 |
| (Nguồn ảnh: internet) |
HAI BÀI THƠ
“QUÊ HƯƠNG”
HAI TÂM
TÌNH KHÁC BIỆT
*
 |
| (Tác giả Châu Thạch) |
Thơ về quê hương
thì nhiều lắm, không có nhà thơ nào không viết về quê hương. Tuy thế những bài
thơ quê hương đi vào lòng người trở thành những bài thơ thuộc lòng thì rất ít.
Trước 1945 có bài thơ “Quê Hương” của Tế Hanh với những câu mở đầu “làng tôi vốn làm nghề chài
lưới/ Nước bao vây cách biển nửa ngày sông/ Khi trời trong, nắng nhẹ, sớm mai
hồng/ Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá” rất nổi tiếng, sống lâu trong nhiều
thế hệ như bài văn xuôi “Tôi Đi Học” của Thanh Tinh. Sau ngày thống nhất
đất nước bài thơ “Quê Hương” của Giang Nam
Vừa qua, Châu Thạch
lang thang trên mạng, tình cờ đọc được bài thơ “Quê Hương” của một tác giả mà
mình chưa quen biết. Bài thơ mới vừa đăng trên một vài trang web, vì thế tất
nhiên bài thơ ít người biết đến, cho nên nó có đi vào lòng người hay không, có
sống lâu hay phải chết yểu là số phận của nó. Tuy nhiên đối với Châu Thạch, bài
thơ gây một ấn tượng tốt, khiến Châu Thạch liên nghĩ đến sự so sánh nó với bài
thơ “Quê Hương” của Đỗ Trung Quân. Đó là bài thơ có tựa đề “Quê Hương” của tác
giả Nguyên Lạc.
Mời bạn đọc đọc
trọn bài thơ của Đỗ Trung Quân và bài thơ của Nguyên Lạc đăng ở dưới, ta sẽ
thấy được ngay hai bài thơ đều nói về Quê Hương nhưng có hai tâm tình khác
biệt. Với Đỗ Trung Quân quê hương đáng nhớ vô cùng vì quê hương êm đềm biết
mấy:
Quê hương là gì hả
mẹ
Mà cô giáo dạy hãy
yêu?
Quê hương là gì hả
mẹ
Ai đi xa cũng nhớ
nhiều?
Quê hương là chùm
khế ngọt
Cho con trèo hái
mỗi ngày
Quê hương là đường
đi học
Con về rợp bướm
vàng bay
Với Nguyên Lạc quê
hương cũng đáng nhớ nhưng không phải là một nơi êm đềm. Quê hương là một nơi mà
ta rơi lệ khi nhớ đến nó:
Quê hương có gì để
nhớ
Mà sao nước mắt
lưng tròng?
1.
Quê hương, chiếc đò
nho nhỏ
Qua sông, kham khổ
từng ngày
Thân me vai gầy, gánh
khổ
Thương con, chịu nỗi
đắng cay
Chỉ mới đọc vế đầu
của hai bài thơ, chắc chắn mỗi chúng ta đều thấy lòng mình biến động rồi. Quê
hương của Đỗ Trung Quân là thứ quê hương diễn ra qua lăng kinh tâm lý khi tuổi
còn thơ ngây chưa chạm trán với đời. Quê hương của Nguyên Lạc là thứ quê hương
thực tế trong thời thơ ấu. Chùm khế ngọt và con đường rợp bướm vàng bay đẹp
thật đấy nhưng chắc chắn hình ảnh nó không bao giờ khiến ta nhớ bằng hình
ảnh “Qua sông, kham khổ từng ngày/Thân mẹ vai gầy, gánh khô”.
Ta hãy tiếp tục
nhìn quê hương của Đỗ Trung Quân để thấy những bức tranh tuyệt đẹp vẽ ra trong
trí tưởng tượng một nơi an lành, hạnh phúc biết bao:
Quê hương là con
diều biếc
Tuổi thơ con thả
trên đồng
Quê hương là con đò
nhỏ
Êm đềm khua nước
ven sông
Quê hương là cầu
tre nhỏ
Mẹ về nón lá
nghiêng che
Là hương hoa đồng
cỏ nội
Bay trong giấc ngủ
đêm hè
Quê hương là đêm
trăng tỏ
Hoa cau rụng trắng
ngoài thềm
Tiếng ếch râm ran
bờ ruộng
Con nằm nghe giữa
mưa đêm
Quê hương là bàn
tay mẹ
Dịu dàng hái lá
mồng tơi
Bát canh ngọt ngào
tỏa khói
Sau chiều tan học
mưa rơi
Quê hương là vàng
hoa bí
Là hồng tím giậu
mồng tơi
Là đỏ đôi bờ dâm
bụt
Màu hoa sen trắng
tinh khôi
Quê hương của Đỗ
Trung Quân hầu như không có một chút gian khó nào. Tuổi trẻ của nhà thơ trôi
qua quá êm đềm cho nên quê hương trở thành một nơi lý tưởng với những ngày
tháng quá thần tiên. Cái quê gương đó thật ra nó có thể trọn vẹn trong tâm hồn
nhà thơ nhưng nó không hoàn toàn như thế trong tâm hồn một đứa trẻ nông thôn,
vì một đứa trẻ sống ở nông thôn thì dầu là con nhà giàu vẫn có một vài trăn trở
hay một vài kỷ niệm của kiếp nghèo nơi nó sống.
