 |
| (Khu tưởng niệm Đại thi hào Nguyễn Du - Nguồn ảnh: Internte) |
NGUYỄN DU
Và TRUYỆN KIỀU
Năm nay - 2016 - đánh dấu 250 năm ngày sinh thi hào Nguyễn Du, tạp chí
Nguồn gặp cơ duyên nối liền đôi bờ kim cổ, thực hiện số báo đặc biệt về chủ đề
này.
Không phải đợi đến “tam bách dư niên hậu”, mà hơn hai trăm năm qua nhiều
thế hệ hậu bối đã hết lòng ngưỡng mộ một Tố Như, bậc kỳ tài văn chương trác
tuyệt của dân tộc.
Từ rất lâu, sách vở Việt Nam và
thế giới đã nói rất nhiều về Nguyễn Du và Truyện Kiều, một tác phẩm được tôn
vinh là tài sản văn hóa của Việt Nam
Non một thế kỷ, từ ngày triều đại nhà Nguyễn cáo chung, Văn học Việt Nam
không còn một cơ cấu tối cao làm nền tảng cho văn học sử và văn chương học
thuật, nên Truyện Kiều, dù vẫn được nghiên cứu bổ sung, sưu tầm mở rộng, nhưng
vẫn gần như là những hoạt động riêng lẻ, tự phát...
Sau năm 1954, Cộng Sản miền Bắc đã có thiết lập Viện Hàn Lâm Khoa học Xã
hội, nhưng đó là một cơ cấu “hoạch định đường lối chiến lược, quy hoạch, kế
hoạch, chính sách cho chính phủ (Cộng Sản) theo định hướng xã hội chủ
nghĩa”..., (tôn chỉ thiết lập). Đó là một cơ cấu của đảng, phục vụ đảng Cộng
Sản Việt Nam, bởi vậy tác giả Truyện Kiều vẫn còn là... “Bể dâu trong dòng họ
Nguyễn Du”.
Truyện Kiều và Nguyễn Du, sau 250 năm vẫn còn những “lỗ hổng” và những góc
khuất đặt thành nghi vấn và cần được giải đáp.
Thứ
nhất: Về ngày sinh Nguyễn Du, cho đến nay trên văn đàn vẫn chưa thống nhất công
nhận năm sinh chính thức là năm nào. Trước kia, có lẽ đã nhiều thập kỉ, sách vở
ghi Nguyễn Du sinh năm 1765, mất năm 1820. Nhiều tượng đài chân dung Nguyễn Du
khắc trên chân bệ năm sinh và năm mất 1765 - 1820. Cơ quan văn hóa Liên Hiệp
Quốc UNESCO cũng dùng năm sinh 1765 trong các văn bản. Ở trong nước và đài Á
Châu Tự Do năm 2015 vừa qua, làm lễ tưởng niệm ngày sinh Nguyễn Du 1765 - 2015.
Nhưng theo quyển gia phả dòng họ Nguyễn Tiên Điền tìm được năm 1996 thì
“Nguyễn Du sinh ngày mồng 3 tháng 1 năm 1766, tức ngày 23 tháng 11 năm Ất Dậu,
tại phường Bích Câu, Thăng Long. Quê ở làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, Hà
Tĩnh...”.
Và theo ý kiến của TS. Phạm Trọng Chánh (Paris) thì năm sinh đúng của
Nguyễn Du là 1766, không phải 1765.
Trên Bách Khoa Toàn thư (Wikipedia), tiểu sử Nguyễn Du ghi nguyên văn:
NGUYỄN DU
Born: January 3,
1766, Hanoi , Vietnam
Died: September
16, 1820, Hue , Vietnam
Books: The Tale
of Kieu, Truyền kỳ mạn lục
Children: Nguyen
Tu, Nguyen Ngu
Siblings: Nguyễn
Đề, Nguyen Khan, Nguyễn Quýnh, Nguyễn Điều, Nguyễn Trụ
Parents: Tran Thi
Tan, Nguyen Nghiem
(Trích nguyên bản
Bách Khoa Toàn Thư Wikipedia)
Từ căn cứ này, tạp chí Nguồn thực hiện số báo đặc biệt 250 năm ngày sinh
Nguyễn Du 1766 – 2016.
Thứ hai: Nghi vấn Truyện Kiều được viết vào thời gian
nào? Cho tới nay, có một ghi nhận, nhưng chưa phải là chính thức, theo đó
Truyện Kiều được viết vào đầu đời Gia Long hoặc trước đời Gia Long. Theo các
nghiên cứu khác, phần chắc Truyện Kiều “phải được viết vào những năm cuối đời
Lê hoặc đầu đời Tây Sơn”.
Có một ghi nhận của nữ sĩ Vi Khuê trong khảo luận văn học “Lại Nói Về Đệ Nhất Danh Phẩm Truyện Kiều Của
Nguyễn Du” thì “từ năm 1803, đã có bản nghị án Thúy Kiều về phương diện đức
hạnh do ông Nguyễn văn Thắng nào đó...”. Như vậy Truyện Kiều đã viết xong
truớc thời Gia Long.
