 |
| (Nguồn ảnh: Internet) |
THƠ CỔ KIM
XƯA NAY
Xin thành thật mà nói thẳng ra rằng: “Thơ chỉ có
thơ hay và thơ dở” chứ hoàn toàn không bao giờ có thơ cũ và thơ mới. Từ những
bài ca dao không có tác giả được Khổng Phu Tử cho vào sách Tứ Thư cùng
những bài thơ nổi danh của Khuất Nguyên trước công nguyên và khúc ca qui ẩn của
Đào Tiềm thời nhà Đông Tấn thế kỷ thứ năm sau công nguyên, sau đó thì đến đời
nhà Đường, thì thơ đã lẫy lừng “không có không được”. Bài viết này có tính cách
góp vui thêm mắm thêm muối cho cái cuộc đơì này nó đỡ tẻ nhạt vô vị, vì sức học
có giới hạn, tầm nhìn cũng rất hạn hẹp, nên trong bài viết này hoàn toàn ở phạm
trù thi ca Việt Nam mà thôi, đôi khi có leo sang vài quốc gia khác chẳng qua liên
hệ là phải viết như thế, hoàn toàn không dám khoa đại khoác lác.
 |
| (Tác giả Chu Vương Miện) |
Cái bài thơ mà có lẽ mọi ngươì đều có thể biết và
công nhận là bài thơ lẫy lừng “Con Cóc” đại khái là có ba anh thầy khoá,
thầy đồ đi thi? thi Hương, trên đường từ nhà tới trường thi, cùng một lộ trình
nhiều ngày, ba thầy vưà đi vưà trao đổi kiến thức và làm thơ “ngẫu hứng” tức
cảnh sinh tình, đề tài được chọn ngay tức thời, trước mặt là “Con Cóc”
Thầy thứ nhất đọc:
- Con Cóc trong
hang, con Cóc nhẩy ra.
Thầy thứ hai đọc tiếp:
- Con Cóc nhẩy ra,
con Cóc ngồi đó.
Thầy thứ
ba đọc tiếp:
- Con Cóc ngôì đó,
con Cóc nhẩy đi?
Ba thầy vịnh xong bài thơ tức cảnh “con Cóc” bèn
thay áo thụng và vái lẫn nhau, tán bài thơ rất là cao minh và có vẻ triết lý
sâu xa về cái cuộc đơì này. Ta từ đâu tới? nhìn ngó lòng đời một lúc, một thời
gian ngắn hoặc dài rồi chúng ta đi? mà đi đâu? nơi nào là bờ? nơi nào là bến,
đi và về? ôi cái nhân sinh quan [nhân sinh dân]. Ba thầy ngưỡng mộ lẫn nhau, và
nghĩ họ toàn là ba thiên tài? mà đã là thiên tài thì thọ rất là yểu, nên ba
thầy sai một chú tiểu đồng đi cấp kỳ mua ba cỗ quan tài. Chú tiểu đồng này lại
là ngừơì không kín đáo miệng mồm, đi đến đâu cũng bù lu bà loa khoe khoang cái
câu chuyện vĩ đại của ba ông thầy mình, và cũng có một ông khách hiếu kỳ, đưa
tiền nhờ anh tiểu đồng, tiện thể mua dùm cho ông ta một cỗ quan tài nữa là bốn.
Anh tiểu đồng bỡ ngỡ thắc mắc quá bèn hỏi lại:
- Vậy cái nhà bác này, chưa chết mà mua sẵn quan
tài để dành làm cái thứ gì cơ chứ?
- Nghe chuyện ba thầy đồ của nhà anh, tôi “buồn cươì
quá”, hiện bây giờ thì chết một nửa thật rồi. Chờ anh mua quan tài về là vào
ngay trong đó mà nằm chết luôn nưả nữa đấy thôi.
*
Cổ nhân thường hay nói “Những đầu óc vĩ đại thường
gặp nhau”, chỗ này đây chúng tôi chỉ xin nói sơ sài về bộ môn thi ca mà thôi. Những
vấn đề khác thú thiệt là itờrít, và để cho bài phiếm dễ hiểu xin đi ra ngoài lề
một chút xíu. Chả là năm 1958, ở miền Nam có một thi sĩ thời danh là Hà Liên Tử,
thi sĩ cho xuất bản một tập thơ mỏng cỡ trăm trang có tựa đề là “Tiếng bên
Trời”, tập thơ này thì thôi bị đủ thứ tình và tội, từ tạp chí Mơi nhất như
Sáng Tạo, cổ điển thứ thiệt như Nhân Loại, và các lọại tạp chí chung chung, đều
mang thi sĩ Hà Liên Tử và tập thơ “Tiếng bên Trời” ra mà “cạo gió” ra mà
“chà xà bông” “rũa te tua”. Sau đó thì thi sĩ chừa không dám làm thơ kiểu đó
nữa. Mãi sau năm 1972 thì thi sĩ Bùi Giáng mơí dám có can đảm đi tiếp con đường
kỳ khôi này, còn bây giờ thì loại thơ này tràn giang và cũng đựợc liệt cho vào
loại thơ cũ, thơ như vầy:
- 10 năm xưa
10 năm sau
1 hình bóng cũ
xoá mầu thơì gian.
Sau này thì thi sĩ Bùi Giáng lý giải thơ Kiều:
“Nửa chừng xuân
thoát gẫy cành thiên hương”
[câu 62 - Đoạn Trường Tân
Thanh]
Thi sĩ Bùi Giáng san định lại cho hợp lý câu thơ
này phải như thế này:
nửa chừng xuân
thoát
gẫy cành thiên hương
chúng tôi chỉ trình bày một cách vô tư và khách
quan không dám có một câu khen hoặc chê nào.
Bây giờ trở lại vấn đề của đầu bài, thơ Cổ Kim,
cuối thế kỷ thứ mười tám sang đầu thế kỷ thứ mười chín thì cụ bà chúa thơ Nôm
Hồ Xuân Hương có làm bài thơ “Đèo Ba Dội” có những câu:
- Một đèo một đèo
lại một đèo
Khen ai khéo tạc
cảnh cheo leo .
[Đèo Ba Dội - Hồ Xuân Hương]
Viết lại cho đúng cung cách thơ của thi sĩ Hà
Liên Tử:
-1 đèo
1 đèo
lại 1 đèo
khen ai khéo tạc
cảnh cheo leo
Và đến cuối thế kỷ thứ mươì chín thì đại thi hào
Cao Bá Quát làm bài phú có câu như sau ;
- Nhà trống ba gian
một thầy một cô một chó cái
Học trò dăm đưá nửa
ngươì nửa ngợm nửa đươì ươi
Sắp xếp câu thơ theo loại hình cuả thi sĩ Hà Liên
Tử:
- Nhà trống 3 gian
1 thầy
1 cô
1 chó cái
học trò dăm đứa
nửa ngươì
nửa ngợm
nửa đươì ươi
Thơ Việt Nam
- 1 ly cà phê
2 ly cà phê
3 ly cà phê
ly lạnh
ly nóng
ly ấm
tôi ngồi
tôi uống
[thơ Paul E’luard]
Đến năm 1956-1957, nhóm Sáng Tạo sợ mấy thi sĩ
Tây mang hết thơ Việt Nam về Tây và thơ Việt Nam sẽ bị tiệt nòi mất giống, nên
thi sĩ Thanh Tâm Tuyền cấp kỳ làm ngay:
- 1 cưả sổ
2 cưả sổ
3 cưả sổ
1 đóng
1 mở
1 nưả đóng, nưả mở
[Thanh tâm Tuyền ]
Và để hỗ trợ tinh thần cho thi sĩ Thanh Tâm Tuyền, và cho chắc ăn thi sĩ Tô
Thuỳ Yên cũng làm ngay tức thì một bài thơ tự do có nhan đề là “Cánh đồng con
ngưạ và chiếc tàu”
Trên cánh đồng xanh
thuần một mầu
ngựa rượt tàu rượt
tàu rượt tàu
tàu chạy mau tàu
chạy rất mau
chuyển chữ cho hiện đại thì như sau:
- Ngựa rượt tàu
rượt tàu
rượt tàu
tàu chạy mau
tàu chạy rất mau
Ôi những đại thiên tài! Xưa sau thì cũng chỉ là
một mà thôi. Thành ra thơ hay thì không có trước và cũng không có sau, không có
già và cũng không có trẻ, không có về hưu [phục viên để đuổỉ gà cho vợ].
*.
CHU VƯƠNG MIỆN
(Tên thật Nguyễn Văn Thưởng)
Địa chỉ: Rancho Cucamongo,
bang California
Emali: chuvmien@yahoo.com
.
.
.............................................................................................................
- Cập
nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 03.10.2016.
- Bài
viết không thể hiện quan điểm của trang Đặng Xuân Xuyến.
- Vui
lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng lại.
0 comments:
Đăng nhận xét