 |
| (Nguồn ảnh: internet) |
ĐỌC: ĐƯỜNG THI
BÚT THÉP
CỦA VŨ THU YẾN
*
 |
| (Tác giả Châu Thạch) |
Từ ngày thơ Đường luật thịnh
hành trở lại trên diễn đàn thơ nước Việt, người ta thấy rất nhiều tác giả nữ ở
tuổi trung niên xuất hiện trên thi đàn, đã góp phần quan trọng trong việc làm
cho thể thơ nầy mỗi ngày thêm khởi sắc. Một trong những nhà thơ đó mà Châu
Thạch tôi có duyên được mến mộ trên dòng thời gian facebook và trên các trang
web thơ văn, bởi ngoài những bài thơ với
những để tài chung quanh cuộc sống, tác giả còn có những bài thơ đanh thép như
bút kiếm của nam nhi hảo hán, chém vào những điều tệ hại của cuộc đời. Đó là Vũ
Thu Yến. một người đẹp đang sống giữa lòng thành phố Sài Gòn hoa lê.
Hôm nay Châu Thạch xin đề
cập riêng về chủ đề “bút thép” trong Đường thi Vũ Thu Yến, là một thể loại thơ
cần kỷ thuât cao, hình thức cấu trúc, phương pháp diễn đạt và kỷ xảo phải đạt
một trình độ thượng thừa thì thơ mới đi vào được lòng người.
Đường thi Vũ Thu Yến có
nhiều về những đề tài xã hội, là một đề tài thật khô khan. Thế nhưng, nhà thơ
mượn thể thơ bác học nầy để khéo léo diễn đạt rõ nét những vết nhơ bẩn giữa
đời, biến cái không đẹp thành thơ đẹp, tác động vào ta thấy những bức xúc nổi
cộm mà từ lâu ẩn chứa trong lòng người và khuấy động giữa thời gian.
Hãy đọc thử một bài thơ
nói về một loại côn trùng:
VỊNH CON ĐUÔNG DỪA
Thân mình tròn lẳn bọn đuông dừa
Nòi giống côn trùng thật khó ưa
Khoét đục thân cây cho mục ruỗng
Moi đào mạch nhựa đến te tua
Ăn tàn nguồn sống không thương tiếc
Phá hoại tài nguyên chẳng chịu chừa
Một lũ háu ăn mong thoát xác
Người đời nguyền rủa nhục hay chưa?
Từ xa xưa, các nhà nho đã
quen dùng ba thể cách phú, tỉ, hứng để diễn đạt những điều mình muốn nói vào
thi ca. Tỉ là cách lấy vật nầy so với vật kia, ví dụ như lấy con chuộc xù để
nói về bọn bóc lột:
Chuột xù mày hởi chuột xù
Từ nay thôi chớ ăn nhờ thóc đây…
Qua bài “Vịnh Con
Đuông Dừa” ta thấy Vũ Thu Yến đã tài tình khi áp dụng thể cách tỉ, dùng
con “Đuông” để vạch trần tội lỗi của bọn lâm tặc, của bọn người phá hoại tài nguyên đất nước. Nhà thơ
đã dùng hình ảnh con vật rất nhỏ nhoi để ký trú vào đó hình ảnh của con người
mang tội lỗi đại hình. Khác với những nhà thơ Đường thi khác, thường dùng những
con vật hung dữ, hoặc những đồ vật dơ bẩn làm hiện thân của bọn tội phạm, nhà
thơ Vũ Thu Yến đã dùng một côn trùng hiền hòa, yếu đuôi lại phát họa hoàn toàn
hình và tánh của bọn người phá hoại kia. Sự nghịch lý ấy chính là một nghệ
thuật và một phương pháp thành công trong văn chương để sự diễn đạt rốt ráo đến
tận chân tơ.
