văn"...
hết Xuân Sách, đến
Trần Nhương, Đỗ Hoàng rồi lại Nguyễn Khôi... Lê Mai tôi thấy có cái gì đó bức
xúc, không bình thường trong đời sống xã hội, mà cụ thể là trên Văn đàn đương
đại của ta hôm nay. Đó là ngẫu nhiên hay tất nhiên của dòng chảy lịch sử? Thiển
nghĩ, văn chương của cái thời minh họa - trại lính- "tố cáo",
"nâng bi" lừa mị đến trơ trẽn ... thứ văn chương đó đã đóng góp
được gì cho Nhân dân, cho Tổ Quốc? có xứng đáng cho
người đời khắc họa Chân dung các Nhà
văn. Phải chăng đó là hiện tượng "tự sướng", đầy ngộ
nhận của các Văn nghệ sĩ?
 |
| (Nhà văn Lê Mai) |
Tuy nhiên, khi ta đọc Xuân Sách và Nguyễn Khôi
(cách nhau 25 năm, mỗi người một vẻ)
thì tưởng vậy mà không phải vậy!
Chân dung đầu tiên mà Lê Mai tôi tìm đọc là Hồ Chí
Minh - nhà thơ lớn của dân tộc, tác giả của “Ngục trung nhật kí”, người đã sáng tác bài chữ Hán “NGUYÊN TIÊU”
hay đến mức được ông Hữu Thỉnh tôn vinh là bài thơ Việt hay nhất thế kỉ và làm
tiêu chí tổ chức ngày Thơ Việt Nam…. nhưng ở Xuân Sách thì tìm mãi không thấy
chân dung Hồ Chí Minh. Tìm ở Nguyễn Khôi thì… chính danh cũng không thấy, chỉ
thấy bóng ông thấp thoáng trong chân dung nhà thơ:
HOÀNG VĂN HOAN
Anh Ba
quy: Việt gian
Sang
nương vây lão Đặng
Xuống
địa phủ viết văn
Gặp cụ
Hồ đặng đặng?
Đọc đến đây, tôi chưa hiểu Nguyễn Khôi định
nói gì? Hoàng Văn Hoan xuống địa phủ viết văn gặp nhà thơ Hồ Chí Minh sao lại
"đặng đặng" - được được hay
đặng đặng Đặng Tiểu Bình ... Nhưng thôi, OK, cho qua…
Nhưng sự thấp thoáng của Cụ lại thấy trong chân
dung nhà thơ Bút Tre:
BÚT TRE
Người
bút lông, bút sắt
Lão
quê mùa Bút Tre
Dám
"biên tập" lời Bác
Vào
đền Hùng khắc bia.
Thế là có chuyện rồi! Cái tấm bia trên đền Hùng
khắc câu "Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau
giữ lấy nước" là do Bút Tre (Phó Ty văn hóa Phú Thọ) đã "văn
bản hóa" những câu nói tản mạn của cụ Hồ mà ra. Vậy thì, theo luật bản
quyền, câu này phải thuộc về Bút Tre cớ sao lại gán cho Cụ? Trên tinh thần của
người cộng sản: Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật, Lê Mai tôi đề nghị dời
tấm bia đó ra khỏi khu Di tích Đền Hùng.
Chân dung Nhà thơ TỐ HỮU (nguyên Bí thư Trung ương
Đảng, Trưởng ban tuyên huấn Trung ương) người lãnh đạo, chỉ đạo công tác tư
tưởng/ văn hóa nghệ thuật của đất nước trong một thời gian dài. Xuân Sách
vẽ khá chuẩn:
Ta đi
tới đỉnh cao muôn trượng
Mắt
trông về tám hướng phía trời xa
Chân
dép lốp bay vào vũ trụ
Khi
trở về ta lại là ta.
Từ ấy
tim tôi ngừng tiếng hát
Trông
về Việt Bắc tít mù mây
Nhà
càng lộng gió thơ càng nhạt
Máu ở
chiến trường, hoa ở đây.
Xuân Sách "định luận" về Tố Hữu ngay cả
khi nhà thơ còn sống, thì phải nói là ông rất dũng cảm, đáng khâm phục. Câu
"Nhà càng lộng gió thơ càng nhạt" là nói thẳng: Thơ đó là thơ "diễn ca chính trị" thùng
rỗng kêu to, nặng về hô hào, tuyên huấn, nghèo chất văn chương; và cái kết: “máu
ở chiến trường, hoa ở đây”, làm tôi nhớ tới Việt Phương trong "Cửa mở":
"Anh
dâng em
bài
thơ anh mà em là
tác
giả
Đóa
hoa anh mà em là
sắc
hương
Thanh
gươm anh mà em là
chất
thép."
của
cái thời "dãi thây trăm họ làm công một người".
