 |
| (Nhà thơ Thanh Thảo) |
THƠ THANH
THẢO - CHUYÊN GIA
NƯỚC ỐC TRƯỜNG CA
CỠ VẠN NGƯỜI LÀM
Thanh Thảo là nhà thơ lớp chống Mỹ rất lừng danh! Nhưng lừng danh bởi cái
gì thì tôi chưa được đọc nhiều. Một lần thấy chương trình nói về thơ Thanh Thảo
với bài “tủ” rất nổi tiếng của ông, tôi đã rất chăm chú lắng nghe. Tôi thấy
Thanh Thảo bước ra bãi cỏ và đọc bài “Dấu chân qua trảng cỏ”. Bài thơ chẳng có
cảm xúc hay cái nhìn gì đặc biệt. Ngay cái tên của nó cũng gợi lên cho ta một
chủ đề hết sức bình thường. Nếu văn học là đi qua thông tin cấp một, thì đầu đề
bài thơ chỉ là 1,1 thông tin, với một khung cảnh, một cảm trạng. hay một suy tư
kéo theo rất nhỏ nhắn. Đi thẳng vào bài thơ nó mới là niềm thất vọng lớn. Nó
nhạt không thể nào tả được. Nếu mục đích của nó không “són ra” một tí tuyên
truyền thì nó chẳng có gì để nói. Một tí đó nằm ở cuối của bài thơ
Cuộc đời trải mút
mắt ta
Lối mòn nhỏ cũng
dẫn ra chiến trường
Và:
Vùi trong trảng cỏ
thời gian
Vẫn âm thầm trải
mút tầm mắt ta
Vẫn đằm hơi ấm
thiết tha
Cho người sau biết
đường ra chiến trường…
Một tác giả viết dù nhạt như vậy, nhưng hôm nay chắc là do cơ số ưu tiên
giành cho các cán bộ đại ca của văn học mậu dịch, ông lại vừa ẵm giải của Hội
Nhà văn với trường ca chân đất. Cái gọi là trường ca này dài hơn bốn nghìn chữ,
với tứ thơ và ý thơ nói cho nhanh đều cán đích nhạt hơn nước ốc. Chúng ta hãy
thử suy luận hai từ “chân đất”, nó hoàn toàn là thông tin cụt lủn cấp một chẳng
hề chứa một thông điệp nào của tư tưởng. Hơn thế, chữ chân đất gợi lên thứ nông
phu nào đó. Một nông dân có thể rất đẹp trên cánh đồng, nhưng chưa thể trở
thành nhân vật của mỹ học cao cả được. Thôi nói nhiều võ đoán, chúng ta thử
bước vào mấy câu thơ tiêu biểu nhất:
- này bạn tre ngâm
ơi
sao mắt rạng
ngời
mùi hơi gắt
- thì Việt vương
cũng nằm gai nếm cứt
như thân ta ủ kín
trong bùn
Thanh Thảo lấy vua Việt Vương để làm duyên cho tre. Trời ơi vẻ đẹp của tre
thuần phác lắm, nó ngâm trong bùn cao quí khác gì vàng thử lửa, hay con người
bị thử thách trong ô nhục. Vậy việc gì phải an ủi nó bằng cách so với Việt
Vương nếm cứt. Đúng là khi trong đầu chẳng có tư tưởng gì trọng đại người ta
đành phải loay hoay với những điều vớ vẩn. Đây hoàn toàn là cách tự ti tiểu
nông muốn lên gân. Về tu từ pháp, khi Nguyễn Huy Thiệp đưa “cứt” vào văn xuôi,
nhiều người đã coi là “thẩm xú”, vậy mà thanh Thảo còn đưa cứt cả vào thơ, có
lẽ xưa nay chưa từng có thẩm xú đỉnh cao kiểu cán bộ như vậy. Tiếp theo:
 |
| -Tác giả Nguyễn Hoàng Đức - |
bác Năm Trì tàng
tàng tàng
bác Năm Trì dân
Quảng Ngãi
đêm láng lênh bác
ngồi gãi háng
trăng hạ tuần
Đây hoàn toàn là thứ thơ thấy gì nói nấy, rơi vào dễ dãi, tự nhiên chủ
nghĩa, đem cả việc gãi háng vào thơ khác nào bày ra thứ nhà tắm công cộng. Và
còn đây một nền tảng văn hóa vô sản thật đặc trưng:
chúng tôi không
xây Vạn Lý Trường Thành
chúng tôi đếch là
hảo hán
chúng tôi tươi
vui
bình thản
Hãy thử hình dung nếu Thanh Thảo nói với Căm-pu-chia “chúng tôi không xây
Ăng-co-vát”, nói với Ai Cập “chúng tôi không xây tượng Nhân sư”, nói với Pháp
“chúng tôi không xây tháp eiffel”, hay nói với nước Nga “chúng tôi không xây
điện Krem-lin”… Đây hoàn toàn là sự vỗ ngực của ếch ngồi đáy giếng, chẳng biết
thiên hạ là ai, bố mày vẫn nhất đây, nó hoàn toàn là chủ nghĩa Chí Phèo hay AQ.
