 |
| (Nguồn ảnh: internet) |
BÍCH KHÊ - NGƯỜI CÓ
NHỮNG CÂU
THƠ HAY NHẤT
VIỆT NAM
Cách đây gần 50
năm, tôi và bạn bè tôi còn là học trò lớp Nhất trường làng, chúng tôi say mê và
thuộc lòng bài thơ “Làng em”
của thi sĩ Bích Khê:
“Nơi đây: Làng cũ
buồn thu quạnh
Anh có khi nào trở
lại chưa?
Ngày đi chậm lắm.
Dòng sông biếc
Cùng sáng trong
trời sợi sợi mưa
Nơi đây: Thành phố
đời ngưng mạch
Mấy nàng lai khách
vẫn buồn mơ
Đường lên hội quán
sương khuya xuống
Đâu mấy chàng trai
rõi nhớ hờ?
Anh có khi nào còn
trở lại
Chờ lúc hoàng hôn
trăng đã lên
Tìm ngõ nhà em anh
sẽ thấy
Khóm lan thơm nặng
khí ưu phiền
Là lúc đêm về trên
mái ngói
Những nhành nhãn
muộn cánh dơi lay
Em đang nổi bệnh
trong phòng vắng
Tình đậm theo trăng
sáng sáng đầy…”
 |
| (Tác giả Lê Ngọc Trác) |
Kể từ sự kiện này,
Bích Khê từ bỏ dòng thơ cũ, bước hẳn sang lãnh địa thơ mới. Bích Khê đổi mới
sáng tạo trong thơ một cách triệt để và quyết liệt. Thời kỳ này, Bích Khê tiếp
cận và chịu ảnh hưởng nhà thơ Baudelair và Valéry thuộc trường phái Tượng Trưng
của Pháp. Nhưng, Bích Khê đã tạo được bản sắc riêng của mình. Chỉ ba tháng sau,
Bích Khê gởi cho Hàn Mặc Tử tập thơ “Tinh
huyết” - một tập thơ được viết bằng “máu huyết, tinh tủy, châu lệ và tất cả say sưa đắm đuối của một tâm hồn
thi sĩ”. Hàn Mặc Tử mừng ứa nước mắt trước sự thành công của bạn. Cuối năm
1939, “Tinh huyết” của Bích Khê ra đời, Hàn Mặc Tử gọi là: “Một bông hoa lạ nở hương, một thứ hương quý
trọng, thơm đủ mùi phước lộc. Một đóa hoa thần dị…”. Tập “Tinh huyết” được bạn đọc cả nước, nhất
là giới trẻ đón tiếp một cách nồng nhiệt. Nhà thơ Chế Lan Viên nhận xét: “Bích Khê thật sự là một đỉnh núi lạ trong
làng thơ mới”. Tháng 11/1941, Hoài Thanh - Hoài Chân đã nhận định về thơ
Bích Khê như sau: “Tôi đã gặp trong “Tinh
huyết” những câu thơ hay vào bậc nhất trong thơ Việt Nam
Nhà thơ Phan Thanh
Phước, tác giả của tập thơ “Vương hương”, người cùng thời với Bích Khê đã từng
nói: “Một bài thơ của tôi xong là tôi tự
thấy có kém sút một ít trong sức khỏe. Như vậy tức nhiên có một phần sức khỏe
của tôi đã đi vào trong thơ tôi. Tôi tự hỏi thế là trong thơ tôi có cả hồn lẫn
xác của tôi chăng?”. Câu nói trên, có lẽ đúng với trường hợp của Bích Khê.
Bích Khê bị bệnh phổi từ năm 1937. Có lẽ, thơ làm cho Bích Khê thêm nặng bệnh.
Cả thi sĩ Hàn Mặc Tử và Bích Khê đều mắc phải bệnh nan y. Thời bấy giờ, y học
chưa tiến bộ nên cả Bích Khê và Hàn Mặc Tử đều phải sớm từ giã cõi đời! Bích
Khê mất vào ngày 17/1/1946 tại quê nhà Thu Xà - Quảng Ngãi. Cùng với Tinh
huyết, Bích Khê đã để lại cho đời các tập thơ: Tinh hoa, Đẹp, Ngũ hành sơn, Mấy
dòng thơ cũ.
Những nhận định về
Bích Khê của Hoài Thanh - Hoài Chân đến nay đã được 68 năm, đi qua thế kỷ, vẫn
còn nguyên giá trị. Gần 70 năm qua, có rất nhiều nhà phê bình, nghiên cứu văn
học, nhà thơ, nhà văn viết về Bích Khê. Có người làm luận văn tốt nghiệp Cao
học về đề tài thơ Bích Khê. Tất cả đều có chung một nhận định: “Bích Khê là một trong những người tiên phong
đã đưa lịch sử thơ ca lên một bước mới. Thơ Bích Khê là kết quả đẹp đẽ của một
tư duy nghệ thuật tích hợp, nhuần nhuyễn, tinh tế các yếu tố Đông Tây trong
sáng tạo nghệ thuật. Bích Khê là một nhà thơ hy sinh toàn diện cho thơ”.
