BÀI THƠ VĂN THÙY DỊ NHÂN CỦA ĐẶNG XUÂN XUYẾN VÀ NHỮNG CẢM NHẬN - Nhiều Tác Giả

BÀI THƠ “VĂN THÙY DỊ NHÂN” CỦA ĐẶNG XUÂN XUYẾN

VÀ NHỮNG CẢM NHẬN

*

VĂN THÙY “DỊ NHÂN”

.

Cuống quýt với thơ

Lử đử cùng thơ

Say thơ như điếu đổ.

.

Cả đời

Đánh đổi 

Được gì?

- Dăm ba bài thơ dán tem "thơ bụi'. (1)

.

Thiếu vợ

Thiếu con

Đâu phải Kép Tư Bền

Sao cứ bắt miệng cười tim héo.

.

Đời lắt léo

Phận eo sèo

Thây kệ thế gian úp mở.

.

Giả ngố

Mượn chữ bày trò

Vác thơ

Tưng tửng.

                                ................

(1): Chữ dùng của nhà thơ Nguyễn Khôi

*.

Ân Thi, đêm 22 tháng 04.2017

ĐẶNG XUÂN XUYẾN

(Nhà thơ Chử Văn Long)

ĐỌC “VĂN THÙY DỊ NHÂN” CỦA ĐẶNG XUÂN XUYẾN

Tôi đã được đọc thơ và một số bài viết ca ngợi nhà thơ Văn Thùy in báo và đăng trên trang mạng rộng rãi, nhưng chưa một lần gặp mặt. Tình cờ một ngày đầu xuân năm nay (tháng 3/2017) tôi sang Ân Thi - Hưng Yên thăm nhà người bạn và gặp Văn Thùy cũng có mặt trong cuộc vui không hẹn này. Thì ra anh là người cùng quê với anh bạn trẻ tôi quen. Còn Văn Thùy không biết hàng ngày và ở những cuộc gặp gỡ khác anh ăn vận ra sao. Trước mặt tôi lúc này với chiếc nón nan rộng vành và tấm áo dài thâm phai màu, chưa thể nhìn được khuôn mặt, bộ râu cùng mái tóc muối tiêu tung tỏa … nom anh như nhân vật dấu mặt trong những bộ phim kiếm hiệp của Kim Dung từ đâu xuất hiện. Có lẽ hình ảnh nón nan với áo trùng than này đã tạo cho người đời nhìn nhà thơ Văn Thùy thành “Dị nhân” đi kèm với tuổi tên chăng? Tôi quan sát anh khi xếp thứ “áo nón phường tuồng” đi, là một ông lão tuy đã râu tóc phai màu nhưng còn nhanh nhẹn, đôi mắt sáng, bộ comple tôn thêm vẻ ngoài đĩnh đạc của một thi nhân khi hai tay đón lấy chén trà… Tan cuộc, anh tặng tôi hai tập sách dày dặn: Tập thơ “Mảnh ghép của thơ Việt” và tập “Thư pháp” có nhiều bức vẽ chữ cho chính những câu thơ anh tâm đắc đã gửi cùng đời. Và anh khoe đã bán được hơn “BẨY CHỤC TRIỆU ĐỒNG” sau hàng tháng bán thơ, vẽ thơ ở Văn Miếu - Hà Nội…

Ngày tháng trôi đi… chiều qua tôi đọc được bài thơ của Đặng Xuân Xuyến vẽ chân dung của người thơ Văn Thùy đã gợi lại những câu thơ và nét thư pháp bâng khuâng của con người xương thịt “Văn Thùy” khi tiễn tôi ở Ân Thi ra về thêm một đoạn đường, không nón để râu tóc được tự do bay trong gió. Nhưng khi sống cùng thơ trong bức chân dung của Đặng Xuân Xuyến vẽ anh thì say thơ, mê thơ đến “cuống quýt”, “lử đử” như đã bị thơ lấy mất đi hồn vía, lấy mất đi chính cả cuộc đời đã hơn bẩy mươi năm bút mực dốc cạn mà không biết có phút nào nhận ra mình:

Cả đời

Đánh đổi

Được gì?

- Dăm ba bài thơ, dán tem “thơ bụi”

Câu thơ như thể nét cắt sắc lẻm, đau tận xương tủy cho những ai đã đi cùng thơ sắp hết đời mình với bao mơ mộng chứa chan khi cầm bút từng mong, không thi hào thi bá thì cũng để lại chút danh thơm như Nguyễn Công Trứ từng ghi “Đã sinh ra ở trong trời đất/ Phải có danh gì với núi sông”. Giờ nhìn lại, còn lại:

“Dăm ba bài thơ dán tem “thơ bụi”

Đau hơn, cuộc sống bình thường, đời thường no đói, giàu nghèo, sang hèn gì ai cũng có một tổ ấm vợ, con xum họp mới là đời người, mới là cuộc sống… Người thơ ở đây không biết còn lý do gì ngoài sự mê đắm thi ca hay chỉ vì “Dăm ba bài thơ dán tem thơ bụi” đã đổi cả hạnh phúc êm ấm gia đình:  

Thiếu vợ

Thiếu con.