Đặc biệt với từ “đếch”, Thanh Thảo tỏ ra mình là thứ đại ca xuất sắc của đường
phố, không coi ai ra gì, không coi thơ là gì, không coi nghệ thuật với thẩm mỹ
là gì, bố mày đây thẩm xú vẫn hay… Ở đời, một động cơ thì xoay nóng rực, trục
bánh xe thì chịu lực, chỉ có rẻ rách phơi trên rào mới nhàn tản mà thôi. Nhàn
tản đó như Lỗ Tấn nói, có khác gì vô tích sự. Mấy ông lười biếng vẫn gãi rốn tự
hào “ta sướng hơn vua, vì ta đói nhưng nhàn, chẳng phải làm gì”.
Đó là những câu hay bậc nhất của trường ca, khổ cuối cùng tôi còn trích dựa
theo đoạn trích của nhà thơ – nhà báo Nguyễn Việt Chiến. Nói chung là nhạt và
rất nhạt. Nền thơ Việt hôm nay nhếch nhác bé nhỏ vì nó là cái chợ cóc hỗn tạp,
tôi nghĩ Thanh Thảo cũng chỉ là một thứ quán cóc chúng ta nên dẹp bỏ, từ đó mới
hy vọng nền thơ được khai sáng như quảng trường, ở đó các nhà thơ sẽ được nói
về mỹ học cao cả, cảm xúc dồi dào tinh tế, và cái Chân – là tình yêu công lý
của giấy mực. Tôi rất muốn là một trong những người đầu tiên dọn dẹp chợ cóc
này, nếu bạn nào muốn tôi giải phẫu thơ ai, đặc biệt của các đại ca quốc doanh
thì hãy gửi lời mời, thơ, và một khoản nhuận bút. Nếu chúng ta tập trung vào
việc dọn dẹp nền thơ thì cũng nhanh thôi. Một ngày tôi có thể dọn dẹp hai đại
ca ăn lỳ ở bám hệ tem phiếu đòi quyền ưu tiên, như vậy một tháng sẽ thanh toán
dăm bảy chục mớ giấy lộn vần vèo mốc meo.
Việc cấp bách tôi xin đề xuất là: bất cứ thứ thơ nào dài mà không có nhân
vật, thì không được gọi là trường ca. Trung Quốc đã bỏ vài chục năm qua đi tìm
sử thi và trường ca mà không thấy. Trường ca thì phải có chất bi tráng hay bi
hùng kịch. Nhà thơ, nhà LLPB Insara mới đây có nói: các nhà thơ của chúng ta
yếu ớt đến mức không thể có trải nghiệm sâu sắc để có cốt chuyện. Như vậy là đã
quá rõ ràng, từ lý thuyết cao siêu, đến hiện thực và người trong cuộc, đều xác
định với tầm vóc quá nhỏ bé của các nhà thơ Việt, đặc biệt là mấy ông sống nhờ
bao cấp, khó mà trở thành kiến trúc sư của một cốt truyện.
Chúng ta hãy thẳng thắn, đừng à uôm ăn gian nữa, nếu trong thơ của mình
không có cốt truyện và nhân vật, thì đừng có ăn bột nở mà gọi là trường ca. Xin
dứt khoát việc đó cho! Và khi ngắm nghía nó để trao giải càng không bao giờ nên
coi đó là trường ca. Xin cám ơn!
*.
Hà Nội, 17 tháng 01 năm 2013
NGUYỄN HOÀNG ĐỨC
Địa chỉ: Số nhà 100, đường Nguyễn Xiển
(ngã 4 Nguyễn Trãi - Nguyễn Xiển)
quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội.
Email: Paulnguyenhoangduc@gmail.com
.
............................................................................................................
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 17.12.2015.
- Bài viết không thể hiện quan điểm của trang blog Đặng Xuân Xuyến.
- Vui lòng ghi rõ
nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng lại. . ..
0 comments:
Đăng nhận xét