XUÂN ĐA TÌNH -
BÀI THƠ HAY CỦA NGUYỄN
ANH BIÊN
XUÂN ĐA
TÌNH
(Lời đôi
trai gái người Êđê)
YBNâu (nàng):
Đêm nay vui bạn bè anh em
Ta uống cho say trời đất
Chóe rượu này vơi lại sẽ đầy
Em cho anh uống cả hai bầu vú em
Rượu tình không bao giờ cạn...
KPaLUNG (chàng):
Chóe rượu của anh lúc nào cũng đầy
Em như con nai tơ động đực
Nhưng anh muốn uống hai chóe rượu trên ngực em
Bằng lòng không bằng lòng, ơi con nai non!
Anh chạy theo mặt trời chiều sẽ tóm được.
*
NGUYỄN
ANH BIÊN
 |
| (Tác giả Phạm Ngọc Thái) |
Nguyễn Anh Biên là một nhà viết kịch, đồng thời trong
nghiệp văn chương ông còn viết rất nhiều truyện ngắn và tiểu thuyết. Ông chưa
bao giờ làm thơ. Ấy thế mà khi viết thiên truyện ngắn "Xuân đa tình",
cao hứng ông đã tung bút để nẩy ra một bài thơ tình thật độc đáo và cũng
thật... điên! Bài thơ trên thực ra không có tên đề, tôi tạm lấy tên truyện ngắn
của ông mà đặt cho bài thơ vậy. Có thể nói: Bài thơ ấy đã chứa đọng trong nó
những yếu tố rất nhân lõi cho truyện ngắn của ông.
Đó là những lời yêu đương nồng nàn của một đôi trai gái
người Êđê, ngồi bên chóe rượu cần vào đúng cái đêm 30 Tết. Lui lại những tháng
năm trước, thưở còn chiến tranh, ta từng chứng kiến tình cảm của nhân dân, nhất
là đồng bào thiểu số khi có những người ngoài chiến trận đến... rất nồng ấm, ân
tình. Đêm ấy, trong ngôi nhà bản hân hoan tiếp đón một tổ trinh sát
từ miền xuôi lên. Lúc say rượu, say tình bả lả... cả tình gái trai cũng đã
rạo rực trong trái tim người con gái dân tộc. Bởi vì: trước mắt YBNâu những anh
ấy là những chàng trai người kinh tuyệt vời, đầy cám dỗ đối với nàng. Nàng đã
hát:
Đêm nay vui bạn bè
anh em
Ta uống cho say
trời đất
"Ta uống cho say trời đất " - Nghĩa là, trái
tim nàng đã say! Trái tim người con gái, hay là trái tim đàn bà đã rung lên xao
xuyến... vì cả rượu lẫn tình yêu chan chứa. Men tình, men rượu ngấm vào tận da
thịt cơ thể YBNâu, như tác giả đã tả trong truyện: "... YBNâu với
thân hình cao lớn cân đối, da nâu bóng, tóc rễ tre đen nhánh hơi quăn, buông
xõa trên vai trần, đôi mắt nâu mí to xa vời vợi, mơ mộng như rừng buổi sớm khi
bình minh chưa kịp tỏ. Trông nàng tựa như cô gái Bô-hê-miêng".
Nàng đã mượn rượu, mượn đà để mà thổ lộ ra những lời lả
lơi, tình tứ:
Chóe rượu này vơi
lại sẽ đầy
Em cho anh uống cả
hai bầu vú em.
Đọc câu thơ đến sửng sốt, gai góc giật mình. Ta phải vỗ
đùi đánh "đét" một cái mà kêu lên: - Nguyễn Anh Biên chơi
thơ thật tuyệt!
Viết đến như thế mà tình người con gái vẫn trong sáng,
không tục mới sướng chứ! Tôi chợt nhớ tới đôi câu thơ của bà Hồ Xuân Hương trong
bài "Thiếu nữ ngủ ngày":
Đôi gò Bồng Đảo
hương còn ngậm
Một lạch Đào Nguyên
suối chửa thông.
Bà cũng đã đi vào cỗi rễ, nhưng đấy là cỗi rễ của thơ bà
Hồ Xuân Hương. Còn Nguyễn Anh Biên đã để cho người con gái bộc lộ hết mình
và tình thơ đã tự kết lại! Nó có vẻ tục mà vẫn thanh tao chăng?
"thanh" vì nó chân chất, hồn nhiên không dụng ý. Cả cái suồng sã ấy
cũng là thứ trong trẻo của đất trời, tạo hóa phú ban. Ta thấy sướng thơ, nó
ngâm ngấm và muốn nhấm nháp hương vị hoa nhài, hoa lan của tình thơ ấy. Thật là
ngôn ý phàm trần mà vẫn thơ! Viết được những câu như thế đâu phải dễ? Như
người họa sỹ vẽ "nuy" về người đàn bà mà không giỏi thì người xem
thấy sượng, không muốn coi. Rõ ràng ngôn ngữ ấy được tác giả nẩy ra từ sự rung
cảm, thăng hoa của tâm hồn. Trong sáng tác không có khả năng cảm thụ ngôn ngữ
cao viết sẽ hỏng ngay. Tình thơ lả lơi ấy còn có lý, bởi vì YBNâu là một cô gái
dân tộc, lại rất đa tình, mà bản chất người dân tộc là chân chất, thật thà.