Cũng theo TS Phạm Trọng Chánh thì “Nguyễn
Du viết Truyện Kiều từ năm 1790 đến khi về Quỳnh Hải cưới vợ, năm 1796 đã hoàn
tất” - Như vậy Nguyễn Du khởi viết Truyện Kiều vào
năm 14 tuổi và hoàn tất vào năm 20 tuổi. Ý kiến này khó thuyết phục.
Thứ ba: Sự thật lịch sử về Truyện Kiều và Nguyễn Du
vẫn còn những ẩn giấu cần được bạch hóa. Một trong những sự thật bị đánh tráo
để chối tội ác lịch sử và cố tình đánh lừa hậu thế, đó là cuộc đấu tố
triệt hạ các công trình văn hóa của dòng họ Nguyễn Tiên Điền trong cuộc Cải
cách ruộng đất năm 1954.
Ngày nay truy cập các trang mạng về truyện Kiều và Nguyễn Du, độc giả và
các nhà nghiên cứu phải thừa nhận các học giả và các nhà nghiên cứu trong nước
có nhiều cố gắng sưu tầm tài liệu, khảo luận, nghiên cứu, đưa ra các nhận định
nhằm làm sáng tỏ áng văn thơ trác tuyệt Truyện Kiều cũng như thân thế, sự
nghiệp Nguyễn Du, nhưng vì không còn tư liệu nên phần nhiều nghiên cứu là suy
đoán.
Bên cạnh đó, Truyện Kiều trước nay vẫn còn những quan điểm chỉ trích phê
phán mang tính cực đoan, lập dị. Dưới chế độ chuyên chính, với ý thức hệ
Mác-xít, cho tới cuối thế kỷ trước Truyện Kiều vẫn bị lên án, qua hai nhà văn
Nguyễn Bách Khoa và Hà Huy Giáp.
Ông Nguyễn Bách Khoa cho Truyện Kiều là “lối thơ bạc nhược, ru ngủ, làm bại hoại tinh thần chiến đấu...”.
Ông Hà Huy Giáp, nguyên thứ trưởng bộ Văn hóa (1974 -1976) nhận định: “....
trong cuộc sống đau khổ với nhân dân, tư tưởng Nguyễn Du đã trải qua nhiều diễn
biến, có điểm tiến bộ, nhưng lại có điểm lạc hậu, thậm chí phản động,...”
(Truyện Kiều, NXB Trung Đại học Chuyên Nghiệp Hà Nội 1976).
Trước Hà Huy Giáp, năm 1954, Truyện Kiều đã bị chiến dịch cải cách ruộng
đất thiêu hủy, cùng nhiều đền thờ tại xã Tiên Điền và trên ngọn đồi thơ mộng
bên bờ sông Lam. Tổn hại lớn nhất là năm gian nhà chứa đầy thư tịch của dòng họ
Nguyễn Tiên Điền, do cụ Nghè Nguyễn Mai (1876 - 1954) trông nom.
Năm 1954, cụ Nguyễn Mai lúc đó đã 78 tuổi bị quy vào thành phần phong kiến,
địa chủ, bị kết án 15 năm tù và bị giam ở Trại Đâng, một địa danh nước rất độc
ở huyện Hương Khê, Hà Tĩnh và cụ đã chết mấy tháng sau khi đến đó.
(Bể Dâu Trong Dòng Họ Nguyễn Du, Đặng Cao Ruyên, Nhà xuất bản Tổ Hợp Miền
Đông Hoa kỳ 2002, tr. 200/2001).
Xuân Diệu trong chuyến thăm mộ Nguyễn Du về đã than thở với Trần
Đĩnh, rằng “chúng nó phá sạch
hết mộ ‘tên quan phong kiến’ mất rồi, chẳng còn gì của Nguyễn Du ngoài ‘xè xè
nấm đất bên đường”. (Đèn Cù, Trần Đĩnh, Chương 28, tr. 321).
Cộng Sản Việt Nam đã giấu tiệt những sự kiện này, cũng như cuộc Cải Cách
Ruộng Đất với 172.008 người bị giết oan, (theo tài liệu thống kê chính thức của
nhà nước đăng trong cuốn Lịch Sử Kinh tế Tập 2), và các vụ án Nhân Văn-Giai
Phẩm, Xét lại... Ngày nay, giới trẻ trong nước không hề hay biết gì về những
biến cố thê thảm đó. Mọi dấu tích đã bị xóa sạch. Trong khi đó những nhà văn
bồi bút, phụ họa chế độ không ngớt xuyên tạc sự thật lịch sử.
Đinh Sỹ Hồng, trong cuốn “Họ Nguyễn
Tiên Điền và Khu Di Tích Nguyễn Du” (Nhà xuất bản Nghệ An 2005, sách khổ
12x18 cm) không hề nhắc tới sự kiện cụ Nguyễn Mai bị đấu tố và chết trong tù,
các đền thờ họ Nguyễn Tiên Điền, cùng hàng chồng thư tịch Nguyễn Du bị thiêu
hủy, thay vào đó ông Đinh Sỹ Hồng viết: “Tháng
7 năm 1954 bị bom Pháp đánh trúng. Nhà thờ chỉ còn lại ít đồ thờ tự. Sau năm
1954 nhà thờ được xây dựng lại nhưng chỉ còn lại nhà hạ điện. Từ năm 1965 lại
nay được tu sửa nhiều, nhưng vẫn giữ nguyên hình dáng và kích thước như cũ”.