Bây giờ ta hãy nhìn
những bức tranh quê hương mà Nguyên Lạc vẽ ra trong thơ mình:
Quê hương còn đầy
thương nhớ
Ngoại nhai tóm tém
trầu cay
Mẹ mày. Thằng cháu
mất dạy
Rong chơi lêu lổng
suốt ngày
Quê hương làm sao
không nhớ?
Cầu tre lắt lẻo
sáng mai
Đường vui, trống
trường réo gọi
Cây cao, chim hót
từng bầy
Chia nhau từng viên
đạn nhỏ
Bịt mắt, kiếm
tìm. Ai đây?
Chia nhau nỗi lo
thầy gọi
Nhói đau, thước khẽ
bàn tay
Chia nhau trái me
keo ngọt (+)
Chia nhau từng
tiếng cười đầy
Quê hương làm sao
không nhớ?
Dòng sông tuổi trẻ
mênh mang
Bần de, phóng đùng.
Nước mát
Lặn tìm, chân bắt, la
vang
Bờ sông, chị khàn
tiếng gọi
Vết roi cha đánh, tím
bầm!
Nhìn bức tranh quê
hương của Nguyên lạc hình như ta thấy nó không có gì mơ mộng nhưng nó lại rất
gần với ta. Bức tranh hiển hiện lại cho ta những ngày nhảy nhót ở đồng quê.
Tiếng chữi của bà, thước khẽ của thầy, vết roi của cha, những trái me chua,
những viên kẹo chia nhau, có tiếng cười, có nước mắt cho ta sống lại hoàn toàn
một thời huy hoàng của tâm hồn nhưng khó nhọc bởi đời sống tại nông thôn.
Với nhà thơ Đỗ
Trung Quân, quê hương “là dòng sửa mẹ/
Thơm thơm giọt xuống bên nôi” để đứa trẻ lớn lên hoàn toàn không biết chiến
tranh, không biết chia ly, không biết tan tóc, không biết con người bị bắt buộc
phải nhận một quê hương thứ hai cho đời mình. Vì vậy nhà thơ đã nói “Quê hương mỗi người chỉ một/ Như là chỉ một
mẹ thôi” và trách cứ những người không nhớ quê hương:
Quê hương mỗi người
đều có
Vừa khi mở mắt chào
đời
Quê hương là dòng
sữa mẹ
Thơm thơm giọt
xuống bên nôi
Quê hương mỗi người
chỉ một
Như là chỉ một mẹ
thôi
Quê hương nếu ai
không nhớ
Sẽ không lớn nổi
thành người.
Bài thơ Đỗ Trung
Quân kết lại ở đây. Phải nói những câu thơ kết của tác giả thật là tuyệt
vời, như một chân lý mà mọi người phải nhớ. Tuy nhiên có lẽ cuộc đời được ưu
ái, kỷ niệm của nhà thơ đối với quê hương chỉ là những ngày tháng quá êm đềm,
dòng sông ký ức trong tâm tư tác giả quá lặng lờ nên ông dừng mạch thơ rất sớm.
Ngược lại Nguyên Lạc không phải thế, tác giả còn nói nhiều về quê hương với
biết bao trăn trở, với biết bao gian lao khổ cực mà ông phải gánh chịu nơi quê
hương:
Quê hương đỏ màu
phượng vĩ
Hè sang, ve sầu
khóc vang!
Tạ từ, lời ca ly
biệt
Buồn trao lưu bút, lệ
tràn!
Biết rồi mùa sau
gặp lại?
Hay rồi đôi ngả ly
tan!
