 |
| ("Cách mạng văn hóa" ở Trung Quốc - Nguồn ảnh: internet) |
“VUA SÁM HỐI”
VÀ NHỮNG BÀI HỌC TỪ LỊCH SỬ
- Đã đăng trong
GDVN: "Vua sám
hối" và những bài học từ lịch sử -
 |
| (Tác giả Dương Quốc Việt) |
Chúng tôi xin bắt đầu từ nền văn minh phương
Đông-một trong những nền văn minh lâu đời nhất thế giới. Trung Quốc thời Chiến Quốc được xem như là thời của tự do tư tưởng. Nhưng sau khi thống nhất
Trung Hoa-221 TCN, Tần Thủy Hoàng (259 TCN-210 TCN) đã loại bỏ hàng trăm
tư tưởng bao gồm Nho giáo và các triết lý khác. Ông đã ra lệnh cho đốt
phần lớn sách, chỉ cho giữ lại những sách về chiêm tinh học, nông nghiệp, y
học, bói toán, và lịch sử của nhà nước Tần. Theo Sử ký Tư Mã Thiên: ở Hàm
Dương có hơn 460 nhà nho bị chôn sống do sở hữu những cuốn sách bị cấm.
Dường
như sự thống nhất Trung Hoa của
Tần Thủy Hoàng còn bao hàm cả khát vọng thống nhất về tư tưởng. Trong thời
đại của mình, vị hoàng đế này, đã để lại
không ít kỳ tích như Vạn Lí Trường Thành, hay Cung A Phòng..., nhưng dưới sự
trị vì của ông, tư tưởng con người bị trói buộc. Bởi chính sách hà khắc và tàn
bạo, nên nhà Tần (221 TCN-206 TCN) chỉ
tồn tại rất ngắn ngủi, và Tần Thủy Hoàng bị mang danh là một bạo chúa.
Trở về với đế quốc La Mã- một trong những đế quốc
lớn nhất trong lịch sử. Cũng như các vị hoàng đế La Mã tiền triều, Flavius
Valerius Aurelius Constantinus (274-337) vốn là người chỉ tin theo thuyết một
thần, mà phủ nhận sự tồn tại của các vị thần khác-không thuộc tôn giáo của
mình. Nhưng rồi ông đã thay đổi (có truyền thuyết cho là do một giấc mơ), và
ông đã chấp nhận đa thần, tức là chấp nhận các tôn giáo khác, đặc biệt là Kitô
giáo. Nhờ sự cải biến tư tưởng này, Constantinus trở thành vị hoàng đế đầu tiên
thống nhất đế chế La Mã-một hoàng đế vĩ đại nhất, và cũng là người chấm dứt 300
năm thảm sát các tín dồ Kitô giáo ở xứ sở này.
Với nhiều lý do khác nhau, dường như khác với
hoàng đế Tần Thủy Hoàng, đại đế
Constantinus thống nhất La Mã trước hết bằng sự chấp nhận những hệ tư
tưởng đối lập với mình. Ông đã là người ban bố sắc lệnh Milano (13/6/313) chấm
dứt thảm sát Kitô giáo. Ông còn được xem là người giải oan cho Kitô giáo. Và
chính công lao phục hưng Kitô giáo của ông đã lập nên công đức vĩ đại nhất, ảnh
hưởng mạnh mẽ nhất đến sự phát triển của toàn bộ nền văn minh trong lịch sử
phương Tây.
Năm 2006, UNESCO công nhận Lễ Phật đản là lễ hội
tôn giáo thế giới. Nhiều công trình văn hóa Phật giáo đặc sắc khắp châu Á được
nhắc đến, trong đó có pho tượng Vua sám hối - chùa Hòe Nhai - Hà Nội.
Người ta kể lại rằng khi vua Lê Hy Tông (1663-1716) lên nắm quyền năm
1675 đã ra sắc lệnh đuổi hết sư sãi ở các chùa lên rừng. Ai ngoan cố không đi
sẽ bị khép trọng tội và đem ra xử trảm, khiến Phật giáo thời kỳ này ở Việt Nam
Trong lịch sử nhân loại, việc không chấp nhận đa
dạng trong tín ngưỡng, hay tư tưởng của
công chúng, đã dẫn đến những xã hội nghẹt thở, thậm chí còn có cả những cuộc
tàn sát đẫm máu như dưới thời Tần Thủy Hoàng, hay thời kỳ 300 năm tàn sát Kitô
giáo của các vương triều La Mã. Dẫu vậy trong những câu chuyện như thế, còn có
cả những câu chuyện cảm động về sự sám hối như trường hợp vua Lê Hy Tông. Tất
nhiên cũng có cả những lời sám hối muộn mằn của những kẻ đã bại trận, hết
thời.