Khi đọc “Thân hình
tròn lẳng bọn đuông dừa/Nòi giống côn trùng thật khó ưa” không ai không
nghĩ đến thân thể phị nộn của lũ người sâu dân mọt nước: Đó là dùng tả chân để
tả hình!. Khi đọc “Ăn tàn nguồn sống không thương tiếc/Phá hoài tài nguyên
chẳng chịu chừa” không ai không nghĩ đến bọn người phá rừng, phá núi, bán
sông bán biển, bán hầm mỏ, bán đất đai vì lợi ích của bản thân mình: Đó là dùng
ẩn dụ để tả tánh!.
Con Đuông Dừa là ấu trùng
của loại bọ cánh cứng, chuyên đục phá thân cây nhưng là món ăn đặc sản ngon bổ
rất quí hiếm. Qua bài thơ “Vịnh Con Đuông Dừa” cái hay là người đọc không ghê
tởm con Đuông Dừa, không ghét con Đuông Dừa chút nào nhừng lại ghê tởm bọn
người mang hình ảnh con Đuông ở giữa cuộc đời nầy. Bài thơ đã dùng kỷ xảo tuyệt
vời, đem cái xấu và cái tốt tá khách vào nhau, tạo phản cảm lớn lao trong bức
tranh con vật nhỏ bé một cách trọn vẹn, diễn đạt đầy đủ sự bách hại của một
thành phần xã hội đen mà “ người đời nguyền rủa…”
Tiếp tục nói về tính bút
thép trong Đường thi, Vũ Thu Yến có những bài thơ như “Họ Nhà Khỉ” vạch mặt chỉ
tên bọn giả nhân giả nghĩa, bọn múa rối giữa đời như bầy khỉ từ trên cao xuống
núi, huyênh hoang, khoác lác diễn tuồng mà không xấu hổ:
Một lũ bầy đàn sống ở hang
Rủ nhau xuống núi đến thôn làng
Tay chân lếu láo bày trò rối
Dạng điệu huênh hoang học cách sang
Làm xiếc đóng hề nơi phố thị
Hát tuồng, diễn thói khắp sơn trang
(Họ Nhà Khỉ)
Hoặc là nhà thơ đã miêu
tả những con sâu dơ bẩn giống y nguyên khuôn mặt bọn gian manh trong cuộc đời
nầy:
Sâu to sâu nhỏ cả bầy đàn
Mắt hí mày ngài thô nét gian
Đục khoét gặm mòn nhiều ngõ ngách
Ăn tàn phá họai một giang san
(Bầy Sâu)
Đọc bốn câu thơ, chỉ ở vế
mở và vế trạng của bài Đường thi, ta đã thấy lô lộ những khuôn mặt gớm ghiếc
của bọn sâu mang mặt người và sự đục khoét, ăn tàn của họ ghê gớm làm sao. Nhà
thơ đã rất độc đáo trong nghê thuật tả người ở câu thơ “Mắt hí mày ngài thô nét
gian”. Chỉ câu thơ nầy thôi đã diễn đạt đậm ý nghĩa của toàn bộ bài thơ. Khi
đọc câu thơ nầy người đọc hiểu ngay “sâu’ không phải là sâu mà là “người”,
nhưng “người” cũng không phải là người mà là ‘sâu’. Hơn nữa, người ở đây hiển
hiện ra bề ngoài đầy đủ sự dâm ô, gian tham và xảo quyệt trong bản tính của họ
Cây bút Đường thi của Vũ
Thu Yến là cây bút xông xao và gan dạ. Nhà thơ không từ việc chỉ trích đến
những nhân vật có quyền cao chức trọng mà có cử chỉ tầm thường, mất đi cốt cách
cho người đời kính trọng:
Ô kìa bản mặt của ai đây
Đưa mắt lên trời ngắm đám mây?
Cuộc họp đông người chăm chú dõi
Tọa đàm năm vị lắng nghe bày
(Khó Coi)
Cuối cùng là một bài
Đường thi bút thép nhưng thép đã được tôi luyện ở chốn thiền môn nên nhẹ nhàng,
thanh cao và thâm thúy:
TIẾNG CHUÔNG NGÂN
Bước đến Thiền môn giũ bụi trần
Nghe lòng thanh thản nỗi bâng khuâng
Chuông vang lảnh lót bao lời nhắn
Mõ vọng thâm trầm những tiếng ngân
Mọt nước đừng hòng che ác ý
Sâu dân không thể giấu tà tâm
Tiếng chuông cảnh tỉnh lòng mê muội
Trở gót lòng mình thấy nhẹ tâng.