Tuy vậy, ở Xuân Sách, chân dung Tố Hữu mới chỉ là
đặc tả được cái hiện tượng bên ngoài "cây táo ông Lành" mà thôi! Đến
Nguyễn Khôi tôi thấy ông đi thẳng vào chân tướng, vào bản chất của nhà thơ cầm
quyền toàn trị này:
TỐ HỮU
Tự
nhận mình là Lành
Mọi
người thấy rất dữ
mác lê
bọc bằng Thơ
Đã đâm
chỉ có "tử".
*
Tung
hoa máu xung trận
là
Hịch chống xâm lăng
lời
Thề với Đảng, Bác
"Từ
ấy" "Sáng tháng 5".
Sao thế nhỉ? Mác lê sao lại viết thường mà không
viết hoa, có ẩn ý gì ở đây không? Mác Lê viết hoa bọc bằng thơ hay cái mác cái
lê được Tố Hữu bọc bằng thơ, cái này thì phải hỏi ông Nguyễn Khôi thôi, còn Lê
Mai tôi thì mác lê bằng chữ thường hay chữ hoa cũng chỉ là một thứ vũ khí sắc
bén “Đã đâm chỉ có "tử"”. Không tin mọi người hãy hỏi “bè lũ
Nhân văn Giai phẩm” mà xem.
Chân dung Nhà thơ CHẾ LAN VIÊN được Xuân Sách
khắc họa:
Điêu
tàn ư?đâu chỉ có Điêu tàn
Ta
nghĩ tới Vàng Sao từ thuở ấy
Chim
báo bão, lựa chiều cơn gió dậy
Lựa
ánh sáng trên đầu mà thay đổi sắc phù sa
Thay
đổi cả cơn mơ
ai dám
bảo con tàu không mộng tưởng
Mỗi
đêm khuya không uống một vầng trăng
Lòng
ta cũng như tàu, ta cũng uống
Mặt
anh em trong suối cạn
Hội Nhà văn.
Khắc họa như thế là tài, nhưng chưa nói được bản
chất của một thi sĩ tài bậc nhất, xảo trá bậc nhất, hãnh tiến bậc nhất, tráo
trở bậc nhất…của văn đàn Việt Nam đương đại. Ta hãy xem lúc ông được trọng dụng thì thơ ông ca ngợi Đảng, Bác hết
lời: “Người thay đổi đời tôi, Người thay đổi thơ tôi”. Khi thất sủng thì
“trở giáo” bằng những bài thơ trong “DI CẢO”:
* Chưa
cần cầm lên nếm, anh đã biết là Bánh vẽ
Thế
nhưng anh vẫn ngồi vào bàn cùng bè bạn
cầm
lên nhấm nháp
Chả là
nếu anh từ chối
Chúng
sẽ bảo anh phá rối
đêm
vui...
(BÁNH VẼ)
*Sau
này anh đọc thơ tôi thì nên nhớ
có
phải tôi viết đâu ! một nửa
cái
cần đưa vào thơ, tôi đã giết rồi
(TRỪ ĐI)
*Tôi
viết bằng xương thôi, nhưng không có
cái
thịt của mình.
Biết rõ những điều này, chúng ta hãy xem Nguyễn
Khôi vẽ chân dung nhà thơ:
CHẾ LAN VIÊN
Tài
thơ đến như Chế
Đời
thật khó khen chê
Bẻ
cành Phong lan bể
"con
cá Song cầm đuốc dẫn Thơ về"
*
Bắn
pháo hoa Tư Tưởng
Vờ
khóc nước non Hời
Tháp
Bay On bốn mặt
Giấu
đi mặt ma trơi.
Hình như Nguyễn Khôi vẫn chưa tin ông, ngay cả “Di
cảo”!
Chân dung PHẠM TIẾN DUẬT, ta xem Xuân Sách vẽ:
Trường
Sơn đông em đi hái măng
Trường
Sơn tây anh làm thơ cho lính
Đời có
lúc bay lên vầng trăng
Lại
rơi xuống Chiếc xe không kính
Thế
đấy!giữa chiến trường
Nghe
tiếng bom cũng mạnh.
Ông xứng đáng là Nhà thơ anh hùng thời chống Mỹ,
được Tố Hữu, Xuân Diệu gọi là "con Đại bàng non" với câu thơ
được truyền thông, báo chí thời ấy quảng bá hết cỡ "Đường ra trận mùa
này đẹp lắm". Nhưng khi trải qua lửa đạn, máu xương của các chiến sĩ,
thì ông đã tỉnh ngộ viết "Vòng
trắng", bị Tố Hữu coi là "rễ thối", bị loại bỏ. Bi kịch này
của Duật đã được Nguyễn Khôi kết thành vành tang đưa thơ Duật vào Trường Sơn để
tạ lễ đám trai làng mà ông từng lừa mị:
PHẠM TIẾN DUẬT
"Đường
ra trận...đẹp lắm"
Lừa mị
lũ trai làng
Chết
hồn kết "vòng trắng"
đưa
Thơ vào Trường Sơn.