Quê hương, buồn vui
gác trọ
Thả hồn, giọng
Khánh Ly khàn
Chia nhau, chút đầu
thuốc vụn
Khói bay, theo khúc
tình tan
Quê hương của Đỗ
Trung Quân và của Nguyên lạc ở những khổ thơ trên chỉ gói gọn ở nơi một
làng quê hay một vùng quê nào đó. Qua những khổ thơ nầy, quê hương của Nguyên
lạc được mở rộng ra, không còn là làng quê và tuổi thơ nữa. Quê hương bây giờ
là đất nước, nơi có chia biệt, có ly tan, nơi mà tác giả thật sự sống làm
người. Thế nhưng chưa hết, quê hương còn là nơi mà tác giả nhận chịu khổ đau
với bao nhiêu nghịch cảnh xảy ra cho đời mình:
Bao năm đời này vẫn
nhớ
Xuân nao, thay đổi
phận người!
Bể dâu, biệt ly, mong
đợi!
Khổ đau thay thế nụ
cười!
Bao năm chém tre
đẵn gỗ
Bạn bè, chết không
nắm mồ!
Mẹ già vượt đồi núi
khổ
Thăm con, lệ cạn
mắt khô!
Con ơi, vợ con Kiều
đó
Bán thân, lo giúp
cho chồng!
Chữ Trinh, thôi
đành phụ bạc!
Đoạn trường, con
biết hay không?!
4.
Bao năm đời này vẫn
nhớ
Đêm thâu, xuôi mái
theo dòng
Người đi, không lời
từ biệt
Buồn ơi, tím biếc
dòng sông!
Quê hương ta ơi, thôi
nhé!
Buồn ơi, nước mắt
lưng tròng!
Rặng cây quê hương
mờ bóng
Có còn gặp lại được
không?
Cuối cùng
Nguyên Lạc khác với Đỗ Trung Quân. Đỗ Trung Quân khuyên phải nhớ quê hương vì
quê hương có bao điều tốt đẹp, Nguyễn Lạc muốn quên quê hương vì quê
hương “Muộn phiền cay đắng mà thôi” nhưng rồi muốn quên mà không quên được, lại
còn làm cho nỗi nhớ dâng cao:
Quê hương hoài mong
thương nhớ
Cô thân, lưu lạc
phuơng người
Chiều nay, nhớ dòng
sông ấy
Lục bình hoa tím
hoài trôi!
Quê hương ta ơi
...đừng nhớ!
Muộn phiền, cay
đắng mà thôi!
Cố quên, sao lòng
vẫn nhớ!
Quê hương nhớ
lắm... người ơi!
***
Quê hương còn gì để
nhớ?
Buồn ơi, nước mắt
lưng tròng!
Quê hương sẽ còn để
nhớ?
Quê hương đáng nhớ
không người?!
Đọc đoạn kết trong
bài thơ “Quê Hương” của Nguyên
Lạc ta có cảm tưởng hình như có câu trả lời cho hai câu thơ của Đỗ Trung Quân:
“Quê hương nếu ai không nhớ/ Sẽ không lớn
nỗi thành người”. Câu trả lời ấy như sau: không ai không nhớ quê
hương, bởi vì muốn quên mà quên không được. Khổ thơ cũng cho ta một suy luận:
có lẽ người có thể quên quê hương, người có thể phá quê hương là những người đang
ở trên quê hương. Bởi những người đi xa, không có quê hương nên mới nhớ, không
thể không nhớ được. Họ cũng không cầm vận mệnh quê hương trong tay nên cũng
không làm sao phá được bằng những người trực tiếp với quê hương.
Người viết đặt hai
bài thơ bên nhau là một phương pháp “tá khách hình chủ” trong nghệ thuật viết.
Mục đích đặt cái đẹp bên cái đẹp để mỗi nét đẹp khác nhau phô bày tường tận
trước mắt người nhìn nó. Hai bài thơ “Quê
Hương” của hai tác giả đối với người viết như hai bông hoa đồng
loại nở ra ở hai mùa khác nhau. Nhìn vào chi tiết của hoa ta thấy mỗi
bông mang riêng một sắc thái của mùa mà nó tích tụ hương trời đất. Ai thích hoa
nào tùy ý, nhưng hoa nào cũng là hoa cả!
-------------------
Mời Quý vị nhấp chuột các dòng
chữ dưới đây để đọc thêm:
Mời thư giãn với nhạc phẩm QUÊ HƯƠNG của Giáp Văn Thạch
phổ thơ Đỗ Trung Quân qua tiếng hát Tùng Dương:
*
CHÂU THẠCH
(Tên thật: Trương Văn Trạn)
Địa chỉ: 75 Phan Kế Bính, Đà Nẵng.
ĐT: 0929128967 - 05113894610
Email: truongvantran@hotmail.com
.
…………………………………………………………………………
- © Tác giả giữ bản quyền.
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 10.10.2017
- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng
lại.
0 comments:
Đăng nhận xét