Quyến rũ sự đam mê giới tính cũng thuộc một
tính cách rất phụ nữ! Không kể đó là phụ nữ miền xuôi hay miền ngược,
thiểu số hay người kinh, dù họ là các da màu khác nhau nhưng tính phụ nữ thường
giống nhau. Nàng YBNâu đã buông ra những lời chan chứa yêu đương:
Nàng muốn hiến dâng! Cũng chính từ trái tim đang rực cháy của
nàng đang đòi hỏi. Sau đó, chỉ thế thôi, tác giả hạ một câu
chốt (cũng qua lời người con gái) để khóa lại khổ thơ đầu:
Rượu tình không bao
giờ cạn...
Ngắn gọn, xúc tích, tất cả đều có thể thay đổi hay
mất đi, nhưng tình là vĩnh cửu. Thế giới không có sự đam mê gái trai, thế giới
ấy không còn sự sống. Tôi gọi YBNâu là cô gái: vì trong tình thơ bộc lộ những
tình cảm nồng nàn trai gái, mặc dù YBNâu đã là một người vợ, vợ của KPaLung -
Một chàng trai Êđê.
Tội nghiệp cho cái anh chàng KPaLung thật thà quá, tôi
bình sang khổ thơ thứ hai: Vợ mình đang lả lơi, ve vãn với mấy anh chiến
sỹ kia, ấy thế mà chàng vẫn tưởng vợ mình tình tứ với mình? Cho nên chàng mới
họa tiếp:
Chóe rượu của anh
lúc nào cũng đầy
Em như con nai tơ
động đực
Nhưng anh muốn uống
hai chóe rượu trên ngực em.
Vậy là, trong tình ái say sưa: Tình cảm muốn hiến dâng
của người phụ nữ... và mong muốn được hưởng thụ của người con trai rất giống
nhau - Làm cho thơ cấu kết lại. Sức truyền cảm, lay động của tình thơ thêm sâu,
tụ đọng. Nguyễn Anh Biên đã mượn rượu, mượn cảnh, mượn tình, khai thác tính
cách dân tộc - Để tung hồn, tung bút viết phóng: Thế mà thành thơ, còn đậm đà
và chan chứa tình. Ngôn ngữ mạnh bạo quyết liệt, tha thiết của trái tim, thấm
được vào lòng người. Ông để cho KPaLung ví người con gái kia:
Em như con nai tơ
động đực
Trong thi ca ví von đến thế thật đáng "sợ" !
Nhưng đọc lên hóa ra lại có ý khen và ca ngợi. Huống chi đó là lời của một
chàng trai Êđê, ý nghĩ hết sức trong sáng và hồn nhiên. Tôi chắc là các cô gái
khi đọc những vần thơ đó sẽ không cự lại nhà thơ đâu? Ông nói đúng tâm trạng
đấy chứ!? ( Hơn nữa thời nay chị em chỉ thích làm Thị Mầu, có mấy ai lại muốn
mình thành Thị Kính? ).
Bây giờ phong cách thơ ca thời đại đang được mở rộng ra
phong phú rất nhiều, để đáp ứng những đòi hỏi cảm thụ mới. Bài thơ đã thành
công, hàm súc, giàu tính nhân bản. Ta bàn đến hai câu thơ chót, kết thúc cả
bài:
Bằng lòng không
bằng lòng, ơi con nai non!
Anh chạy theo mặt
trời chiều sẽ tóm được.
"Bằng lòng không bằng lòng..." - Không biết tác
giả muốn đặt câu hỏi hay có ý khẳng định? Nhưng đọc cả hai câu ta thấy ngay
tình tha thiết của người con trai. Lửng lơ như thế hóa ra làm ý thơ thêm tinh
tế, mềm mại, không bị cứng nhắc. Lời như câu hát:
Anh chạy theo mặt
trời chiều...
Cách nói thật rất Êđê, bản xứ.
Toàn bài thơ chỉ có 10 câu, tách biệt làm hai khổ. Nguyễn
Anh Biên đã hoàn thiện tình thơ "Xuân đa tình": Tình đời thì thanh
thiên, say đắm và đáng yêu. Với bản sắc của bài thơ, nó vẫn có khả năng tách
biệt ra khỏi truyện ngắn của ông, để có mặt và góp tiếng nói trong thi đàn
đương thời mà không sợ ngượng.
Mừng cho ông tuy không làm thơ, nhưng đã
có được một bài thơ thích!
*
Mời thư giãn với nhạc phẩm MÙA XUÂN ĐÓ CÓ EM
của Lam Phương qua tiếng hát Lưu Chí Vỹ:
*.
PHẠM NGỌC THÁI
Địa chỉ: 34 ngõ 194, phố Quán Thánh Hà Nội
Email: ngocthai1948@gmail.com
Điện thoại: 0168 302 4194
…………………………………………………………………………
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 15.12.2017.
- Bài viết không thể hiện quan điểm của trang blog Đặng
Xuân Xuyến.
- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi
trích đăng lại.
.
0 comments:
Đăng nhận xét