Nhưng thôi, anh Duật đã mất rồi nên chúng ta không
cần nói đến "luật nhân - quả" ở đây, vì kết cuộc anh đã bị trời báo
ứng!
Ngoài Chân dung các nhà thơ, nhà văn đã kể trên, Lê
Mai tôi còn chú ý tới Chân dung các vị bị xếp vào loại Nhân văn - Giai phẩm
(chống đối chế độ)… tìm ở Xuân Sách thì
không thấy! Có cái gì "nhậy cảm", kỵ húy chăng mà ông phải né tránh?
Nhưng may quá, tìm ở Nguyễn Khôi lại có:
HOÀNG CÔNG KHANH
Tù Tây,
lại tù Ta
"Quyền
được rên" chẳng có
Bởi
luôn đòi Tự Do
Gánh
văn là gánh khổ.
Theo chỗ chúng tôi biết, nhà văn Hoàng Công Khanh
có một số phận kì lạ. Mọi diễn biến của đời ông đều gắn chặt với hai chữ tự do.
Nhớ khi Hoàng Công Khanh bị tù Tây ở Sơn La, Ông Tô Hiệu, đã gợi ý ông Khanh
vào Đảng, nhưng ông đã khéo léo từ chối "anh cho em ở ngoài tổ chức, để
có tự do mà viết văn". Nhớ lần trong Hội nghị chỉnh huấn
"đánh" Nhân văn - Giai phẩm, ông lại buột miệng nói: "Viết
văn không có tự do thì không thể viết được!" Thế là ông lại được đi
tù. Lại nhớ lần đang ở tù ông được viên giám thị trại giam gọi lên cho tự do để
ngồi viết kịch phục vụ Hội diễn văn nghệ giữa các nhà tù. Nhờ "thành
tích" sáng tác đó mà Hoàng Công Khanh được ra tù về với gia đình ở Hà Nội,
để rồi lại được “tự do" thất nghiệp (! !!???) Và đời ông, đến cái quyền
“tự do” tối thiểu nhất của con người là "Quyền được rên” cũng không có!
Đến thời kỳ Đổi Mới
mở cửa, tưởng rằng Văn nghệ sĩ đã được "cởi trói”, sự ấu trĩ tàn
khốc của thời Nhân Văn - Giai phẩm tưởng không bao giờ tái diễn lại nữa. Nào
ngờ, lúc này Xuân Sách đã mất được trên 20 năm, thế thì Nguyễn Khôi lại phải
khắc chân dung :
NHÃ THUYÊN
"Nhà
xuất bản Giấy vụn"
Mấy
thầy cô muốn "nghiên"
cánh
"Phê bình chỉ điểm"
"Chém"
cô trò Nhã Thuyên.
Cái này thì phải thông cảm với Xuân Sách thôi, sự
kiện này nó mới xảy ra, mong vong linh ông siêu thoát và mỉm cười nơi Tây
phương cực lạc!
Nguyễn Khôi nhắc đến "vụ Nhã Thuyên" phải
chăng ông muốn nhắn nhủ chúng ta, đổi mới là sự nghiệp cực kì khó khăn phức
tạp, đặc biệt là đổi mới tư duy. Công cuộc đổi mới đã tiến hành vài chục năm mà
ngay trong đội ngũ trí thức tiên tiến vẫn còn những loại người như:
NGUYỄN VĂN LƯU
Hơn
lão Vũ Đức Phúc
Vượt
trên tầm Đông La
"Luận
chiến văn chương"...hả?
Chỉ
điểm bãi tha ma.
Chúng tôi đã khóc khi biết về thân phận hiện nay
của các nạn nhân trong vụ Nhã Thuyên. Họ chỉ là những người phụ nữ đẹp và tài, trung thực, tử tế
vốn chỉ biết mưu sinh, và khát khao cống hiến cho nền khoa học nước nhà. Họ có
tội gì? Thôi thì đành nhờ Nguyễn Du “Trăm năm trong cõi người ta / Chữ tài
chữ chữ mệnh khéo là ghét nhau” cho lòng mình thanh thản! Còn thực chất
Nguyễn Văn Lưu ra sao? Xin mọi người hỏi những nhà văn dự Đại hội Nhà văn Hà
Nội (lần 1, năm 2016) thì sẽ rõ chân tướng ông ta. Nhưng thật buồn, ngay tại
thời điểm hiện nay, loại phê bình chỉ điểm ấy vẫn còn đất dụng võ, vẫn tác oai
tác quái. Ta hãy xem chân dung số 57 của nhà thơ Nguyễn Khôi:
VI THÙY LINH
Chẳng
cần tốc váy đỏ
“Quốc
sư” vẫn say thơ
Văn em
không có sex
Đếch
ai thèm tìm mua.