Viết đến đây, hình ảnh Văn Thùy để đầu trần phóng xe tiễn tôi thêm một quãng qua thị trấn Ân Thi bỗng thoáng hiện về trong trí nhớ: Một người hơn bẩy mươi tuổi còn tháo vát nhanh nhẹn như vậy, anh như tự lý giải cho những câu thơ của Đặng Xuân Xuyến, lý giải cuộc đời này:

Đời lắt léo

Phận eo sèo

Thây kệ thế gian úp mở

Đã thế thì anh việc gì phải: Giả ngố/ Mượn chữ bày trò/ Vác thơ/ Tưng tửng như Đặng Xuân Xuyến đã khắc họa? Bởi tất cả từng trải, mất mát và bao nhiêu nỗi buồn đau của giấc mơ bệnh lý do nàng thơ ám ảnh suốt cả đời người đã làm cho con tim khô héo, có thể phẩy tay “Thây kệ thế gian…” thì con người Văn Thùy cũng đủ bản lĩnh nhìn thẳng vào đời với cái nhìn khinh bạc thật sự, không cần “Giả ngố”, không cần phải “Mượn chữ bày trò” anh đã đem chính những câu thơ mình, dùng thêm “hoa tay thư pháp” vẽ thành tranh trước Văn Miếu, Quốc Tử Giám bán cho bàn dân thiên hạ. Liệu có bao người làm thơ dám đem ra bán giữa chợ đời như anh.

Qua bài thơ Văn Thùy “Dị nhân”, Đặng Xuân Xuyến đã thành công ở những nét đặc tả một dạng thi sĩ số phận lận đận trong cuộc sống cơm áo con người.

*.

CHỬ VĂN LONG

Địa chỉ: Thôn 2, Vạn Phúc, Thanh Trì, Hà Nội.       

Email: haicv08@gmail.com

(Nhà thơ Nguyễn Đăng Hành)

VĂN THÙY DỊ NHÂN HAY KỲ NHÂN

Đọc Văn Thùy “Dị Nhân” của Đặng Xuân Xuyến tôi thấy người gai gai, rạo rực, cứ ngỡ bài thơ này là viết về mình, viết cho mình vì thấy có bóng dáng tôi ở trong đó. Tôi tin, khi đọc Văn Thùy “Dị Nhân” sẽ không ít người thơ, nhà thơ có tâm trạng, cảm giác gai gai, rạo rực giống tôi. Đó chính là thành công của bài thơ, của nhà thơ. Thường thì những bài thơ đi vào lòng người là tuy viết về một người mà có hình ảnh của nhiều người, viết cho một người mà như viết cho nhiều người. Đó là thứ thơ có chất trời, chất đời, chất người. Văn Thùy “Dị Nhân” là bài thơ như thế.

Bài thơ không hề kể lể, chau chuốt hay dụng công đắp vẽ mà cứ hồn nhiên, nhịp nhàng, đầy tràn “ứ hự”...

Này nhé:

Cuống quýt với thơ

 Lử đử cùng thơ

Say thơ như điếu đổ.

không tả trời, không tả đất, không tả người... mà hình dạng thi nhân đã ngất ngưởng bước ra. Cứ cái đà đồng đảo này thì thi nhân sẽ “kinh thiên - động địa” chẳng khác Nguyễn Công Trứ, chẳng kém Tú Xương, nhưng không, tác giả đã cho người đọc biết mình nhầm để tỉnh ngay khi đọc tiếp đến câu thơ nhẹ nhàng mà thôi thúc, ngắn gọn mà súc tích, tĩnh mà tỉnh:

Cả đời

đánh đổi

được gì?

Hai câu “Cả đời/ Đánh đổi” đã dựng lên, đã thắt lại cái triết luận: Tất cả là luân hồi, nhân quả và vô thường. Sự thành bại là sự đánh đổi của cuộc đời. Chữ “đánh đổi” đúng là “nhãn tự”, là lò so co giãn của bài thơ, như sợi chỉ xuyên suốt câu từ bài thơ. Nhà thơ tự hỏi “Được gì?” song lại tự lý giải, bình báo ngay sau đó: “Dăm ba bài thơ dán tem thơ bụi”.

Rồi tiếp:

Thiếu vợ

Thiếu con

Đâu phải Kép Tư Bền

Sao cứ bắt miệng cười tim héo

Ôi đau quá! Buồn quá! Tác giả thật khéo ẩn dụ đặt con “tim héo” bên cạnh “miệng cười”, đọc mà thấy nặng tình nặng nợ. Khiến người đọc ngậm thở rồi mà phải thượt dài, phải thán phục và công nhận cái giá của sự say xưa, của sự đánh đổi được mất con chữ thi ca “thơ bụi”. Tôi đồ rằng, khi viết những câu thơ này, Đặng Xuân Xuyến phải nén lòng lắm để nước mắt khỏi tràn vào câu chữ, để hình ảnh của Văn Thùy “dị nhân” được sống động, rất đời: ngông ngạo, tài hoa mà chất nặng đắng cay.