Đọc phần đầu của “Tiếng
Chuông Ngân” ta nghe tiếng chuông vang vọng lời khuyên buông bỏ. Lời thơ ở đây
như sự thức tỉnh tâm hồn tác giả, giữa sự lắng đọng của không gian, trong tiếng
chuông chùa vang vọng. Thế nhưng, đọc tiếp bốn câu thơ sau, ta nhận biết được
nỗi ưu tư của con người có tấm lòng đối với nhân thế. Đọc bài thơ nầy tôi nhớ
đến lời nhạc của Trịnh Công Sơn: “Sống trong đời sống cần có một tấm lòng. Để
làm gì em biết không? Để gió cuốn đi,để gió cuốn đi…”. Ở đây Vũ Thu Yến có một
tâm lòng không để gió cuốn đi mà để theo tiếng chuông chùa ngân vọng vào lòng
người, xóa hết khổ đau, hướng về néo thiện.
Đây là một bài thơ mang
hai tâm trạng trong một con người. Tâm trạng đầu tiên khi nghe “chuông vang
lánh lót/ Mõ vọng thâm trầm” là nghe “lòng thanh thản nỗi bâng khuâng”. Ấy là
sự hưởng thụ thanh bình, an lạc ở chốn thiền môn. Rồi thì khi nhớ đến bọn “sâu
dân/ mọt nước”, nỗi đau bổng thức dậy trong lòng. Nỗi đau nầy không có hận thù,
đó là thứ tình thương siêu việt mà nhà thơ ít, nhiều hấp thụ từ giáo huấn Phật
pháp, từ đức đô của các vị tu hành. Vũ Thu Yến đã nhận tiếng chuông vào lòng
mình và muốn gởi tiếng chuông đó để nhắn nhủ, để “cảnh tỉnh lòng mê muội” của
tha nhân còn đắm chìm trong tội lỗi.
Đọc toàn bô bài thơ”
Tiếng Chuông Ngân”, ta hiểu đây không phải là lời hoa mỹ đầu môi của những bài
thơ đạo đức, thơ thiền, thơ Phật theo trào lưu hiện nay, Đây chính là một bài thơ diễn đạt sự chuyển
biến tâm trạng thật của con người có thiện tánh, con người đó khi nghe tiếng
chuông ngân thì lòng rung động. Bài thơ hay vì nhà thơ đã diễn đạt dược cái
thật của lòng mình, cái ý niệm cao sâu thường nằm trong tiềm thức mà ít người
làm thơ nói ra được, dầu đã học sâu nhiệm giáo lý cao thâm.
Tất nhiên gia tài thơ Vũ
Thu Yến có đầy đủ những đề tài về mây nước. về gió trăng, về tình yêu và về tất
cả nhừng điều mà nhà thờ cảm xúc trong đời. Tôi đã bước vào vườn thơ ấy và tôi
cũng đã từng thao thức để chiêm nghiệm, ngưỡng mộ và khen ngợi những đóa hoa
thơ rất đẹp. Mong rằng tôi còn dịp để viết về những loài hoa thơ khác của nhà
thơ. Ước ao, có ai đó bước vào nơi ấy cũng sẽ ngồi lại rất lâu./.
Mời thư giãn với nhạc phẩm ĐỂ GIÓ CUỐN ĐI
của Trịnh Công Sơn, qua tiếng hát Khánh Ly:
*.
CHÂU THẠCH
Địa chỉ: 75 Phan Kế Bính, Đà Nẵng.
ĐT: 0929128967 - 05113894610
Email: truongvantran@hotmail.com
.
…………………………………………………………………………
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 13.04.2019.
- Bài viết không thể hiện quan điểm của trang Đặng Xuân
Xuyến.
- Vui lòng ghi rõ
nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng lại.
.
0 comments:
Đăng nhận xét