Về bà
NGUYỄN THỊ NĂM
*
Đặng Xuân Xuyến giới thiệu
Ảnh minh họa sưu tầm từ nguồn: internet
Bài viết là quan điểm riêng của các tác giả.
Tác
giả: Vũ Lương
NỖI OAN KHIÊN NÀY
CÒN TỚI BAO GIỜ?
Hôm
nay là ngày 9 tháng 7, ngày tưởng nhớ cụ bà Nguyễn Thị Năm (Cát Hanh Long) bị xử
tử tại Đồng Bẩm - Thái Nguyên!
Vì sao
một ngươi phụ nữ yêu nước như cụ bà lại có thể bị xử tử?
Đó là
những câu chuyện rất lạ của một thời lịch sử. Khi một người như cụ bà bị oan
như thế, nghĩa là sẽ có cả hàng ngàn, hàng trăm ngàn người bị oan khuất...
Tự
điển Bách Khoa Mở ghi rằng bà Nguyễn Thị Năm (sinh năm 1906 - chết ngày 9 tháng
7 năm 1953), quê ở Làng Bưởi, ngoại thành Hà Nội), là một địa chủ có công đóng
góp rất nhiều tài sản cho Việt Minh và nuôi cán bộ, chiến sỹ trong kháng chiến
chống Pháp.
Trong
những tháng đầu tiên mở đầu cho cuộc Cải cách ruộng đất, bà là người đầu tiên
bị xử tử.
Bà
nguyên là Hội trưởng Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam tỉnh Thái Nguyên.
Bà còn
được gọi là Cát Hanh Long vì đây là tên một hiệu buôn do bà làm chủ ở Hải
Phòng.
Bà vốn
giỏi làm ăn trên đất cảng Hải Phòng, và đã làm nhiều nghề khác nhau trong đó có
buôn bán sắt vụn, và đã sớm thành đạt trên thương trường, sau đó bà xây nhà tậu
ruộng như thói tục của người xưa vừa làm ăn nơi thành thị vừa bám sát với thôn
quê.
Trong
những năm đầu cách mạng, bà được nhà văn Nguyễn Đình Thi vận động , thuyết phục
nên bà Nguyễn Thị Năm đã đóng góp nhiều tiền bạc, vải vóc, nhà cửa cho Việt
Minh.
Sau
năm 1945, bà Năm tản cư lên chiến khu, và mua lại hai đồn điền lớn của
"một ông Tây què" tại Thái Nguyên.
Hai
con trai bà đều đi theo kháng chiến. Trước Cách mạng tháng Tám, gia đình bà
từng ủng hộ Việt Minh 20.000 đồng bạc Đông Dương (tương đương bảy trăm lạng
vàng lúc bấy giờ) và sau đó giúp đỡ nhiều vật dụng, thóc gạo, vật tư y tế và
nhà cửa.
Khi
chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tổ chức "Tuần lễ vàng", bà đóng
góp hơn 100 lạng vàng.
Trong
suốt thời gian kháng chiến chống Pháp, bà Nguyễn Thị Năm tham gia các cấp lãnh
đạo của Hội Phụ nữ của tỉnh Thái Nguyên và Liên khu Việt Bắc, trong đó có 3 năm
làm Chủ tịch hội Phụ nữ tỉnh Thái Nguyên.
Khi
thực hiện lệnh "tiêu thổ kháng chiến", bà đã cho san bằng khu biệt
thự Đồng Bẩm tại Thái Nguyên.
Nhiều
cán bộ cách mạng, nhiều đơn vị bộ đội thường tá túc trong đồn điền của bà.
Bà
Nguyễn Thị Năm cũng từng nuôi ăn, giúp đỡ nhiều cán bộ Việt Minh sau này giữ
những cương vị quan trọng như Trường Chinh, Hoàng Quốc Việt, Lê Đức Thọ, Phạm
Văn Đồng, Hoàng Hữu Nhân, Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Chí Thanh, Hoàng Tùng, Vũ Quốc
Uy, Hoàng Thế Thiện, Lê Thanh Nghị...
Khi
Cuộc cải cách ruộng đất triển khai vào năm 1953, những hành động yêu nước của
Nguyễn Thị Năm bị cố vấn Trung Quốc cho là "giả dối nhằm chui sâu, leo cao
vào hàng ngũ cách mạng để phá hoại." và bà trở thành địa chủ đầu tiên bị
đem ra "xử lý". Bà bị lên án với tội danh "tư sản địa chủ cường
hào gian ác".
Trong
bài viết "Địa chủ ác ghê" của C.B - trên báo Nhân dân
ngày 21 tháng 7 năm 1953 có kể tội bà là :
“Làm
chết 32 gia đình gồm có 200 người... Giết chết 14 nông dân/ Tra tấn đánh đập
hằng chục nông dân...". Cũng theo đó, Nguyễn Thị Năm đã "thông
đồng với Pháp và Nhật để bắt bớ cán bộ. Sau Cách mạng tháng Tám, chúng đã thông
đồng với giặc Pháp và Việt gian bù nhìn để phá hoại kháng chiến" và
cũng theo đó thì Nguyễn Thị Năm "không thể chối cãi, đã thú nhận thật
cả những tội ác".
Theo
hồi ký Trần Huy Liệu, lúc đó là uỷ viên Thường trực Quốc hội, thanh tra Cải
cách Ruộng đất tại Thái Nguyên, thì cuộc đấu tố bà Năm được tổ chức ngày 22
tháng 5 năm 1953, với sự tham dự của gần 1 vạn người.
Cũng
theo ông Liệu, hai con trai của bà Năm lúc đó cũng bị đưa từ Trung Quốc về
thẳng trại cải tạo tới năm 1956 mới được trả tự do!
Sau
những cuộc đấu tố với đủ các thứ tội ác được gán ghép bà đã bị đem ra xử bắn ở
Đồng Bẩm, tỉnh Thái Nguyên vào 29 tháng 5 âm lịch (tức 9 tháng 7) năm 1953 và
được báo chí đương thời coi là phát súng hiệu cho một cuộc vận động "long
trời lở đất"...
Theo
Trần Đĩnh viết trong hồi ký “Đèn cù” thì lúc bấy giờ ông là phóng
viên báo Nhân dân được Trường Chinh cử viết bài tường thuật về vụ đấu tố này.
Tác giả Trần Đĩnh mô tả trong hồi ký “Đèn cù“ qua lời kể của Tiêu
Lang, phóng viên báo Cứu quốc trong đội cải cách: "Khi du kích đến đưa
bà ta đi, bà ta đã cảm thấy có gì nên cứ lạy van "các anh làm gì thì bảo
em trước để em còn tụng kinh." Du kích quát: "Đưa đi chỗ giam khác
thôi, im!." Bà ta vừa quay người thì mấy loạt tiểu liên nổ ngay sát lưng.”
Gần 70
năm trôi qua, người ta chỉ sửa sai “hạ thành phần” nhưng chưa hề minh oan và
trả lại danh dự cho một người phụ nữ yêu nước đã bị xử bắn oan uổng!
Nhân
ngày giỗ bà, xin đưa lại những tư liệu này như một nén hương thơm kính dâng lên
hương linh còn ngập tràn oan khuất của Bà!"
-----------
Nguồn: NỖI OAN KHIÊN
NÀY CÒN TỚI BAO GIỜl
Tác
giả: Phan Thế Hải
ĐIỀU CHƯA BIẾT VỀ
DOANH NHÂN
NGUYỄN THỊ NĂM
Cuộc
đời của nữ doanh nhân tài ba Nguyễn Thị Năm đã có cái kết không có hậu, âu cũng
là những sai lầm trong thời quá vãng. Sau này, một số nhà cách mạng lão thành
đã có những nghĩa cử minh oan cho bà khiến vong linh bà được an ủi phần
nào...
Ngày
cuối tuần, ghé thăm ông Phạm Chí Cường, tôi được ông tặng cuốn sách Ký ức về
gia đình - bạn bè. Ông Cường là doanh nhân có 60 năm hoạt động trong ngành thép
và kết thúc sự nghiệp với cương vị Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam.
Những
tưởng cuộc đời như ông Cường là viên mãn, không mấy ai được như thế, nhưng đọc
hồi ký của ông mới thấy những lớp lớp giông bão, bao lần tưởng như sự nghiệp bị
vùi dập, nhưng ông đều vượt qua. Lý do mà ông gặp nhiều rắc rối đến thế chỉ vì
gia đình là thông gia với bà Nguyễn Thị Năm - nhà tư sản thời Pháp thuộc đã
đóng góp rất nhiều tiền của, trí tuệ và sức lực cho kháng chiến. Chị gái ông
Cường - bà Phạm Thị Cúc (sinh năm 1929) lấy ông Nguyễn Hanh (sinh năm 1923) là
con trai cả của bà Nguyễn Thị Năm.
Gần
chục năm về trước, được đọc bài báo của nhà sử học Dương Trung Quốc, tôi có
biết đến bà Năm - nhà tư sản yêu nước từng bị xử bắn oan ức trong cải cách
ruộng đất. Ít lâu sau đó, nhà báo Xuân Ba cũng có ký sự dài kỳ về cuộc đời bà.
Theo
đó, bà Năm là nhà tư sản yêu nước, từng nuôi giấu nhiều cán bộ cách mạng như Lê
Đức Thọ, Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp... Bà Năm cũng là người từng nuôi cả
trung đoàn bộ đội, hiến cho Nhà nước hàng trăm cây vàng trong Tuần lễ vàng.
Những nội dung ấy, có thể đọc trên mạng.
Nay
qua câu chuyện với ông Cường và con cháu bà Nguyễn Thị Năm, xin được bổ sung
thêm một vài thông tin về nữ doanh nhân tài giỏi này.
Bà
Nguyễn Thị Năm (1906-1953), tên thường gọi là bà Cát Hanh Long. Sở dĩ bà có tên
này vì con trai cả của bà là Nguyễn Hanh và con trai thứ là Nguyễn Cát (sinh
năm 1925). Ông Cát còn có tên khác là Nguyễn Công. Chồng bà Năm là Nguyễn Oánh,
ông Oánh mất năm 1943, bà Năm ở vậy nuôi con.
Dẫu
một nách nuôi hai con nhỏ nhưng bà rất giỏi làm ăn. Đầu tiên là thu mua sắt vụn
bán cho các chủ tàu người Pháp, mua các mặt hàng tiêu dùng từ tàu buôn nước
ngoài cung cấp cho chợ đầu mối ở Hải Phòng, Hà Nội. Bà sớm thành đạt trên
thương trường, xây nhà, tậu ruộng, thuê mướn rất nhiều nhân công.
Đầu
những năm 1940, có một tàu buôn của người Pháp trên đường vào cảng Hải Phòng bị
đắm ở Cửa Cấm gần Đồ Sơn. Chủ tàu sợ Việt Minh nên bán tháo, bỏ của chạy lấy
người để về nước. Bà Năm bỏ tiền ra mua tàu với giá rẻ mạt, rồi thuê thợ lặn
vớt hàng. Chỉ riêng rượu vang Bordeaux vớt lên bán đã đủ tiền trả xác tàu, còn
bao nhiêu hàng hóa trên tàu là tiền lãi của bà.
Có
tiền, bà tậu hai đồn điền ở Đồng Bẩm và Phúc Trừu thuộc tỉnh Thái Nguyên, rộng
cả nghìn héc ta. Sở dĩ khi đó bà tậu đồn điền là vì phong trào Việt Minh đang
lên mạnh, các chủ đồn điền người Pháp lo sợ nên bán rẻ để về nước.
Nhờ
những đồn điền này mà gia đình bà đã trở thành cơ sở của Việt Minh từ khi chưa
cướp chính quyền cho đến khi kháng chiến toàn quốc bùng nổ. Người giác ngộ nữ
doanh nhân trẻ tuổi này và mời bà tham gia Mặt trận Việt Minh ở Hải Phòng là
nhà văn Nguyễn Đình Thi. Cũng từ đây bà gặp nhiều cán bộ cách mạng sau này đảm
nhiệm những cương vị quan trọng như Hoàng Hữu Nhân - Bí thư Thành ủy Hải
Phòng, Hoàng Tùng - Chánh văn phòng Trung ương Đảng, Vũ Quốc Uy, Hoàng
Thế Thiện, Phạm Tuấn Khánh...
Làm ăn
phát đạt, bà Năm cung cấp nhiều tài chính cho cách mạng. Hiện con cháu bà còn
giữ một tập chứng từ về việc đóng góp cho cách mạng 20.000 đồng bạc Đông Dương
(tương đương 700 lạng vàng), thóc gạo, vải vóc, nhà cửa và vàng. Bà là một
trong những người đóng góp nhiều nhất trong Tuần lễ vàng ở Hải Phòng.
Ngày
18/8/1945, bà là người phụ nữ duy nhất đã phóng xe hơi nhà, treo cờ đỏ sao vàng
từ Hải Phòng lên thẳng chiến khu, qua thành phố Thái Nguyên, nơi quân Nhật còn
chiếm đóng đến Đồng Bẩm, Đình Cả, Võ Nhai để báo cho con trai và các đồng chí
tin Hà Nội đã giành được chính quyền.
Hai
con của bà sau đó về tham gia lực lượng vũ trang ở Thủ đô, một người bị thương
ở Cầu Giấy khi toàn quốc kháng chiến bùng nổ, một người đã từng tháp tùng đoàn
đại biểu Chính phủ do các ông Nguyễn Lương Bằng, Trần Huy Liệu dẫn dầu vào Huế
tước ấn kiếm vua Bảo Đại, rồi sau này trở thành Trung đoàn trưởng nổi tiếng của
Sư đoàn 351.
Trong
thời gian kháng chiến chống Pháp, bà Năm tham gia lãnh đạo Hội Phụ nữ tỉnh Thái
Nguyên và Liên khu Việt Bắc, trong đó có ba năm làm Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ
nữ Thái Nguyên. Nhiều cán bộ cách mạng, nhiều đơn vị bộ đội tá túc trong đồn
điền của bà, được bà nuôi ăn, may quần áo cho mặc.
Năm
1953, cuộc cải cách ruộng đất được tiến hành. Đợt “phát động” mang tính thí
điểm đầu tiên ở huyện Đại Từ, Thái Nguyên, bà Nguyễn Thị Năm bị quy là địa chủ.
Sau những cuộc đấu tố với đủ thứ tội được gán ghép, vu khống, người phụ nữ 47
tuổi này đã bị xử bắn và được báo chí đương thời xem là “phát súng hiệu” cho
cuộc cách mạng “long trời lở đất”.
Chuyện
về bà Năm còn rất dài, bởi không chỉ con cháu bà bị hệ lụy do các ông bà bần
nông cốt cán quy chụp mà những người liên đới như gia đình ông Phạm Văn Bính
(1900-1969) và 10 người con, cùng các cháu cũng bị liên lụy chỉ vì ông Bính là
thông gia với nhà bà Năm...
Cuộc
đời của nữ doanh nhân tài ba Nguyễn Thị Năm đã có cái kết không có hậu, âu cũng
là những sai lầm trong thời quá vãng. Sau này, một số nhà cách mạng lão thành
đã có những nghĩa cử minh oan cho bà khiến vong linh bà được an ủi phần nào. Bù
lại, con cháu của bà nay đều thành đạt, những phẩm chất cao quý của bà đã được
kế thừa và phát huy.
----------
Nguồn: ĐIỀU CHƯA
BIẾT VỀ DOANH NHÂN NGUYỄN THỊ NĂMl
Tác
giả: Xuân Ba
CHUYỆN VỀ NGƯỜI PHỤ
NỮ ĐẦU TIÊN BỊ BẮN TRONG CẢI CÁCH RUỘNG ĐẤT
Tôi ngập ngừng ngừng gõ lên cánh
cửa một ngôi nhà ở đường Láng.
Ngập ngừng như động thái của
người có lỗi.
Lỗi vì mình đã quá muộn? Lỗi vì
sự lừng khừng chần chừ, dùng dắng?
Thực ra nhiều năm trước, có
lần tôi đã tìm đến ngôi nhà 117 Hàng Bạc. Nhưng người chủ ngôi nhà cho biết
người tôi cần tìm không có ở đây. Và không biết đã chuyển đi chỗ nào?
Những ngài ngại lẫn sờ sợ. Nỗi sợ
vô cớ và bầy đàn ấy đã khiến dài mãi thêm những lừng khừng cùng dùng dắng…
Người tôi cần tìm là ông Nguyễn
Hanh.
Ông là thành viên trong cụm danh
từ Cát Hanh Long. Cụm từ ấy từng ám vào tâm trí không ít người của một
thời một thuở?
Ông Nguyễn Hanh là con trai
trưởng của bà Nguyễn Thị Năm tức Cát Hanh Long, người đàn bà đầu tiên bị bắn
oan trong Cải cách ruộng đất.
Nhưng lần này sau khi gặp được
một người, tôi đã quyết dẹp đi sự dùng dắng đó. Người ấy là ông Lưu Văn Lợi thư
ký riêng của ông Lê Đức Thọ/
Kỳ 1:
Dấu chấm dứt thành dấu chấm lửng?
Tôi đã quấy quả ông nhiều lần dịp
mới đây, 40 năm Hiệp định Paris.
Ông như một phần, một mảng miếng
của sử. Là thư ký riêng cho Cố vấn Lê Đức Thọ nhiều năm, không chỉ 4 năm 8
tháng 16 ngày, thời gian diễn ra cuộc hòa đàm Ba Lê.
May mắn nhà ngoại giao tuổi
cao sức yếu ấy còn rất mẫn tiệp. Lần này trên bàn làm việc của ông là một tờ A4
Photocopy. Chữ của ông cố vấn Lê Đức Thọ
Thân mến tặng Công và Hanh để
đánh dấu chấm dứt sự đau buồn kéo dài lâu năm của gia đình và cũng là của
chung. Hà Nội ngày 28-1-1987
Chuyện của nhà ngoại giao kiêm
thư ký của ông Lê Đức Thọ thoáng đưa tôi về những năm xa. Những Võ Nguyên Giáp
Trường Chinh, Lê Đức Thọ Hoàng Quốc Việt cùng nhiều yếu nhân của Đáng của Mặt
trận Việt Minh từng qua lại được chở che ở ngôi biệt thự bề thế ở ven hồ Thiền
Quang. Sau ngày toàn quốc kháng chiến, lại cũng những đáng bậc ấy cùng nhiều
yếu nhân của Đảng của Chính phủ cũng nhiều dịp tá túc qua lại sinh hoạt ở khu
đồn điền Đồng Bẩm vùng Thái Nguyên. Chủ những cơ ngơi những biệt thự cùng khu
đồn điền ở Đồng Bẩm ấy là bà Nguyễn Thị Năm thường gọi là Cát Hanh Long, tên
một hiệu buôn nổi tiếng ở Hà Thành, Hải Phòng.
Chuyện bà cùng chồng thuở hàn vi
ăn chắt nhịn thèm lao tâm khổ tứ với khiếu kinh doanh cùng năng lực thương mại
vượt trội đã gây dựng nên cả một cơ ngơi đồ sộ là cả một câu chuyện dài. Nội
việc bà kinh doanh hai thứ hàng nặng nhất và nhẹ nhất khi ấy là tơ và sắt thép
nổi tiếng ở Hà Thành và Hải Phòng cũng đã có lắm chuyện như là giai thoại?
Người nữ nhi giàu tiền bộn bạc ấy lại sẵn tấm lòng son với đất nước. Thời gian
trước năm 1945, những căn biệt thự của bà ở Hà Nội và Hải phòng là nơi đi về liên
lạc của Việt Minh. Hai người con trai của bà Năm đã được giác ngộ được bí mật
lên chiến khu.
Khó kể hết những đóng góp của nhà
tư sản ấy cho cách mạng. Từng ủng hộ Việt Minh trước Cách mạng tháng Tám 20.000
đồng bạc Đông Dương (tương đương bẩy trăm lạng vàng) rồi sau này là thóc gạo,
vải vóc, nhà cửa. Bà là một trong những người đóng góp tiêu biểu nhất của
“Tuần Lễ Vàng” ở Hải Phòng vơi hơn một trăm lạng vàng.
Một sự kiện vô tiền khoáng hậu
khi ấy đối với một nữ nhi thường tình là bà đã ngồi trên chiếc xe ô tô của
nhà treo cờ đỏ sao vàng từ Hải Phòng lên thẳng chiến khu qua thành
phố Thái Nguyên, nơi quân Nhật còn chiếm đóng đến Đồng Bẩm, Đình Cả, Võ Nhai để
báo cho con trai và các đồng chí của mình tin Hà Nội đã giành được chính quyền!
Sau thời điểm kháng chiến toàn quốc, bà trao chiếc búa cho đội tự vệ phá hoại
để làm cái việc san bằng địa khu biệt thự Đồng Bẩm thực hiện chủ trương tiêu
thổ kháng chiến. Sau đó bà là chủ tịch Hội phụ nữ tỉnh Thái Nguyên và khu đồn
điền Đồng Bẩm từng nuôi ăn cho một trung đoàn vệ quốc quân trong một thời gian
dài.
Tiếc thay, phát súng đầu tiên của
Cải cách ruộng đất lại nhằm vào một phụ nữ. Người đó là bà Nguyễn Thị Năm.
Bà bị bắt bị đấu tố với tội
danh tư sản địa chủ cường hào gian ác
Rồi bị lôi ra pháp trường.
Sự kiện bi thảm ấy diễn ra vào
lúc 8 giờ tối ngày 29 tháng Năm Âm lịch năm 1953. Khi bà vừa tuổi 47.
Một ngày mùa đông năm 1986, ông
Lê Đức Thọ cho gọi Lưu Văn Lợi và dặn như thế như thế…
Như thế là việc ông cử người thơ
ký của mình đến số nhà 117 Hàng Bạc. Con trai bà Cát Hanh Long ở đó.
Không phải một mình ông Nguyễn
Hanh, con trai bà Năm. Cả gia đình 6 nhân khẩu chen chúc trong một diện tích
chỉ hơn 20 mét vuông. Tận mắt chứng kiến bao thứ gian nan về nơi ở của thời bao
cấp khốn khó, nhưng khi đến 117 Hàng Bạc ông Lợi vẫn không khỏi xót xa.
Ông có trách nhiệm báo cáo lại
với vị Trưởng Ban Tổ chức TW những gì mắt thấy tai nghe về gia cảnh hiện thời
của nhà Cát Hanh Long.
Ông Lê Đức Thọ nghe ông báo cáo
rồi ngồi lặng đi hồi lâu. Bằng chất giọng rời rạc khẽ khàng, ông Thọ như đang
chắp nối lại ký ức đã quá vãng. Ông Lợi biết động thái hơi hiếm hoi
của thủ trưởng khi chia xẻ với người thư ký… Rằng chính Bác Hồ thời
điểm đó đã thẳng thắn với các đồng chí cố vấn rằng người ta nói không nên đánh
phụ nữ dù bằng một cành hoa huống hồ phát súng đầu tiên của cuộc Cải cách ruộng
đất lại nhằm vào một phụ nữ mà người ấy lại rất có công với cách mạng.
(Nghe đến đây tôi chợt nhớ ngay
cái câu nhất đội nhì giời. Nhưng có lẽ thời điểm ấy có thứ còn trên
cả đội, trên cả cán bộ cải cách nữa?)
Ông Lê Đức Thọ lại thở dài với
người thơ ký của mình rằng thời điểm Cải cách ruộng đất đang hồi cao
trào ngoài đó, ông đang ở miền Tây Nam Bộ. Một hôm ông được nối điện
thoại với ngoài Bắc. Phải có việc chi hệ trọng lắm thì mới có sự liên lạc đặc
biệt này? Đầu dây bên kia là ông Hồ Viết Thắng, một yếu nhân của Cải cách ruộng
đất. Hóa ra ông Thắng chỉ hỏi ông một câu. Mà câu ấy chả ăn nhập gì với hoàn
cảnh hoạt động bí mật gian khó hiểm nguy ở căn cứ địa miền Nam khi ấy khiến ông
Thọ rất bực. Câu ấy là bà Nguyễn Thị Năm Cát Hanh Long có cho đồng chí cái gì
khi đồng chí ở nhà bà ấy không?
Qua câu ấy cùng khẩu khí của
người hỏi, ông cũng mường tượng ra phần nào không khí và tình thế của
một phong trào như Cải cách ruộng đất! Nhưng không ngờ đến những hậu họa? Có
phải vì thế mà ông Lợi có lúc thoáng nghĩ, ông Lê Đức Thọ, một trong những yếu
nhân của cách mạng miền Nam đã không tiến hành Cải cách ruộng đất đối với nông
thôn miền Nam?
(Nghe chuyện ông Lợi, tôi chợt
nhớ đến một văn bản. Đó là lời chứng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp ngày
10-11-2001: “Bà Nguyễn Thị Năm tức Cát Hanh Long là một địa chủ có tinh thần
yêu nước, trong kháng chiến đã từng giúp đỡ bộ đội. Bản thân tôi và Đại tướng
Nguyễn Chí Thanh có lúc đã ở lại nhà bà. Trong những buổi họp sửa sai, chính
Bác Hồ, đồng chí Trường Chinh và đồng chí Lê Văn Lương đều cho rằng xử trí bà
Nguyễn Thị Năm là một sai lầm”.
Lu bu với công việc hết trong Nam
rồi ngoài Bắc, quên thì không hẳn nhưng chưa có lúc nào rảnh để đụng đến việc
oan sai này. Ông Lợi nhớ lời thủ trưởng mình đã phàn nàn như thế…
Ông Lê Đức Thọ viết một lá thư
dán kín rồi đưa ông Lợi chuyển cho đồng chí Trường Chinh. Một lúc sau,
thấy người thư ký của mình đưa lại thư với lý do là thư ký đồng chí Trường
Chinh khi biết được nội dung thư đã từ chối việc đưa thẳng cho thủ trưởng của
mình!
Ông Lê Đức Thọ cười… Rồi sau đó
là động thái hơi bị hiếm, ông Thọ đi bộ sang chỗ đồng chí Trường Chinh…
Khoảng 30 phút sau, ông trở lại
cười với người thư ký xong rồi…
Một ngày áp Tết Đinh Mão năm
1987, ông Lợi tháp tùng thủ trưởng của mình đến 117 Hàng Bạc. Giữa những người
thân của gia đình bà Cát Hanh Long, ông Lê Đức Thọ tặng quà Tết và tập thơ mới
xuất bản của mình với lời đề tặng như bản photo trên đây…
Trong tay tôi là một văn bản của
Ban tổ chức Trung Ương do Phó trưởng Ban Lê Huy Bảo ký thay Trưởng Ban Tổ chức.
Văn bản số 213/TCTW.
Hà Nội ngày
4-4-1987
Kính gửi Thường
vụ Tỉnh ủy Bắc Thái. Trước đây bà Nguyễn Thị Năm tức Cát Hanh Long bị quy thành
phần “Tư sản địa chủ cường hào gian ác” bị xử tử ở Thái Nguyên. Nay con bà Năm
là 2 ông Nguyễn Hanh và Nguyễn Công ở số nhà 117 Hàng Bạc hà Nội gửi thư lên
các đồng chí Trường Chinh Lê Đức Thọ đề nghị sửa lại thành phần giai cấp và
thực hiện đúng chính sách của Đảng Nhà nước đối với gia đình bà Nguyễn Thị Năm.
Sau khi xem xét
thư khiếu nại và các tài liệu xác nhận đồng chí Trường Chinh và Lê Đức Thọ thấy
việc sửa lại quy định thành phần giai cấp cho bà Nguyễn Thị Năm là tư sản, địa
chủ kháng chiến” là đúng với thực tế đúng với chính sách của Đảng và Nhà nước.
Ban Tổ chức TW
Đảng đề nghị Thường vụ Tỉnh ủy và các đồng chí có trách nhiệm thực hiện ý kiến
trên của đồng chí Trường Chinh và Lê Đức Thọ.
Rất nhanh, UBND tỉnh Bắc Thái
ngày 11-6-1987 có một Quyết định mang số 123/UBQĐ do ông Chủ tịch Đặng Quốc
Tiến ký. Quyết định ghi rõ
Bà Nguyễn Thị Năm tức Cát Hanh
Long trước bị quy thành phần “ Tư sản, địa chủ cường hào, gian ác” nay sửa lại
Thành phần giai cấp cho bà Nguyễn thị Năm là “Tư sản, địa chủ kháng
chiến”
Việc sửa lại thành phần giai cấp
có giá trị từ ngày có quyết định này.
Như vậy việc sửa lại thành
phần giai cấp và thực hiện đúng chính sách của Đảng Nhà nước đối với gia đình
bà Nguyễn Thị Năm theo chỉ đạo của ông Trường Chinh và Lê Đức Thọ cùng Ban
Tổ chức TW mới được thực hiện một nửa!
Còn việc thực hiện đúng chính
sách của đảng và Nhà nước đối với gia đình bà Nguyễn Thị năm, 26 năm đã qua vẫn
còn để đó?
Dấu chấm hết vô tình thành dấu
chấm… lửng?
Kỳ 2:
Tan tác một mái ấm
Cánh cửa căn hộ ở đường Láng mở
ra…
Trước khi đến đây trĩu trong tay
là một tập giấy tờ. Tờ đầu tiên có những dòng:
Hà Nội ngày 27-4-1998. Kính gửi
ông Chủ tịch Quốc hội. Chúng tôi là con trai, con dâu của bà Nguyễn Thị Năm tức
Cát Hanh Long tên là Nguyễn Hanh và Nguyễn Cát tức Hoàng Công, (Ông Hoàng Công
đã mất do tai nạn năm 1989) và vợ ông Công là Đỗ Ngọc Diệp xin gửi
đến ông Chủ tịch QH một việc khẩn. Trong nhiều năm qua gia đình chúng tôi đã có
nhiều đơn thư gửi đến các cơ quan có trách nhiệm các cấp chính quyền từ xã trở
lên đến Trung ương cùng Tổng Bí thư xin xem xét việc khen thưởng cho mẹ chúng
tôi theo Nghị quyết 28 CP ngày 29-4-1995 (Nghị quyết về…) Nhưng cho đến nay
chưa được cấp nào trả lời…
Và bây giờ là 8-2013, ngoài lá
đơn gửi ông chủ tịch Quốc hội là Nông Đức Mạnh năm 1998 ấy còn hơn 20 lá đơn
khác gửi cùng nội dung đến các đời Thủ tướng, Tổng Bí thư, Chủ tịch Quốc hội từ
năm 1995 đến nay vẫn chưa được cấp nào trả lời!
Tiếp tôi là chủ nhà, ông Nguyễn
Hanh năm nay tròn 90 và vợ Phạm thị Cúc 86 tuổi. Bà Cúc ngó còn minh
mẫn. Ông Hanh đi lại đã phải có người dìu. Sự tháo vát hiếu thảo của 3 người
con của ông bà đã vượt thoát cho cả nhà bà cùng bố mẹ ra khỏi căn hộ chật chội
tù túng ẩm ướt kế ngay nhà vệ sinh công cộng ở 117 Hàng Bạc.
Tôi xin phép được lên gác thắp
hương cho cụ Nguyễn Thị Năm.
Nghiêm ngắn trên bàn thờ là bức
chân dung hiếm hoi của cụ bà Nguyễn Thị Năm còn sót lại. Khắn
vấn. Tóc đen nhưng nhức chải ngôi giữa. Nét mày và miệng
thanh tú. Ảnh cụ bà chụp khi hơn 40 tuổi. Tướng những người phụ nữ có cung
mệnh ích phu vượng tử. Cụ ông không may bạo bệnh mất sớm trước năm 1945.
Một mình cụ bà những đảm lược thông minh tháo vát chèo chống đưa con thuyền cát
Hanh Long qua bão tố thác gềnh. Qua bao tao loạn đổi thay của thời cuộc, trân
trang thờ kia bà vẫn mãi mãi trẻ trung vẫn mãi mãi tỏa cái ánh nhìn sắc sảo bao
dung xuống hậu thế!
Bên phải là tấm hình cụ ông ngó
trẻ trung. Ban nãy đến nhà tôi mới rõ hết cái thương hiệu Cát Hanh
Long nổi tiếng ở Bắc Kỳ. Cát, tên người con trai thứ hai, thời gian hoạt
động bí mật có tên là Hoàng Công, từng là Trung đoàn trưởng thuộc Sư 308. Hanh,
người con trai cả. Long là tên cụ ông quê gốc ở làng Đại Kim Thanh Trì Hà Nội.
Tuổi tác tật bệnh, có thể một lúc
nào đó hơi lẫn như cụ bà phàn nàn nhưng khi nhắc đến những ngày tháng Tám năm
1945 là trí nhớ cụ ông thoắt như được ánh sáng diệu kỳ nào đó của quá khứ rọi
soi? Cụ cứ vanh vách từng chi tiết buổi sáng ngày 25 tháng Tám năm 1945 đoàn xe
của ông Trần Huy Liệu thay mặt cho Chính phủ lâm thời cùng đoàn xe của ông
Nguyễn Lương Bằng đại diện cho Mặt trận Việt Minh cùng xuất phát từ Hà Nội có
sứ mệnh vào Huế tiếp nhận sự đầu hàng của Bảo Đại. Chả là chàng trai Nguyễn
Hanh khi đó mới 22 tuổi, được chọn trong đội hình Thanh niên thành Hoàng Diệu
có vinh dự được tháp tùng Đoàn.
Ngày 30-8 Đoàn mới vào đến Huế.
Đành một nhẽ đường xá thời đó xấu nhưng làm chi mất đến 5 ngày mới vô được Huế?
Hóa ra cả phái đoàn phải liên tục dừng lại dọc đường ngày cũng như đêm để gặp
gỡ nói chuyện với đồng bào chặn đón ủy lạo đoàn ở các địa phương dọc đường.
Người ta khênh cả kiệu bát cống kiệu long đình bày hương án giăng cờ đại, cờ
đuôi nheo chỉ dùng trong các dịp lễ trọng để chào mừng đại diện của Việt Minh.
Trong suốt cuộc gặp, tôi để ý có
2 việc mà cụ Hanh thường nhắc đi nhắc lại? Đó là chi tiết khi đưa tay đỡ cái
ấn Hoàng đế chi bảo bằng vàng đúc do ông Trần Huy liệu đưa cho, anh
tự vệ thành Hoàng Diệu Nguyễn Hanh cứ tưởng nó nhẹ nên đón lấy bằng động thái
nhẹ nhàng làm suýt rơi ấn. Một vật nữa tượng trưng cho quyền lực Nam Triều là
chiếc kiếm. Cũng tưởng nó nặng hóa ra nhẹ hều, bao kiếm đã rỗ rỉ nhiều chỗ!
Chi tiết thứ hai là cái túi đựng
kim cương của mẹ mình, bà Nguyễn Thị Năm.
Cái túi ấy trước khi đám tự vệ
cùng đội cải cách súng ống hùng hổ xông vào nhà điệu bà đi với tội danh tư
sản địa chủ cường hào gian ác, bà Năm dường như đã tiên liệu được
điều gì? Bà nhanh tay quẳng cho cô con dâu cái túi đựng những kim cương hột
xoàn gì đó mà con dâu mà không rành chỉ biết nó khá nặng, trĩu cả tay!
Sau gần 3 tháng, ngày cũng như
đêm liên miên đấu tố bà Năm luôn bị cách lý vói gia đình nên không kịp biết chỉ
mấy ngày sau khi bà bị bắt, trong một đợt khám xét săm soi hang cùng ngỏ hẽm
khắp nhà cửa sân vườn, đội cải cách đã phát hiện ra cái túi kim cương ấy và ra
lệnh tịch thu! Tịch thu nhưng không hề có biên bản, giấy biên nhận mà là thu
trắng tài sản của nọn tư sản địa chủ cường hào gian ác. Cô con dâu điếng
người. Bà con dâu khi ấy còn trẻ nhưng cũng đủ biết những vật trong
cái túi gấm kia còn giá trị hơn cả vàng! Nhưng hình như cái thời ấy, cái đau
mất người cùng những tan đàn xẻ nghé nó đau nó khủng khiếp hơn cái mất mát tài
sản?
Thời điểm ấy, Nguyễn
Hanh đang ở Nam Ninh Trung Quốc. Liên miên những tháng ngày hăng say tiếp thụ
kiến thức rèn cán chỉnh quân để sau này về truyền thụ lại cho đơn vị bộ đội của
mình.
Tin tức về một cuộc cải cách trời
long đất lở cũng sang được bên đó nhưng tuyền một thông tin dân phấn khởi đang
vùng lên đánh đổ địa chủ ác bá người cày có ruộng. Nguyễn Hanh không một chút
mơ hồ nghi ngại… Một ngày tháng 6 năm 1953, Nguyễn Hanh được chỉ thị về nước có
lệnh gấp. Chẳng cần phải khi cánh cổng trại cải tạo Tuyên Quang doang rộng và
mình được điệu cổ vào, Nguyễn Hanh mới biết mình đang lâm nạn mà thái độ thù
địch của những người dẫn anh đi khi qua biên giới đã báo trước cho Nguyễn Hanh
những sự dữ. Những ánh mắt như tóe lửa khi hướng về phía anh. Cả
những lời phũ phàng bật ra ở địa điểm đón đầu tiên Con cái bọn bóc lột
cường hào ác bá…
Cái điều Nguyễn Hanh không ngờ
không biết khi đó mẹ mình đã bị bắn. Cho mãi sau này, trong một đợt tiếp tế
thăm nuôi, vợ anh mới hé cho tin ấy.
Cho mãi mùa đông năm 1956, trong
căn lều tuềnh toàng giành cho con cái cường hào ác bá ở Đồng Bẩm, cách cái nền
khu biệt thự từng dập vụn thời điểm tiêu thổ kháng chiến không xa. Và ngoài kia
là ràn ràn tứ bề gió lạnh, Nguyễn Hanh thân hình còm nhom tật bệnh,
qua câu chuyện ngập trong nước mắt của vợ, ông dần dà tường hết mọi việc xảy ra
trong những ngày khốn khổ ấy. Chi tiết cái túi vợ ông có kể nhưng Nguyễn Hanh
đã quên bẵng ngay sau đó.
Tinh mơ hôm sau, ông lựa lúc vắng
người, theo hướng chỉ của vợ ông ra gục khóc trên mộ mẹ lúc này cỏ dại đã mọc
dày nhưng không dám xới xáo gì.
Những năm cuối 50, khi những
cuồng phong của những đợt CCRĐ đã bớt thôi gào thét, cả nhà ông, con trai con
dâu và cháu nội của bà Cát Hanh Long mang cái án con cháu của kẻ tư sản cường
hào gian ác bị cách mạng xử tử tìm đường về Hà Nội.
Nói về cũng chẳng phải… hay đi
tiếp? Hà Nội hay Hải Phòng? Quê đâu? Nhà cửa đâu? May mà sau những
ngày ra trại gặp đợt sửa sai, ông Hanh được bạn bè người quen giúp cho xin được
một chân trong văn phòng Ty kiến trúc Thái Nguyên. Khi dạt về Hà Nội lại cũng
được người quen xin vào làm ở một xí nghiệp dược phẩm. Bà vợ cũng may cũng xin
được một chỗ làm dạy ở một trường tiểu học.
Cái đoạn khốn khó nhất là phải
tìm lấy một chỗ ở. Trong lúc hoạn nạ nhiều bạn bè đã giang tay ra. Nhưng ở nhờ
mãi sao tiện? Mất hơn 3 năm lúc ở nhờ lúc thuê cả nhà ông Hanh mới dạt vào một
góc ở 117 Hàng Bạc.
Bên tôi là chị Phương con gái cả
ông Hanh. Bà mẹ chị Phương dõi ánh mắt xót xa về phía con gái khi chị kể cái
đoạn đói không sợ nhưng ngại nhất là những ánh mắt lúc khinh khi lúc soi mói
của hàng xóm của bạn bè ngay trong lớp đôi lúc xì xào con nhà địa chủ ác bá…
Học phổ thông lên đến đại học
Bách khoa cũng dần bớt đi sự tò mò thiếu thiện cảm. Tuổi trẻ mà. Nhưng khi tốt
nghiệp, Phương mới thấy giật mình. Điều lo sợ mơ hồ của cô đã thành sự thực khi
cô được phân về Tổng cục Thống kê. Ông cán bộ tổ chức ân cần trả lại hồ sơ cho
cô và nói thẳng bên náy hơi ngại cái lý lịch cháu ạ.
Chờ đợi mãi, cô xin về Bộ vật tư
theo lời giới thiệu của người quen. Đợi mãi không thấy gọi. Cô đánh liều đến
thì thông tin mà cô nhận được cũng na ná như bên Thống kê.
Người quen của gia đình Phương
lại thân với ông Bộ trưởng.
Thời điểm ấy, chưa có sự kiện cải
thành phần từ gian ác cường hào xuống địa chủ kháng chiến. Nhưng ông Bộ trưởng
hình như có kênh để liên lạc với một trong những yếu nhân từng qua lại gia đình
bà Cát Hanh Long thời đen tối. Rồi cuối cùng, Phương cũng được nhận vào làm ở
Bộ vật tư.
Chuyện của Nguyễn Tấn, em trai cô
Phương cũng gian nan. Anh Tấn thi vào Đại học Quân sự nhưng không được gọi. Năm
1968 anh Tấn xung phong đi bộ đội. Rồi thỏa mãn cái chí học của mình bằng con
đường tại chức Bách khoa. Tích cực phấn đấu mãi cũng không được kết nạp Đảng vì
thành phần gia đình. Và phấn đấu mãi cũng không trở thành sĩ quan chuyên
nghiệp. Nguyễn Tấn xin về hưu ở tuổi 50.
Một cụ già với những bước lẫm
chẫm, thường phải có người dìu, trong câu chuyện nhiều lúc ông Nguyễn Hanh phải
vỗ vỗ lên đầu chừng như để nhớ ra một điều gì đó mà với thời gian với những tao
loạn cùng tật bệnh có khoảng khắc nào đó chìm khuất? Thuở mạnh bạo trẻ trung
rồi trung niên, người ấy đã quên bẵng đi chuyện cái túi. Cái túi chứa những
ngọc ngà châu báu. Cái túi của nhiều gia tài. Thế mà buổi xế chiều hoàng hôn,
cái túi thốt trở nên rành rẽ trở nên băn khoăn lẫn đau đáu?
Chi tiết thứ hai mà ông Hanh
thỉnh thoảng nhắc đến chỉ sợ khách quên. Ấy là khi ông Hanh, nói mà như nhắc
rằng không biết cái túi của cụ nhà tôi mà đội cải cách tịch thu ngày ấy có
mang sung vào công quỹ hay là mang đi làm của riêng?
Kỳ 3:
Tìm mộ bà Nguyễn Thị Năm
Còn Nguyễn Cát, người con trai
thứ thời điểm bà Năm bị thụ hình, đang ở đâu? Cũng như ông anh, ông Cát khi đó
đang được học tập chỉnh huấn chỉnh cán bên Trung Quốc có điều không cùng nơi.
Cũng phải, ông em hình như có chí tiến hơn người anh. Năm 1953 ấy đã là
Trung đoàn trưởng của sư 308.
Hoàng Công là tên hồi Nguyễn Cát
hoạt động bí mật.
Trong tay tôi có nhiều bản chứng
của nhiều cán bộ cao cấp. Trong đó có ông Đào An Thái, nguyên Cục trưởng Cục
Lưu trữ. Ông Hoàng Thế Thiện, nguyên Bí thư Đảng ủy chuyên gia giúp bạn K trực
thuộc Trung ương. Ông Nhi Quý nguyên Bí thư Tỉnh ủy Thái Nguyên.
Xin biên ra ra một đoạn.
Anh Nguyễn Cát (tức Công) đã được
chúng tôi tổ chức vào một trong những nhóm Thanh niên cứu quốc hoạt động bí mật
ở thị xã Thái Nguyên trước Tổng khởi nghĩa.
Tháng 5 năm 145 anh Cát đưa lên
chiến khu 20 ngàn bạc Đông Dương ( thời giá khi đó tương đương 700 lạng vàng)
tiền của gia đình anh ủng hộ đoàn thể. Tôi đã nhận tiền và giao lại cho Ban cán
sự Võ Nhai.
Anh Cát thường xuyên cung cấp cho
chiến khu thuốc chữa bệnh máy đánh chữ, giấy mực, và nhiều thứ khác khi chiến
khu yêu cầu. Anh cát tích cực thực hiện những chỉ thị của Ban cán sự. Sau CM
anh Cát được giao công tác ở Ty Tuyên truyền tỉnh. Sau đó được rèn luyện thử
thách trong bộ đội. Tham gia nhiều trận đánh và đã bị thương. Qua nhiều gian
khó thử thách vẫn trung thành tận tụy với cách mạng.
Cũng như ông anh, từ Trung Quốc,
Trung đoàn trưởng Nguyễn Cát bị dẫn ngay về nước và vào thẳng trại một trại cải
tạo Thái Nguyên.
Mãi cuối năm 1956, ông mới được
tha. Sau sửa sai, ông được chuyển ngành sang Ty Thương nghiệp rồi sau đó gia
đình ông về Hà Nội.
Trong thời gian Nguyễn Cát bị
giam, vợ ông Cát, bà Đỗ Ngọc Diệp vốn là cán bộ bí mật hoạt động từ năm 1944
khi ấy may mà đang hoạt động trong vòng địch hậu Bắc Ninh nên vô tình bà thoát
không bị bắt và đấu tố. Nhưng không thoát được sự động viên của tổ chức rằng cô
còn trẻ đang có tương lai nên cắt đứt với con cái địa chủ cường hào ác bá.
Cán bộ địch hậu Đỗ Ngọc Diệp
không chịu. Lần hồi cũng đến thời điểm sửa sai. Hai vợ chồng lại đoàn tụ. Họ
cưới nhau năm 1952. Mãi năm 1958 mới sinh con gái đầu lòng. mẹ Ngọc Diệp con là
Kim Chi. Cành vàng lá ngọc.
Năm 1989, ông Nguyễn Cát đương
khỏe mạnh ở tuổi 64 đi xe máy, bất đồ bị một thằng vô lại quành xe trước mũi xe
ông Cát. Ông bị ngã đập đầu xuống và qua đời luôn tại bệnh viện.
Trước đó, ông Cát cùng vợ, gia
đình ông anh đã lao tâm khổ tứ trong việc tìm mộ bà Năm.
Thời gian cùng thiên nhiên nhiệt
đới như cũng hợp sức với sự vô tình vô tâm của con người trong việc làm nên sự
quên lãng? Những bấn bíu nhọc nhằn trong sinh kế cùng bao thứ vụn vặt lo toan
nhoáng cái đã nhiều năm qua đi. Cả nhà ông Hanh ông Cát lần ấy lên Đồng Bẩm
thăm mộ mẹ đã hoảng hốt nhận ra khu vực ngày trước nơi chôn cất bà Nam địa hình
địa vật đã thay đổi không còn nhận ra. Cây cối mọc đầy um tùm…
Không bó tay, ông Cát cùng
người nhà ra sức cày nát đám đất hoang nhưng vẫn không thấy dấu hiệu gì.
Không nản, lần khác họ lại lên
Đồng Bẩm. Tha thẩn dọc khu vực rìa sân bay Đồng Bẩm (trước Cách mạng, Pháp cho
xây dựng một sân bay dã chiến bị bỏ hoang nhiều năm) nơi được xác định chôn cất
bà Năm. Lần này lòng tin của đám người tìm mộ dường như được củng cố thêm vì có
một ông tự vệ hồi 1953 đã tham gia chôn cất bà Năm trong đêm. Nhưng lại nhiều
lần đào xới mà vẫn không có kết quả.
Gần đó có một đơn vị bộ đội đóng
quân. Thấy người nhà ông Hanh xuất hiện ở đây mấy lần, một chú bộ đội chuyện
nhỏ với các bà các cô rằng, nếu đi tìm mộ thì chắc cũng quanh đây thôi. Ngày
trước đơn vị của chú đã dựng ở khu vực này một căn nhà ở. Nhưng kỳ lạ là tiểu
đội nào đến ở một thời gian cũng tìm cách thoái thác. Họ viện cớ khó ngủ cứ sờ
sợ thế nào? Có người còn quả quyết đương đêm giường cứ như bị dựng dậy?!
Rồi căn nhà dựng tranh tre nứa lá
ấy cũng được tháo ra, dựng ở một nơi khác! Sự lạ ấy đã không xảy ra nữa.
Nghe vậy thì biết vậy, trên nền
nhà cũ nhìn vầng khói hương vút thẳng, ông Hanh thầm khấn nếu mẹ có linh thiêng
xin chỉ chỗ cho chúng con. Nhược bằng chúng con xin lấy một nắm đất ở khu Đồng
Bẩm này đem về quê bố dựng tạm một ngôi mộ vậy…
Chiều người anh. Nhưng vợ
chồng ông Cát vẫn quyết tìm mộ mẹ. Ông bà đã đến tìm gặp một số nhà ngoại cảm.
Một điều ngạc nhiên đã xảy ra.
Khi ông bà dứt khoát khẳng định với một số nhà ngoại cảm được coi là nổi tiếng
khi ấy rằng đặc điểm dễ nhận ra là bà Năm có đeo một chiếc vòng cẩm thạch và
một cái răng bịt vàng thì họ đều từ chối là không thể tìm được?!
Chắc họ ngại nhỡ đào lên mà không
tìm thấy hai thứ ấy thì…
Nghiên cứu sơ đồ của một nhà
ngoại cảm L. vẽ, ông Cát thấy rất đúng cứ như nhà ngoại cảm ấy đang đứng ở
chính ở khu vực này mà họa lại. Nhưng tìm vẫn không thấy?
Rồi đột ngột tai nạn thương tâm
với ông Cát diễn ra.
Một thời gian sau nguôi ngoai, bà
Diệp lại cùng gia đình người anh chồng tiếp tục việc tìm mộ.
Lần này nhà ngoại cảm ở một thành
phố phía Nam có một sơ đồ trùng khít với nhà ngoại cảm L. Còn nói thêm nên tiếp
tục cộng tác với ông L.
Thêm một chi tiết nữa, trong khu
vực ấy nên để ý đến một loại cây lá nhỏ nhất…
Mùa đông năm 1990, bà Diệp các
con và gia đình ông Hanh lại lên Đồng Bẩm theo hướng dẫn bằng điện thoại của
nhà ngoại cảm.
Quan sát thật kỹ, tốp người tìm
mộ thấy thứ cây lá nhỏ cả khu vực này chỉ có một cây phượng? Lại
nữa, vị trí cây phượng lại rất gần cái nhà ở của đơn vị bộ đội đã tháo dỡ.
Đêm xuống, những lát cuốc xẻng
lại cần mẫn hối hả trong ánh sáng điện câu nhờ được dong từ xa…
Thời gian đã âm thầm bồi lắng lên
lớp đất cũ nhiều lớp đất màu. Hết lớp đất mượn ấy, bất đồ một cậu giúp việc
đang đào chân bỗng như hút xuống. Câu kêu lên thảng thốt Cụ ơi cụ đừng rút
chân cháu …
Một cảnh tượng cảm động lộ dần
trong âm thanh thút thít nức nở của con cháu bà Năm….
Từng ấy năm rồi còn gì. Không còn
ván chỉ còn lại mấy cái đinh đóng quan tài.
Xương cốt hao đi nhiều quá. May
mà hoa cái (đầu) vẫn còn. Và chiếc vòng ngọc thạch vẫn còn kia. Sau
gần nửa thế kỷ chôn vùi vẫn ánh lên lấp lánh.
Bà Cúc vợ ông Hanh cho hay sở dĩ
chiếc vòng ấy còn vì bà Năm đeo từ hồi trẻ nó thít chặt vào cườm tay. Khi đấu
tố có người đã cố rút ra nhưng không được!
Cả chiếc răng bịt vàng.
Và ngạc nhiên có cả hai đầu đạn!
Sau thủ tục lễ tạ và cảm ơn chính
quyền địa phương cùng mấy nhà quanh đó, chiếc xe chở bà Cát Hanh Long quay về
Hà Nội khi trời chưa sáng tỏ.
Cụ bà được nằm bên cạnh mộ cụ ông
ở quê chồng là làng Đại Kim Thanh Trì. Sau hơn nửa thế kỷ, hai người mới được
gần nhau sau bao nhiêu tao loạn.
Tôi theo người cháu gái bà Năm
tiếp thêm tuần hương. Ngước lên làn khói hương trên bàn thờ Người Mẹ chiến sĩ
Vệ Quốc Đoàn Ân nhân của Cách mạng, ánh mắt bà Năm vẫn ánh lên cái nhìn ấm áp
bao dung…
Không biết anh linh của bà phù hộ
hay chỉ thị của ông Trường Chinh, Lê Đức Thọ linh mà sau 6 năm, năm 1998 ông
Nguyễn Hanh và ông Nguyễn Cát, hai con trai của bà Năm đã được công nhận là cán
bộ hoạt đông lâu năm, cán bộ tiền khởi nghĩa. Còn người con dâu
Đỗ Thị Diệp, sớm hơn năm 1980 đã được xác nhận danh hiệu cán bộ hoạt động lâu
năm
Riêng Cụ Nguyễn Thị Năm Cát Hanh
Long thì vẫn… đợi?
Trên cao xanh kia, cụ bà đã mỉm
cười nơi chín suối được chưa khi mới có động thái duy nhất của chính thể là hạ
thành phần cho cụ từ tư sản địa chủ cường hào gian ác xuống tư
sản địa chủ kháng chiến!
Chính vì thế hằng bao năm nay,
ông Nguyễn Hanh cùng bà Diệp vẫn đứng đơn đề nghị các cá nhân và cơ quan có
trách nhiệm thực hiện cho trọn vẹn Nghị định số 28/CP của Chính phủ ban
hành ngày 29-4-1995. Đó là một nghị định nhân văn như tên gọi của nó
Quy định chi tiết và hướng dẫn
thi hành một số Điều của Pháp lệnh ưu đãi người hoạt động cách mạng, liệt sĩ và
gia đình liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, người hoạt động kháng chiến, người có
công giúp đỡ cách mạng
Mà vận dụng cụ thể vào trường hợp
cụ cát Hanh Long Nguyễn Thị Năm theo đề nghị của gia đình ông Hanh nhiều năm
nay là nên xét thưởngHuân chương kháng chiến chống Pháp và truy tặng
danh hiệu Liệt sĩ!
Người con trai còn lại duy nhất
của bà Nguyễn Thị Năm Cát Hanh Long năm nay tròn 90 có lẽ vẫn tiếp tục đợi?
--------------
Nguồn: NGƯỜI PHỤ NỮ ĐẦU TIÊN BỊ BẮN TRONG CẢI CÁCH RUỘNG ĐẤT
Mời nghe Khề Khà Truyện đọc truyện ngắn
CHUYỆN CU TỐ LÀNG TÔI của Đặng Xuân Xuyến:
0 comments:
Đăng nhận xét