Tác giả thơ lại tiếp tục điềm tĩnh, công tâm, phán nhận: “Đời lắt léo/ Phận eo sèo” rồi nhập tâm nhập thần mà nói hộ tâm trạng, bản lĩnh của Văn Thùy “dị nhân”: “Thây kệ thế gian úp mở”.

Những câu thơ: “Giả ngố/ Mượn chữ bày trò/ Vác thơ/ Tưng tửng” được cất lên bằng giọng điệu bất cần và hài hài, đã khắc họa nổi bật lão thi sĩ với hình ảnh ngạo ngạo, ngông ngông, dị dị mà tài hoa và bản lĩnh. Thử hỏi, không tài hoa, không bản lĩnh thì làm sao lão thi sĩ có thái độ ngông ngạo, bất cần: “Thây kệ thế gian úp mở”? Không tài hoa, không bản lĩnh thì lão “dị nhân” có thể “mượn chữ bày trò” khiến thiên hạ phải mắt tròn mắt dẹt?! Hình ảnh thi sĩ “vác thơ/ tưng tửng” khiến ta liên tưởng nghĩ tới hình ảnh Đức Chúa Giê Su vác cây thánh giá đi khắp cõi truyền giảng đạo, cứu nhân độ thế. Đọc đến đây, đến câu cuối bài thơ thì cái dáng dấp hình thể, cái thần thái hồn vía của lão thi sĩ dị nhân ngất ngưởng, ngông ngạo, không phải là Văn Thùy “dị nhân” thì là của ai mà nhập hồn nhập bóng này được?! Văn Thùy xứng lắm chứ. Chân dung này thật xác thực và sống động. Nó cựa quậy đồng đảo lắm chứ. Tôi đồ rằng, tác giả vẽ chân dung này phải là người có tài quan sát và tinh tế lắm mới có thể khắc họa “hô sĩ nhập hồn” chân dung quậy sĩ dị nhân Văn Thùy thêm kỳ kỳ, ngộ ngộ.

Xin thưa, vì tôi cũng có quen biết Văn Thùy, có biết chút ít về ông: Ông là người tài hoa (chụp ảnh siêu, vẽ họa giỏi), thơ hay và chí khí tang bồng hồ thỉ nhưng phần gia cảnh thì hình như hơi thiệt thòi, công danh cũng chẳng thuận... Nên tôi đánh giá bài thơ Văn Thùy “Dị Nhân” này là bài khá, vì tác giả không kể lể kẻ vẽ mà đã khảo dựng được chân dung một con người thơ thật thơ, cho thơ tử vì đạo...

Nếu cho phép tôi được góp ý thì tác giả bài thơ vì tính cẩn thận và thực thà quá nên dễ gây cho đọc giả cảm tưởng tác giả be chắn tỉ mẩn, bày biện chữ nghĩa. Trong chữ phải chứa đủ tình - cảnh - sự cho suy tưởng hình tượng thơ sống động. Thơ càng vô lý càng tuyệt, càng chủ quan càng hay. Thơ phải là phi lý, là ảo, là mở mang khơi gợi. Những câu thực thà máy móc đã làm giảm chất say của thơ. Ví dụ như câu thứ 3: “Say thơ như điếu đổ” thì chữ “say thơ” chưa đắt vì chính 2 câu “Cuống quýt với thơ/ Lử đử cùng thơ” đã thấy cái say rồi còn nhắc tới “say thơ” làm gì? Giá như tôi, tôi sẽ sửa là “Biêng biêng điếu đổ”. Hoặc câu “Dăm ba bài thơ dán tem thơ bụi” thì cả nghĩa đen và nghĩa bóng đều không sát với Văn Thùy. Thực thì người đời - làng thơ đã công nhận loạt bài, phong cách thơ Văn Thùy là “Thơ bụi” rồi nên chăng sửa là “Loạt bài thơ bụi”. Hay câu 15: “Giả ngố” thật quá đã tố sự nghiệp, tố chân dung “dị nhân”, làm giảm hình tượng đẹp của 2 câu kết mà chính tác giả Đặng Xuân Xuyến đã kỳ công tạo dựng: “Vác thơ/ Tưng tửng”. Đành rằng Văn Thùy biết và cảm rất rõ những mất mát của đời mình và ông phải “giả ngố” để mua vui, để tự xoa dịu nỗi đau của đời nhưng đấy là đời, là cuộc sống thực của Văn Thùy nhưng khi vào thơ sao Đặng Xuân Xuyến không cho là “Ngố ngố” hoặc “Quá ngố” để hình ảnh Văn Thùy “dị nhân” bớt đời đi để thơ hơn?!

*

Hà Nội, 28 tháng 04.2017

NGUYỄN ĐĂNG HÀNH

Địa chỉ: Thôn Khoan Tế, xã Đa Tốn

huyện Gia Lâm, tỉnh Hà Nội.

     

Mời thư giãn với nhạc phẩm TÂM SỰ ĐẦU XUÂN

của Hoài Linh, qua tiếng hát Ngô Quốc Linh và Ôn Bích Hà: