 |
| (Chùa Dục, đảo Lý Sơn, Quảng Ngãi) |
NGŨ HÀ MIÊN
“LỬA LOẠN LY
ĐỐT VÈO BAO GIẤC MỘNG”
*
 |
| (Tác giả Lê Ngọc Trác) |
Vào những năm 60
của thể kỷ 20, ở miền núi Ấn sông Trà, có một người đã chiết tự tên của mình
làm bút hiệu khi sáng tác thơ văn. Đó là Ngũ Hà Miên. Ông tên thật là Nguyễn
Văn Hàm, sinh năm 1930 tại làng Thi Phổ, xã Đức Tân, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng
Ngãi.
Cách “chiết tự” tên
thật thành bút hiệu là nghệ thuật “mê tự”… Có lẽ, trong lịch sử văn học Việt
Nam, Nguyễn Văn Hàm – Ngũ Hà Miên là người thứ hai
chiết tự tên mình thành bút danh, sau nhà văn Khái Hưng – Trần Khánh Giư (?).
Trong cuộc đời của
mình, Ngũ Hà Miên hoạt động trên nhiều lĩnh vực. Ông từng là giáo sư, giảng dạy
ở các trường trung học và đại học ở miền Nam, ông còn tham gia hoạt động chính
trị (Trước năm 1975, có thời ông là dân biểu quốc hội của chế độ Việt Nam Cộng
Hòa. Sau năm 1975, ông là người đảm nhiệm nhiều chức vụ: Phó chủ tịch UBND
thành phố Hồ Chí Minh, phó ban tôn giáo thành phố Hồ Chí Minh…). Nhưng, trước
sau Ngũ Hà Miên vẫn là một nhà thơ. Và, là một người nghiên cứu văn học. Trong
cuộc đời viết sách, làm thơ, Ngũ Hà Miên đã xuất bản:
- Giảng luận chinh phụ ngâm (biên khảo – 1958)
- Việt Nam thi ca cận đại (biên khảo – 1962)
- 10 năm (thơ – 1963)
- Thời gian (tuyển tập – 1962)
- Bão loạn (truyện dài chưa
xuất bản)
Hiện đang sống
trong một đất nước thanh bình, chúng ta đọc lại những nhà thơ viết về chiến
tranh, cũng như đọc thơ Ngũ Hà Miên, chúng ta mới thấy hết những đau khổ, mất
mát của một thời đã qua. Và, càng yêu hòa bình. Phần lớn những bài thơ trong
thi phẩm “Mười
năm” của Ngũ Hà Miên là một bức tranh đầy đau khổ
của quê hương bị chiến tranh tàn phá. Trong thơ của mình, Ngũ Hà Miên đã trở
thành nhân chứng của một thời “… đá tan, rừng
biển động / Lửa loạn ly đốt vèo bao giấc mộng“.
“Mười năm” là khoảng thời
gian ước lệ trong thơ của Ngũ Hà Miên khi nói về những tang thương, chết chóc
của quê hương suốt một thời máu lửa:
“Cô hàng xóm nhỏ
giã từ son phấn
Lên xe hoa một sáng
rộn pháo hồng
Nhưng rồi một đêm
súng nổ mịt mùng
Nàng quấn khăn
tang, mắt đầm lệ khổ
Tay dắt con, áo
phất phơ chiều gió
Nhân loại ơi! Bao
giờ hết chia lìa…“
(Mười năm – Thơ Ngũ Hà
Miên)
Giữa cái chết hãi
hùng nhất của thời chiến tranh, Ngũ Hà Miên đã nói lên tâm trạng hoang mang,
không lối thoát của những người cùng thời:
“Anh bảo cuộc đời có lý hay không?
Đây quán nửa khuya cà
phê nguội buốt
Khói thuốc nào lên
mù mịt cả căn phòng
- Lũ chúng tôi còn
chới với giữa vô cùng
Trả lời hộ hỡi hồn
ma kẻ chết.”
Và nỗi niềm cô độc
của một thế hệ:
“Trống rỗng cuộc
đời nên ta ngao hát
Ngơ ngẩn nhìn ta
hàng cây bên đàng…“
Cùng với những bài
thơ viết về sự bi thương của chiến tranh, những nỗi niềm cô độc trong cuộc đời,
ta bắt gặp trong thơ Ngũ Hà Miên khát vọng tình yêu:
“Không có em cuộc sống sẽ khô cằn
Nắng úa hết những
vòm trời dĩ vãng
Chiều đã xuống
tuông bóng đen tinh loạn
Khiến con người
kinh hãi trước hư vô”
Trong thơ Ngũ Hà
Miên không chỉ có “khổ đau, ly tán” mà còn có những hạnh phúc rực hồng của
những người đang yêu nhau:
“Bỗng em đến, vườn
xuân tràn ngập nắng
Mặt trăng, mặt trời
với những vì sao
Mở tiệc cùng anh
vui ngày hội ngộ
Từ đó hết tháng năm
buồn vò võ
Đôi lứa chúng mình
đi giữa vô cùng
Trong gió cát mà
chẳng hề cô độc“
(Không có em – thơ Ngũ Hà Miên)
Nhắc đến Ngũ Hà
Miên, những người yêu thơ thường nói đến thi phẩm “Mười năm” của ông. Chính sự thành công
của thi phẩm “Mười năm”, các nhà phê bình văn học đã xếp Ngũ Hà Miên
cùng với Bùi Giáng, Hoài Khanh, Nguyên Sa, Phạm Công Thiện, Thanh Tâm Tuyền, Tô
Thùy Yên, Trần Dạ Từ, Trần Tuấn Kiệt, Trần Thỵ Nhã Ca… vào ngôi đền những nhà
thơ hiện đại của miền Nam trước đây.
Theo thời gian, với
tác phẩm của ông, Ngũ Hà Miên thật sự là vì sao trong nhiều vì sao trên bầu
trời thi ca của quê hương miền núi Ấn sông Trà thân yêu.
---------------
Tài liệu tham khảo
& trích dẫn:
- Mười năm (thơ Ngũ Hà Miên)
- Những nhà thơ hôm nay (Nguyễn Đình Tuyến, 1967)
*
LÊ NGỌC TRÁC
Địa chỉ: Khu
phố 5, phường Tân An,
thị xã Lagi, tỉnh Bình Thuận
Email: lengoctraclg@yahoo.com.vn
.
…………………………………………………………………………
- © Tác giả giữ bản quyền.
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 05.10.2017
- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng
lại.
.
0 comments:
Đăng nhận xét