 |
| (Nhạc sỹ Trịnh Công Sơn - Nguồn ảnh: internet) |
NHỚ TRỊNH CÔNG SƠN
Mười sáu năm qua,
Trịnh Công Sơn đã đi vào cõi bất tử. Anh chọn ngày cá tháng tư- ngày nói dối
toàn thế giới để ra đi. Hóa ra, tin anh đi khỏi cuộc đời này, về thực chất là
một tin bịa đặt. Trịnh Công Sơn không bao giờ chết khi các ca khúc tuyệt vời
của anh còn sống mãi với dân tộc.
Trịnh Công Sơn là
bạn với cả nước. Hỏi có gia đình Việt nào không một lần mê mẩn vì các ca khúc
“gây nghiện” của anh.. .Trong chừng mực ấy, kẻ viết bài này cũng là bạn của
Trịnh.
 |
| (Tác giả Trần Mạnh Hảo) |
Nhớ cuối năm 1992,
ngồi uống café với Trịnh Công Sơn trước Hội Âm nhạc thành phố Hồ Chí Minh. Anh
bảo: “Hảo có thơ gì mới đọc cho mình nghe
với?”. Hầu như lần nào gặp nhau, có cơ hội yên lặng là anh hỏi tôi có làm
được bài thơ nào mới, đọc cho “moi” nghe chơi! Thơ phú lênh láng một hồi xong,
Trịnh Công Sơn bảo: “Mình sắp in một tập
nhạc có tựa đề: “Bên đời hiu quạnh”, đã xin được giấy phép, do Hội Âm nhạc
thành phố đứng ra in, đây là tập nhạc đầu tiên của mình được phép ra trong chế
độ mới (Cộng Sản) nên phải cẩn thận. Từng bản nhạc đã được “cơ quan chức năng”
duyệt, kể cả lời tựa do bạn mình là Bửu Ý viết. Mình muốn Hảo viết cho mình mấy
dòng in trân trọng nơi bìa bốn, đồng ý chứ?”.
Tôi hơi bất ngờ,
bảo anh: “Anh Sơn này, theo Hảo, anh nên
mời anh Nguyễn Quang Sáng hoặc anh Nguyễn Duy, hai bạn nhậu của anh viết cho có
phải thú vị hơn không?”. Anh Sơn bảo: “Sáng
và Duy có viết về mình mấy bài in báo, nhưng dài quá, không thể trích mấy dòng
nơi bìa bốn của tập nhạc được; vậy “moi” mới nhờ Hảo, cũng muốn có một kỷ niệm
với Hảo cho vui…”. Tôi đồng ý!
Hai ngày sau tôi
chưa kịp viết thì anh Trịnh Xuân Tịnh, người em trai thứ hai của anh Sơn tìm
tôi giục, rằng: “Bìa một đã làm, anh Sơn
bảo chờ mấy dòng của anh Hảo mới làm tiếp bìa bốn của tập nhạc…”. Tôi ngồi
viết ngẫu hứng mấy dòng sau đưa cho anh Tịnh:
“Nghệ thuật hi vọng của Trịnh Công Sơn là nghệ thuật
băng qua tuyệt vọng, có đi qua lò bát quái của phần số, nhân tính mới còn cơ
phát lộ. Trong lò lửa luyện ngục của anh, chúng ta được gặp cái mát lành của
tuyết đầu mùa. Anh chỉ ra rằng băng tuyết cũng có thể dùng để sưởi ấm. Anh làm
ta tin vào khả năng lặng im của loài quạ. Thực ra thiên chức của nghệ thuật là
thức tỉnh nỗi cô đơn cùng tận của con người. Chính cô đơn là hình ảnh tư duy
của chàng Hamlet. Chừng như sự chết và hư vô là hai tên gọi khác của nỗi cô
đơn? Thức tỉnh nỗi cô đơn, nghệ thuật đồng thời cũng thức tỉnh cả cái chết và
niềm hư vô. Âm nhạc của Sơn làm ta có cảm giác vừa rơi lên đỉnh vực nỗi cô đơn.