Napoleon Bonaparte (1769-1821) sau khi thống
lĩnh được nước Pháp, đã hung hăng ra lệnh bắt bớ các tu sĩ và tịch thu các tu viện. Đến khi đại bại
trong trận chiến Waterloo vào năm 1815, rồi bị
phế truất ra đảo Saint
Helena , ông mới hồi tâm và thú nhận:
"Tội lỗi lớn nhất của trẫm là không
chỉ xúc phạm đến loài người mà đã xúc phạm đến Thiên Chúa".
Nếu như vua Hy Tông là người đủ sáng suốt để kịp
sám hối, lúc ngài đang tại vị-để có dịp sửa sai, thì lời sám hối của Napoleon
có lẽ chỉ có được trong cái cảnh “thời oanh liệt nay còn đâu”. Nhưng hình như
những sám hối này, cũng như những bài học và những tấm gương trong lịch sử vẫn
không đủ để răn dạy hậu thế!?
Vì thế hơn một thế kỷ-sau thời đại Napoleon
Bonaparte, lại xuất hiện “quái kiệt” mang trọng tội chống nhân loại-Adolf
Hitler (1889-1945), để rồi trong bản di chúc và tuyên cáo chính trị-1945, ông
ta đã viết có nội dung rằng: “"Con
người của nhân dân”, đã không rút ra được bài học nào từ kinh nghiệm của những
người đi trước.”
Quả thật Hitler và chủ nghĩa Phát xít đã bị tiêu
diệt, nhưng thế giới loài người vẫn còn đó những thảm cảnh kinh hoàng như: Đại nhảy vọt (1958-1961) - ngoài chết đói, còn khoảng 2,5 triệu người bị tra tấn đến
chết; Cách mạng văn hóa (1966-1976) với hàng
triệu người bị giết và hàng triệu người bị lưu đầy... Khi là tổng thống Nga
(2008-2012), Dmitry Anatolyevich Medvedev (sinh năm 1965), đã viết trên trang blog cá nhân của mình-vào sáng 30
tháng 10 năm 2009 (nhân dịp nước Nga kỷ niệm "Ngày Tưởng nhớ Ðàn áp Chính
trị," phóng viên nhật báo BaLan, Gzeta Wyborcza, tại Moskva đưa tin):
"Chúng ta chỉ cần nghĩ - hàng triệu
người đã chết vì khủng bố cùng những cáo buộc dối trá. Cho đến ngày hôm nay, có
thể thấy, những tổn thất to lớn trên được biện minh bằng những mục đích cao hơn
của nhà nước. Tôi tin rằng, không có sự phát triển, sự thành công, và tham vọng
nào của đất nước, có thể đạt được bằng cái giá của bi kịch và mất mát. Không gì
có thể được đặt trên giá trị cuộc sống con người. Và không bất cứ sự biện minh
nào cho sự đàn áp chính trị là có thể chấp nhận được”.
Không chỉ
hai nhà độc tài Napoleon và Hitler, có lẽ thiếu đức tin hoặc không có
đức tin, hay hủy diệt đức tin của cộng đồng, hay không chấp nhận đa tôn giáo,
đa tư tưởng, là đặc điểm chung của những nền độc tài. Rằng dường như nắm quyền
lực không thôi vẫn chưa đủ, họ còn muốn là những kẻ ban phát đức tin cho loài
người thì phải!? Và thật có lý khi cho rằng, sẽ không có những lời sám hối đi
vào lịch sử của Napoleon hay Hitler, nếu họ là những kẻ chiến thắng. Cho dù
chiến thắng thuộc về họ, có gieo rắc đau thương cho cả thế giới này.
Sigmund Schlomo Freud (1856-1939) - nhà tâm lý
học vĩ đại người Đức đã kết luận: nhân loại mang hai thị dục căn bản nhất, là
“tình dục” và “thị dục huyễn ngã” (lòng
mong muốn được người khác cho mình là vẻ vang, quan trọng). Vì thế nếu
quyền lực không được kiểm soát cộng với thị dục huyễn ngã quá lớn, sẽ là cơ hội
sản sinh ra những nền độc tài, hòng thống lĩnh thế giới này với cả thể xác và
linh hồn, như lịch sử nhân loại đã từng diễn ra. Và cho dù những nền độc tài
dẫu có “ma mãnh” đến đâu-cũng sớm muộn bị tiêu diệt, hay những bài học lịch sử
đau thương-có liên tục được nhắc nhở và bổ sung, thì việc cảnh giác và kiểm soát
với quyền lực, vẫn luôn cần phải được thực thi trong mỗi cộng đồng nhân
loại.
Mời thư giãn với nhạc phẩm GIA TÀI CỦA MẸ
của Trịnh Công Sơn, qua tiếng hát Khánh Ly:
*
DƯƠNG QUỐC VIỆT
Địa chỉ: Ngách 31/2 phố Phan Đình Giót,
quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội.
Email: duongquocviet@fmail.vnn.vn
....................................................................................................
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả
gửi qua email ngày 18.10.2017.
- Bài viết không thể hiện quan điểm
của trang Đặng Xuân Xuyến.
- Vui lòng ghi rõ
nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng lại.
0 comments:
Đăng nhận xét