Riêng đối với chúng tôi, khi đọc thơ Bích Khê, thường nghĩ đến tình bạn cao đẹp
giữa các nhà thơ tài hoa: Hàn Mặc Tử, Quách Tấn, Chế Lan Viên, Yến Lan và Bích
Khê. (Những nhà thơ này được các nhà phê bình văn học xếp vào nhóm trường Thơ Loạn
hay nhóm thơ Bình Định). Qua các bài viết, hồi ký, thơ văn của người trong và
ngoài cuộc, chúng ta vô cùng kính phục và ngưỡng mộ tình bạn của Quách Tấn, Yến
Lan, Hàn Mặc Tử, Chế Lan Viên và Nguyên Đình. Có thể nói đây là tấm gương sáng
về tình bạn. Họ thân thiết như anh em ruột thịt. Mỗi người mỗi hoàn cảnh, tôn
giáo khác nhau, quan niệm sáng tác có khi cũng khác nhau. Nhưng, giữa họ là sự
chân thành, gắn bó thủy chung, tôn trọng nhau, cùng giúp nhau tiến bộ. Và, tất
cả đều thành danh trên con đường sáng tác thơ ca. Họ đã để lại cho đời những
kiệt tác, đóng góp rất lớn vào kho tàng văn học đất nước.
Dù trong nghèo đói,
túng thiếu, Yến Lan, Quách Tấn, Hàn Mặc Tử, Chế Lan Viên, Bích Khê và Nguyên
Đình gắn bó giúp đỡ nhau trong cuộc sống. Khi Bích Khê bị bệnh nan y phải vào
bệnh viện ở Huế điều trị, dù khó khăn, mỗi tháng Yến Lan góp 30 đồng, Chế Lan
Viên 10 đồng, Nguyên Đình 20 đồng, Quách Tấn 20 đồng. Tất cả gởi ra Huế giúp
Bích Khê chữa bệnh. Có cuốn sách nào hay, dù là sách mượn của người khác trong thời
gian ngắn nhất phải trả cho chủ nhân, Chế Lan Viên đều tranh thủ đọc trước,
xong chạy bộ trong đêm tối đưa đến nhà đưa cho Yến Lan đọc (Thời xưa, sách hay
rất hiếm và quý. Đâu có được đầy đủ báo in, sách in, sách trên internet như bây
giờ). Khi nhớ Hàn Mặc Tử, Bích Khê đã viết bài Hàn Mặc Tử, đọc xong chúng ta
nghe lòng mình rưng rưng:
“…
Mướt trong màu
tuyết vẽ
Hai ta đều quạnh
quẽ
Đứt ruột thương nhớ
nhau
Nấn ná sẽ lìa nhau
Chiêm bao còn thấy
nhau…”
Khi Hàn Mặc Tử qua
đời, Quách Tấn đã viết những câu thơ ứa lệ:
“Ôi Lệ Thanh! Ôi Lệ Thanh
Một giấc trưa nay
lại giật mình
Nhan sắc châu sa
màu phú quý
Tài ba bút trổ nét
tinh anh
Rượu tần thu cũ say
sưa chuyện
Hương lạ trời cao
bát ngát tình
Tôi khóc tôi cười
vang cả mộng
Nhớ thương đưa lạc
gió qua mành”.
Đến khi Bích Khê
qua đời, Quách Tấn đã viết những vần thơ khóc Bích Khê:
“Ngắm vọi trời Thiên Ấn
Cố nhân ơi! Cố
nhân!
Bóng theo Hàn Mặc
Tử
Tâm gởi Ngũ Hành
Sơn
Danh vọng đài mây
vút
Anh hoa biển sóng
dờn
Đã hay nghìn tuổi
thọ
Thương nhớ lụy đòi
cơn”.
Những bài thơ
thương nhớ bạn của Quách Tấn, Bích Khê… đã đi vào văn học sử.
Xin ngàn lần, vạn
lần, trân trọng cảm ơn quê hương, đất nước đã sinh ra Bích Khê, Hàn Mặc Tử,
Quách Tấn, Chế Lan Viên, Yến Lan… những nhà thơ tài hoa, chân chính. Và, chính
họ là những người đã làm đẹp thêm quê hương đất nước thân yêu.
*
Mời thư giãn với nhạc phẩm ĐƯỜNG VỀ NÚI ẤN SÔNG TRÀ
của Trương Quang Lục qua tiếng hát Hồ Quỳnh Hương:
-----------------
Tài liệu tham khảo:
- Thơ Bích Khê (NXB Đồng Nai - 1999)
- Thi nhân Việt Nam
- Đời Bích Khê của Quách Tấn (1970)
- Yến Lan nhớ mãi về anh của Nguyễn Thị Lan (2002)
- Từ điển nhân vật lịch sử Việt Nam
*
LÊ NGỌC TRÁC
Địa chỉ: Khu
phố 5, phường Tân An,
thị xã Lagi, tỉnh Bình Thuận
Email: lengoctraclg@yahoo.com.vn
.
…………………………………………………………………………
- © Tác giả giữ bản quyền.
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 05.10.2017
- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng
lại.
0 comments:
Đăng nhận xét