Chỉ có thể đi hết cái tôi, chúng ta mới có cơ gặp cả loài người” – Trần Mạnh
Hảo 10-1992 (Bìa bốn, tập nhạc BÊN ĐỜI HIU QUẠNH –TRỊNH
CÔNG SƠN -Tình khúc -Nhân Bản 1993 – Hội Âm Nhạc TP-Giấy phép xuất bản số 345
ngày 9 tháng 01 năm 1993 – In và nộp lưu chiểu tháng 06 năm 1993)
Bằng thiên tài của
mình, quả thực Trịnh Công Sơn đã đi hết nỗi cô đơn kiếp người, đi hết niềm hư
vô và đi băng qua cái chết để đến với sự bất tử của anh trong lòng dân tộc Việt Nam và thế giới. Trịnh Công Sơn không chỉ là một
hiện tượng âm nhạc hậu bán thế kỷ thứ XX của Việt
Nam; anh còn là một
hiện tượng văn hóa của dân tộc đau thương và bất hạnh vào bậc nhất của thế giới
này. Tuồng như không phải anh cô độc ôm đàn hát lên nỗi niềm day dứt mê ly của
mình mà chính là những vết thương của lịch sử đang cất tiếng hát, vết thương
của nỗi cô đơn, vết thương của tình yêu, vết thương của bất hạnh và hạnh phúc,
vết thương của vô thường, vô ngã, vô vi, vô ưu, vô vọng, vô biên, vô lượng …
cùng cất tiếng hát.
Trịnh Công Sơn,
chính anh mới là cây đàn của mẹ Việt Nam. Mẹ Việt Nam đã ôm anh vào lòng như bức tranh người đàn
ông ôm cây Tây Ban Cầm của Pablo Picasso để hát lên tình yêu và nỗi buồn vô tận
của kiếp người. Hay nỗi buồn mượn anh mà hát lên những giai điệu có thể làm “đá ngây ngô” cũng ứa nước mắt? Hay cỏ
cây, mây trời, núi sông, ruộng đồng… đã mượn anh mà hát lên nỗi niềm vạn thưở
của Nguyễn Trãi, Nguyễn Du…?
Âm nhạc của Trịnh
Công Sơn không chỉ là ma thuật giai điệu hài hòa với phần lời rất thi ca sâu
thẳm mà còn là thiền học, triết học cất lời, rót vào tâm hồn người cả nỗi ưu tư
của đất trời, những thắc thỏm, u hoài trần thế, những băn khoăn, day dứt, sầu
thương, hoài vọng, hoài nghi, hụt hẫng, ngơ ngác nhân sinh. Tôi cho rằng một số
nhạc sĩ chê phần nhạc của Trịnh Công Sơn là đều đều, đơn điệu… là vô căn cứ nếu
không phải là do đố kị tài năng. Nhạc Trịnh bỏ lời đi, vẫn vô cùng quyến rũ,
vẫn làm mê mẩn hàng triệu người. Phần lời của nhạc Trịnh quả tình siêu việt, là
thi ca được hát lên. Bằng chứng là rất nhiều bài hát Trịnh Công Sơn được hòa
tấu không lời vẫn cứ tuyệt vời, làm thổn thức hàng triệu triệu trái tim người
nghe.
Đánh tên Trịnh Công
Sơn lên công cụ tìm kiếm Google, sẽ thấy rất nhiều bài báo vu cho Trịnh là Việt
Cộng nằm vùng, là tên văn công hạng bét, là phản bội Việt Nam Cộng Hòa, nơi đã
sản sinh ra thiên tài Trịnh… Ngay cả một người bạn thân của anh Sơn là họa sĩ
Trịnh Cung cũng cho Trịnh có ý đồ chính trị…
Không, Trịnh Công
Sơn trước hết là một con người phi chính trị, một văn nghệ sĩ thuần túy. Âm
nhạc của anh vượt lên mọi đối kháng chính trị trong suốt cuộc chiến Việt Nam.
Nếu Trịnh từng là Việt Cộng nằm vùng, không đời nào năm Mậu Thân 1968, anh lại
viết bài hát “Tôi đã thấy”: “Chiều
đi lên Bãi Dâu hát trên những xác người…” than khóc cho hàng nghìn người bị
tàn sát ?
Nếu Trịnh là Việt
Cộng nằm vùng, không bao giờ anh viết về cuộc chiến Việt Nam là: “hai mươi năm nội chiến từng ngày”? Nếu
Trịnh là Việt Cộng, không bao giờ anh dám viết bài hát (Requiem - Kinh cầu hồn) “Cho
một người nằm xuống” là đại tá Lưu Kim Cương bị quân đỏ bắn chết năm Mậu
Thân 1968 tại sân bay Tân Sơn Nhất?
Nếu Trịnh là Việt
Cộng nằm vùng, sau năm 1975, sinh viên Huế sao lại dám mang nhạc anh ra đấu tố,
anh phải đi lao động cải tạo trồng sắn trên núi; và quan trọng hơn là nhạc của
anh nhiều năm liền vẫn bị cấm hát? Anh phải bỏ Huế vào Sài Gòn sống với mẹ và
các em.
Sau năm 1975, tôi
có dịp sinh hoạt chi bộ với nhà văn Nguyễn Quang Sáng lúc anh Sáng bắt đầu cặp
kè với Trịnh Cộng Sơn như bóng với hình. Chi bộ hỏi anh Sáng về chuyện đó, anh
Sáng khai: “Thành ủy và anh Sáu Dân (Võ
Văn Kiệt) chỉ thị cho tôi bám sát Trịnh Công Sơn để lôi kéo anh ta về phía cách
mạng. Trên bảo: "Nhạc sĩ này là thành phần đáng ngờ, có thể anh ta từng
làm việc cho CIA, cần phải theo dõi anh ta trong mọi nơi mọi lúc”.
Có thể vì chưa hiểu
được nhiệm vụ cách mạng này của nhà văn Nguyễn
Quang Sáng mà nhà
văn Đặng Tiến (bên Pháp) mới viết rất không đúng rằng: “Nguyễn Quang Sáng và Nguyễn Duy điếu đóm cho Trịnh Công Sơn” chăng?
Có thể vài bài hát
của Trịnh Công Sơn như: “Huyền thoại mẹ”, “Em ở nông trường em ra
biên giới”, “Ngọn lửa Matxcơva”… anh làm trong lúc bị “phê” rượu Tây
với sự tranh thủ hết sức thân tình của Nguyễn Quang Sáng chăng?
Nếu anh Sơn là Việt
Cộng, anh đã để cho nhà nước tổ chức đám tang mình ở Hội văn nghệ hay tại nhà
tang lễ Lê Qúy Đôn giành cho những cán bộ công khai và cán bộ ngầm có công với
hai cuộc kháng chiến. Anh Sơn trối lại cho các em là tang lễ anh sẽ chỉ tổ chức
tại nhà mình 47D Phạm Ngọc Thạch mà thôi !
Nếu anh Sơn là Việt
Cộng nằm vùng, ít nhất anh đã được giải thưởng quốc gia về văn học nghệ thuật?
Trịnh Công Sơn không
phải người của quân đỏ hay quân xanh. Anh là con của mẹ Việt Nam, đến đất mưa
bom bão đạn này để hát lên niềm hi vọng về nỗi tuyệt vọng con người, hát lên
tình yêu bi thảm kiếp người, hát lên nỗi buồn mang mang thiên cổ nhân sinh của
một gã du tử đến từ khu vườn các thiên sứ.
Chừng như từ khi
sinh ra Trịnh Công Sơn đã bị thần thi ca, thần âm nhạc Apollon cướp mất cả hồn
xác, biến anh thành âm nhạc, thành thi ca thuần túy. Bao nhiêu người đàn bà đẹp
mê anh, yêu anh chừng như đã không giành được thân xác anh và linh hồn anh mãi
mãi? Tình yêu anh đã hiến tế cho âm nhạc, thi ca, cho triết học, thiền học,
không còn chỗ cho phái đẹp cư trú.
Những người đàn bà
ghé qua âm nhạc anh trú ngụ ít ngày rồi cũng “bỏ ta đi như những dòng sông
nhỏ”. Nói cho cùng, tình yêu của Trịnh Công Sơn dành cho các người đẹp là một
tình yêu thiên sứ. Mà thiên sứ thì chỉ yêu bằng tâm hồn thôi! Còn thể xác anh
đã tận hiến cho đất trời, cho cát bụi, cho Phật, cho Chúa…cho âm nhạc của mình
muôn thưở trường tồn cùng dân tộc ViệtNam.
Mười mấy năm trước,
Trịnh Công Sơn đã mang nguyên vẹn niềm trinh nguyên thiên sứ của mình về với
cát bụi để mãi mãi thủy chung cùng cõi hư vô, thủy chung cùng thần Apollon mà
bất tử với cây đàn Lia vĩnh cửu trên Niết Bàn ẩn cư trong trái tim mỗi người
Việt yêu nhạc Trịnh.
*
TRẦN MẠNH HẢO
Địa chỉ: Số nhà 220/22
phố Hồ Văn Huê,
quận Phú Nhuận, thành phố Sài Gòn
Email:
hungdimy@yahoo.com
.
…………………………………………………………………………
- Cập nhật từ email dovantuyenbk@yahoo.com.vn
ngày 01.04.2017
- Bài viết không thể hiện quan điểm của trang blog Đặng Xuân Xuyến.
- Vui lòng ghi rõ
nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng lại.
.
0 comments:
Đăng nhận xét