Chúng nó chỉ ông nào là “Quốc sư” của cái nước Việt
nghìn năm văn hiến này. Tôi nhớ, đóng góp to lớn của ông là việc đề xuất lấy
hoa mào gà làm “quốc hoa” cho đất nước chúng ta. Đề xuất ngớ ngẩn tới mức một
tiến sĩ rất khát khao cống hiến phải bật thét lên: - Thưa cụ, con đã đi khắp
đất nước này, con thấy hoa mào gà đéo có thuộc tính nào có thể vin vào làm biểu
tượng quốc hoa được. Họa chăng chỉ có mào con gà trống oai hùng (Đêm nằm thì
gáy o o / Sáng ra đạp mái không lo trả tiền)! Xin tiến sĩ hãy bình tâm trên đất
nước này hoa mào gà có thể là không tiêu biểu, nhưng bệnh sùi mào gà thì chắc
chắn sẽ rất đặc trưng! Bài chân dung Vi Thùy Linh mở đầu tôi thấy rất lạ.
Sao chẳng cần tốc váy đỏ “Quốc sư” vẫn say thơ”? Nguyễn Khôi muốn khắc họa chân
dung Vi Thùy Linh hay chân dung quốc sư? Hay ông muốn mượn việc khắc chân dung
để nói lên cái nhí nhố của thời cuộc kiểu Xuân tóc đỏ của Vũ Trọng Phụng hay:
Trên
ghế bà đầm ngoi đít vịt
Dưới
sân ông cử ngỏng đầu rồng
(Tú Xương)
Viết đến đây, Lê Mai tôi giật mình nhận thấy phải
thế chăng mà Nguyễn Khôi còn khắc họa Chân dung của một số nhà văn trong
"Ban vận động Văn đoàn Độc lập" mà người đứng đầu là:
NGUYÊN NGỌC
Chết
rồi Anh hùng Núp
Rừng
Xà nu bị nghiền
lập
"Văn đoàn Độc lập"
mơ
"Đất nước đứng lên".
Ta hãy xem lại 25 năm trước, Xuân Sách nói về
Nguyên Ngọc :
Mấy
lần Đất nước đứng lên
Đứng
lên cũng mỏi cho nên phải nằm
Hại
thay một Mạch nước ngầm
cuốn
trôi Đất Quảng lẫn Rừng Xà nu.
Ở đây chúng tôi thấy có sự đồng điệu về cách
đánh giá khi tạc Chân dung Nguyên Ngọc của Nguyễn khôi và Xuân Sách. Nhưng đến
Trần Đĩnh thì ta lại phải thông cảm với ông Xuân Sách thôi, Lại xin ông mỉm
cười nơi chin suối!
TRẦN ĐĨNH
Chính
sự theo "Đèn Cù"
"Bất
khuất" nên bị thiến
Đang
diễn Hề hầu vua
Hí
trường đột tai biến.
Đọc "Chân
dung 99 Nhà văn Việt Nam đương đại" của Nguyễn Khôi, còn nhiều điều
khiến chúng ta phải suy ngẫm ở cái thì hiện tại với "Chính sự
theo Đèn Cù"/ "Quyền được rên" chẳng có!... Ông Nguyễn Khôi
ơi! Đọc "Chân dung 99 Nhà văn
Việt Nam đương đại" của ông, chúng tôi không chỉ thấy chân dung
chân tướng các nhà văn mà còn thấy sự xoay vần của thế cuộc. Nguyễn Khôi thực
sự là "Người thư ký của Thời đại" mà chúng ta đã và đang sống qua
khắc họa bằng Thơ. Là nhà văn đọc tác phẩm “Chân dung 99 nhà văn Việt Nam
đương đại” của ông tôi ngẫm mà hổ thẹn!
Hà Nội, ngày 02.06.2017
Nhà văn LÊ MAI (Hà Nội)
Địa chỉ: Nhà N5A Trung Hòa, Nhân Chính
Thanh Xuân, thành phố Hà Nội.
Email: lemai703hn@gmail.com
Điện thoại: 0973418667.
.
…………………………………………………………………………
- © Tác giả giữ bản quyền.
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 03.06.2017
- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng
lại.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét