 |
| (Nguồn ảnh: internet) |
PHÁP TRỞ LẠI VIỆT NAM
Thế chiến thứ hai
bùng nổ ngày 3-9-1939. Đức tràn chiến xa tấn công
Pháp tháng 5-1940. Thủ
tướng Pháp Paul Reynaud, mới cầm quyền ngày 23-3-1940, liền từ chức ngày
16-6-1940. Thống chế Henri
Philippe Pétain lên thay, đứng ra điều đình với Đức. Pétain ký hiệp định đình chiến với Đức tại
Compiègne ngày 22-6-1940, giao cho Đức khoảng 3/5 nước Pháp ở phía bắc. Từ ngày
2-7-1940, chính phủ Pétain dời đô đến Vichy, quận hạt Allier, vùng Auvergne,
miền trung nước Pháp, nên thường được gọi là chính phủ Vichy.
 |
| (Giáo sư Trần Gia Phụng) |
Thiếu tướng Charles de Gaulle, thứ trưởng bộ Quốc
phòng (từ ngày 5-6-1940) trong chính phủ của thủ tướng Paul Reynaud, bỏ qua
Anh. De Gaulle lên đài phát thanh London London
Vì bị Nhật tấn công
ở Pearl Harbor (Honolulu, Hawaii) ngày 7-12-1941, Hoa Kỳ tuyên chiến với Nhật
ngày 8-12-1941, rồi tuyên chiến với đồng minh của Nhật là Đức, Ý ngày
11-12-1941. Hoa Kỳ thừa nhận UBQG Pháp ngày 9-7-1942, cắt đứt ngoại giao
với chính phủ Pétain.
1. PHÁP
CHỦ TRƯƠNG TRỞ LẠI VIỆT NAM
Charles de Gaulle
qua các thuộc địa Pháp ở Phi Châu hoạt động. Ngày 3-6-1943, Uỷ Ban Giải Phóng
Quốc Gia Pháp (UBGPQGP) (Comité Français de la Libération Nationale) được thành
lập tại Alger (Algérie). Ủy ban bầu hai tướng Charles de Gaulle và Henri
Giraud làm đồng chủ tịch, lãnh đạo kháng chiến Pháp.
Lúc đó, quân đội
Nhật đã xâm nhập và thao túng Đông Dương từ 1940, tuy vẫn để nhà cầm quyền bảo
hộ Pháp tồn tại. Toàn quyền Pháp ở Đông Dương là đô đốc Jean Decoux,
thuộc quyền của chính phủ Pétain thân Đức.
Sau ba tháng thành
lập, UBGPQGP chống Đức và chống Pétain, cử tướng René Blaizot phụ trách Đạo
quân Viễn chinh Viễn đông (Corps Expéditionnaire d’Extrême-Orient) vào tháng
9-1943, nhắm đến mặt trận Đông Dương. (Philippe Devillers, Histoire du
Viêt-Nam de 1940 à 1952, Editions Du Seuil, Paris 1952, tr.
145.) Tuy nhiên, mọi việc phải đợi đến sau khi giải phóng xong nước
Pháp ra khỏi tay Đức Quốc Xã.
Ngày 8-12-1943,
cũng từ Alger, UBGPQG Pháp ra thông báo về chính sách đối với các nước Đông
Dương, có đoạn như sau:
“... Với
các dân tộc đã biết xác định cùng một lúc tình cảm yêu nước và ý
thức trách nhiệm chính trị của mình, nước Pháp đồng ý ban hành, trong lòng cộng
đồng Pháp, một quy chế chính trị mới mà, trong khuôn khổ của tổ chức liên bang,
những quyền tự do của các nước khác nhau trong Liên hiệp sẽ được nới rộng và
xác lập; tính chất tự do rộng rãi của các chế độ sẽ được nhấn mạnh mà không mất
dấu hiệu của nền văn minh và truyền thống Đông Dương; những người Đông Dương,
cuối cùng, có thể nhận làm bất cứ công việc gì và chức vụ nào của Nhà nước.
Cùng với sự cải
cách quy chế chính trị nầy, sẽ có một cuộc cải cách quy chế kinh tế của cả Liên
hiệp mà, trên căn bản tự trị về quan thuế và thuế khóa, sẽ bảo đảm sự phồn
thịnh của Liên hiệp và góp phần vào sự phồn thịnh của các nước lân
bang...” (Philippe Devillers, Paris
Saigon Hanoi, Paris: Gallimard-Julliard, 1988,tr. 23.)
Ngày 1-2-1944, De
Gaulle ra lệnh cho tướng René Blaizot thành lập Lực lượng Viễn chinh
Pháp tại Viễn đông (F.E.F.E.O = Forces Expéditionnaires Françaises
d'Extrême-Orient), gồm 2 lữ đoàn thuộc địa là Madagascar và Cameroun, và một
đơn vị khinh binh ứng chiến (Corps Léger d'intervention). Đạo quân F.E.F.E.O
được đặt dưới Bộ Chỉ huy Đồng minh tối cao Đông Nam Á do đô đốc người Anh là bá
tước Louis Mountbatten điều khiển. (Philippe Devillers, Histoire du Viêt-Nam
de 1940 à 1952, sđd. tr. 145.)
Trong cuộc họp của
UBGPQG Pháp do De Gaulle chủ trì tại Brazzaville
ở Congo
Ngày 24-8-1944,
trung tướng Philippe Leclerc de Hautelocque (gọi tắt là Leclerc) dẫn quân giải
phóng Paris Vichy
Ngày 13-9-1944,
chính phủ lâm thời Pháp quyết định chuyển gấp hai sư đoàn cho tướng René
Blaizot. Ngày 26-10-1944, tướng Blaizot đến đặt bản doanh tại Kandy
Tiếp đó, ngày
9-3-1945 Nhật lật đổ nhà cầm quyền bảo hộ Pháp ở Đông Dương, chủ trương để cho
Việt Nam
“ Liên
bang Đông Dương sẽ hợp cùng với nước Pháp và các thành phần khác trong cộng
đồng thành Liên Hiệp Pháp, mà nước Pháp sẽ đại diện để đảm trách những quyền
lợi ở bên ngoài. Đông Dương sẽ được hưởng nền tự do riêng trong Liên
Hiệp nầy.
Những người thuộc
quốc tịch liên bang Đông Dương sẽ là công dân Đông Dương và công dân Liên Hiệp
Pháp. Với tư cách nầy, họ sẽ được giữ một cách công bằng theo khả
năng mọi chức vụ và công việc liên bang ở Đông Dương cũng như trong Liên Hiệp
Pháp, không phân biệt sắc tộc, tôn giáo, nguồn gốc.
Những điều kiện
theo đó Liên bang Đông Dương sẽ tham gia vào các cơ chế Liên Hiệp Pháp, cũng
như quy chế công dân Liên Hiệp Pháp, sẽ được ấn định bởi Hội đồng lập hiến.” (Charles de
Gaulle, Mémoires de guerre, Le salut: 1944-1946, Paris: Plon, 1959, tr.
439.)
Đức đầu hàng Đồng
minh ngày 7-5-1945. Anh, Hoa Kỳ và Liên Xô họp thượng đỉnh tại Potsdam Paris
biết ngay nội dung của tối hậu thư Potsdam
Sau đó, thủ tướng
Charles De Gaulle qua Hoa Kỳ thương thuyết với tổng thống Harry Truman trong
hai ngày 22 và 24-8-1945. Tổng thống Truman nhận chức thay thế tổng
thống Franklin Roosevelt từ trần ngày 12-4-1945. Harry Truman từ bỏ
chủ trương International Trusteeship ở Đông Dương của Roosevelt . Trước
khi rời Hoa Kỳ, De Gaulle tuyên bố sẽ thiết lập một chế độ mới tại Đông Dương
gồm cả người bản xứ và kiều dân Pháp, do một đại diện của chính phủ Pháp chủ
trì, sẽ có một nghị viện và một nền kinh tế tự do. Quân đội Pháp sẽ
giải giới quân đội Nhật ở Đông Dương. (Chính Đạo, sđd. tr.
250).
Đại sứ Pháp tại Hoa
Kỳ đưa đề nghị ngày 28-8 rằng Anh sẽ giải giới quân Nhật trên toàn cõi Đông
Dương, hoặc Pháp nhận lễ đầu hàng của quân Nhật ở miền nam vĩ tuyến 16, còn các
tướng lãnh Nhật ở phía bắc vĩ tuyến 16 làm lễ đầu hàng ở Trung
Hoa. Hai ngày sau (30-8), ngoại trưởng Hoa Kỳ trả lời rằng không thể
đi ngược lại quyết định trong tối hậu thư Potsdam
Lúc đó, chiến tranh
vừa chấm dứt ở Âu Châu. Hoa Kỳ cần sự hợp tác của Anh và Pháp để
thực hiện các kế hoạch hậu chiến, nên Hoa Kỳ uyển chuyển với Pháp, không cản
trở việc Pháp kiếm cách trở lại Đông Dương. Hoa Kỳ chuyển trách
nhiệm về phía Anh và Trung Hoa.
Có thể do sự mềm
dẻo của chính phủ Hoa Kỳ, các thương thuyền Hoa Kỳ đã chở từ 14,000 đến 24,000
quân Pháp đến Việt Nam
2. PHÁP
GỞI QUÂN QUA ĐÔNG DƯƠNG
Thủ tướng Charles
de Gaulle cử tướng Leclerc làm chỉ huy lực lượng lục quân Pháp ở Đông Dương
ngày 16-8-1945. Hôm sau 17-8-1945, De Gaulle ký nghị định thành lập
chức cao uỷ Pháp tại Đông Dương (Haut-commissaire de France pour l'Indochine),
có quyền hạn của một toàn quyền kiêm chỉ huy hải lục không quân Pháp ở Đông
Dương. Ông cử người cộng sự thân tín là đô đốc Georges Thierry
d'Argenlieu, gốc linh mục Ky-Tô giáo La-Mã, giữ chức vụ nầy.
Ngày 17-8, Leclerc
rời Paris Kandy Potsdam
Mountbatten cho
biết hy vọng thủ tướng De Gaulle, đang viếng thăm Hoa Kỳ (từ 22-8-1945), có thể
sẽ thuyết phục tổng thống Harry Truman xem xét lại các thỏa ước và hy vọng
Truman sẽ áp lực với Tưởng Giới Thạch, để giao cho Pháp việc giải giới quân
Nhật. Leclerc liền điện về cho chính phủ Pháp, nhưng quyết định Potsdam vẫn
không được sửa đổi. (Philippe Devillers, sđd. tt. 149-150.)
Leclerc yêu cầu
chính phủ Pháp gởi ngay quân sang Đông Dương. Tuy nhiên Pháp thiếu
phương tiện chuyên chở. Lelerc phải nhờ đến Anh và Hoa
Kỳ. Mountbatten tận tình giúp máy bay, tàu đổ bộ, nhiên liệu, vũ
khí, thiết bị thay thế, thuốc men, thực phẩm ...
Trước khi quân đội
Nhật Bản chính thức tuyên bố đầu hàng (14-8-1945), bộ chỉ huy Pháp ở Calcutta
(Ấn Độ) ra lệnh cho người Pháp nhảy dù xuống Đông Dương ngày 13-8-1945, kể cả
những nhân viên dân sự. Nhiều toán người Pháp được thả xuống ở Bắc
và Trung Kỳ. Đa số bị giết hoặc bị bắt giam.
Tối 22 rạng
23-8-1945, Pierre Messmer, uỷ viên Cộng Hòa Pháp ở Bắc Kỳ và hai đồng sự là
Brancourt (dược sĩ, đại úy) và Marmot (trung sĩ truyền tin) nhảy dù xuống gần
Phúc Yên, bị bắt cả toán. (Archimedes L. A. Patti, Why Viet Nam?,
California: University of California Press, Berkely, 1980, tr.
260.) Về sau Messner trốn thoát được một cách khó
khăn. (Philippe Devillers, sđd. tr. 150.)
Từ Côn Minh hay Kunming (Vân Nam
Hôm trước (22-8),
Jean Sainteny, trưởng phái bộ quân sự Pháp tại Trung Hoa (trở thành ủy viên
Cộng Hòa Pháp ỏ Bắc Kỳ từ 2-10-1945 thế Messner), cùng bốn đồng đội được A.
Patti, thiếu tá tình báo nhóm O.S.S. 202 (Hoa Kỳ), đưa từ Côn Minh đến phi
trường Gia Lâm (Hà Nội) trên chiếc Dakota của Không lực Hoa Kỳ.
Jean Sainteny vào ở
dinh toàn quyền Pháp cũ, liên lạc với giới dân sự Pháp, tìm cách nhận lại những
tù binh chiến tranh Pháp bị quân Nhật bắt. Ngày 27-8-1945, Võ Nguyên
Giáp, đại diện Uỷ ban Giải phóng của Việt Minh, đến thăm xã giao, nhưng sau đó,
Sainteny cùng đồng đội bị giam lỏng trong dinh toàn quyền dưới sự kiểm soát của
người Nhật, không liên lạc được với ai cả. (Philippe Devillers, sđd.tr.
151.)
Ngày 29-8-1945,
Leclerc đáp máy bay qua Nhật, đại diện Pháp, ký vào hiệp ước đầu
hàng của Nhật ngày 2-9-1945 trên chiến hạm Missouri, thả neo trong vịnh
Đông Kinh (Tokyo). Chỉ huy trưởng lực lượng Hoa Kỳ ở Nhật Bản, tướng
Douglas Mac-Arthur đã nói với Leclerc: “Nếu tôi được khuyên ngài, thì ngài hãy đem
theo [qua Đông Dương] nhiều quân sĩ, nhiều nữa, càng nhiều theo sức
ngài.” (Nguyên văn lời của Mac-Arthur: “Bring troops, more troops, as many
as you can.”). (Philippe Devillers, sđd. tr. 150.)
Như thế, rõ ràng cả
Hoa Kỳ và Anh đều khuyến khích và tạo điều kiện cho Pháp trở lại tái chiếm Đông
Dương.
*
Mời thư giãn với nhạc phẩm NEO ĐẬU BẾN QUÊ
của An Thuyên qua tiếng hát Lê Mận:
*
TRẦN GIA PHỤNG
Nguyên quán: tỉnh Quảng Nam.
Định cư tại: Toronto, Canada.
Email: trangiaphung@gmail.com
.
............................................................................................................
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 27.07.2017.
- Bài viết không thể hiện quan điểm của trang blog Đặng Xuân Xuyến.
- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng
lại.
0 comments:
Đăng nhận xét