(tr. 89, sđd).
Chẳng lẽ ông Đinh Sỹ Hồng không biết... là ngày 20-7-1954 Pháp và Việt Minh
đã ký Hiệp định Genève (Thụy Sĩ) chấm dứt chiến tranh, chia đôi Việt Nam. Thời
gian này chúng tôi còn ở Hà Tĩnh cho tới năm 1957, không hề nghe nói có vụ dội
bom nào ở làng Tiên Điền. Nhiều tháng trước tháng 7 năm 1954 máy bay Pháp
đã không còn các phi vụ oanh kích nữa.
Thứ tư: Trong chuyến hành hương về quê cha đất tổ,
tận mắt nhìn thấy cơ ngơi khu tưởng niệm Nguyễn Du, chúng tôi lại chợt nhớ tới
một chi tiết trong bài viết của tác giả Lê Đức Dục khi ghé thăm khu mộ Nguyễn
Du năm 2000, tác giả Lê Đức Dục viết: “Bất chợt nhớ mười năm về trước (1990),
khi nhà thơ Vương Trọng ghé về viếng Cụ, nhìn nấm cỏ sè sè như muôn ngàn vạn
nấm cỏ cõi thế, đã ngậm ngùi:
“Tưởng rằng phận bạc Đạm Tiên
Ai hay cụ Nguyễn
Tiên Điền nằm đây”
Từ cuộc Cải Cách Ruộng Đất (1954-55), sau khi những đền miếu và năm gian
nhà thư tịch dòng họ Nguyễn Tiên Điền bị thiêu hủy, mộ Nguyễn Du chỉ là “sè sè
nấm đất bên đàng”, mãi cho tới năm 1993, một Việt kiều ở Mỹ về thăm, tặng 25
ngàn Mỹ kim, huyện Nghi Xuân và con cháu mới xây tường thành bao quanh, dựng
bia, mở đường vào mộ, tương đối khang trang như khi chúng tôi nhìn thấy tận
mắt.. (Chi tiết này do cô hướng dẫn viên du lịch kể cho chúng tôi nghe, có ghi
âm và ghi ảnh).
Nhưng trong khu quần thể lưu niệm không hề thấy có một ghi chép nào về danh
tính và khoản tiền vị mạnh thường quân kia hiến tặng. Vẫn là một sự lập lờ đánh
lận sự thật. Nếu không có khoản tiền hiến tặng ấy, liệu đến năm 2000, khi tác
giả Lê Đức Dục từ Quảng Trị về thăm mộ Nguyễn Du; hay năm 2009, khi chúng tôi
từ Mỹ, Úc về Nghi Xuân, Hà Tĩnh, đã có khu lưu niệm này chưa?
Ngày đó, cho tới nay, chúng tôi vẫn còm tâm trạng mênh mang buồn, như khi
dạo xem trong khu nhà lưu niệm. Trên kệ, rải rác mấy quyển sách chữ Nho hay chữ
Nôm, mấy tấm liễn treo lạc lõng trên tường, cũng như ngoài khu vườn, một vài
căn nhà cổ, mấy bức tượng cổ bằng xi măng còn sót lại sau những đợt truy bức,
tàn phá, dựng rải rác, lưa thưa...
Một gia tài văn hóa đồ sộ của dòng họ Nguyễn Tiên Điền, của dân tộc Việt Nam và của nhân loại nói chung, không bao giờ tìm lại được.
Chúng tôi ra về, xe lăn qua khỏi cổng, ngoái nhìn lại, tâm tư chùng xuống.
Và khi thực hiện số báo này, nhìn lại chặng đường một quá khứ 250 năm, mà
thương thân phận nàng Kiều và hết lòng ngưỡng mộ, thương cảm Tố Như - một thiên
tài lỗi lạc của văn học nước nhà.
Số báo này là một đáp đền rất nhỏ bé của tập thể văn thi hữu hải ngoại, các
tác giả và ban biên tập tạp chí Nguồn.
Xin dâng lên anh linh thi hào Tố Như tấm lòng thành của thế hệ hậu bối,
cách Người 250 năm để “hồi đáp” tâm sự người-muôn-năm-cũ đã bày tỏ từ 200 năm
trước:
“Bất tri tam bách dư niên hậu
Thiên hạ hà nhân
khấp Tố Như”.
*.
Tháng 04, năm 2016
Nhà văn SONG NHỊ
Địa chỉ: San Jose, California, Hoa Kỳ.
Email: songnhi_2000@yahoo.com
.
............................................................................................................
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 23.12.2016.
- Bài viết không thể hiện quan điểm của trang blog Đặng Xuân Xuyến.
- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng
lại.
0 comments:
Đăng nhận xét