CHUYỆN PHIẾM VỀ MỘT BÀI CA DAO VIỆT NAM
ĐƯỢC CHUYỂN SANG HÁN NGỮ
(Tác giả La Thụy)
La Thụy đọc trên báo SỐNG của Chu Tử trước 1975 một bài viết ngộ
nghĩnh. Bây giờ chỉ còn nhớ một đoạn ngắn về việc chuyển ngữ bài ca dao Việt
Nam sang chữ Hán. Post lên chia sẻ anh chị em đọc cho vui...
Bài ca dao nói về “sự đời
em cái lá đa” đó mà...
“Sáng trăng em ngỡ tối
trời
Em ngồi em để sự đời em
ra
Sự đời như cái lá đa
Đen như mõm chó, chém
cha sự đời.”
Bài ca dao được “dịch” sang chữ Hán như sau:
“Minh nguyệt ngộ u dạ
Ngã tọa phô thế sự
Thế sự như đa diệp
Hắc như khuyển khẩu
Trảm phụ thế sự...”
明月悞幽夜
我坐舖世事
世事如栘叶
黑如犬口
斬父世事
(Ghi lại theo trí nhớ
bài viết của Chu Tử đăng trên báo Sống trước 1975)
Bài ca dao chỉ gồm 4 dòng lục bát (28 chữ), nhưng “được” chuyển
sang thể ngũ ngôn đến 5 dòng, nhưng chỉ gọn 23 chữ thôi. Chữ “đa” (trong cụm từ
“lá đa”) chỉ có trong tiếng Việt nên người dịch mượn chữ 多 (đa) trong Hán tự có
nghĩa là “nhiều” rồi thêm bộ mộc để viết thành 栘. Âm Nôm chữ 栘 đọc đúng là
“đa”, nhưng 栘 có âm Hán Việt là “di” nghĩa là cây “đường lệ” 棠棣 (theo truyền
thuyết).
Người dịch chỉ cà rỡn dịch thôi. Khi chữ Hán không có từ ngữ
viết về lá đa, nên chúng ta tạm chấp nhận vậy.
Công Tử Hà Đông Hoàng Hải Thủy cho rằng:
“Chỉ trong 4 câu thấy có
ba hình ảnh gợi cảm: Sự đời, Lá Đa, Mõm Chó. Chuyện théc méc là ‘Sự đời, Lá Đa,
Mõm Chó’ ba cái có tội gì mà chúng bị người đe dọa ‘chém cha.’ Oan thay cho Lá
Đa.
Em phải mặc váy thì khi
em ngồi, sáng trăng suông em tưởng tối trời, em mới để cái sự đời của em ra
được. Em mặc quần thì vô phương. Phải viết rõ là em gái quê em mặc váy, em
‘không để nó ra’, nó là ‘cái sự đời’ của em, nó vẫn ở trong đó nhưng vì em ngồi
hớ hênh - ngồi bệt mà dạng háng, tức banh hai chân ra - nên người ta nhìn vào,
người ta thấy ‘nó’. Viết lại: Em mặc quần thì vô phương. Em mặc váy mà em đứng
em cũng không thể để cái sự đời của em ra được.
Đến đây có vấn đề ‘Váy
và Quần Con Gái, Đàn Bà’. Sử ghi: Ngày xưa, đàn bà Bắc kỳ mặc váy. Bắc Kỳ đây
là từ Ải Nam Quan vào đến tỉnh Quảng Bình. Viết cách khác: từ Sông Gianh trở ra
bắc. Từ Quảng Bình vào nam, đàn bà mặc quần. Ngày xưa đây là thời Thực Dân Pháp
chưa đến nước Việt Nam. Cũng Sử ghi: Năm 1832 Vua Minh Mạng hạ chiếu, tức ra
lệnh:
‘Cấm đàn bà mặc váy’,
lại tức: Đàn bà Bắc kỳ phải mặc quần.
Tháng Sáu có chiếu vua
ra
Cấm quần không đáy,
người ta hãi hùng.
Không đi thì chợ không
đông.
Đi thì bóc lột quần
chồng, sao đang.
Lệnh của Vua Minh Mạng
không được nữ thần dân Bắc kỳ tuân theo. Vua cấm đàn bà mặc váy, đàn bà Bắc kỳ
vẫn cứ mặc váy. Những năm 1947 đến 1950, kẻ viết những dòng chữ này sống trong
những làng quê ba tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang, Phúc Yên, thấy tận mắt 90/100 đàn
bà miền quê mặc váy. Chỉ môt số cô gái trẻ, sinh sau năm 1930, mới mặc quần.
Nhắc lại và nhấn mạnh:
Chỉ khi mặc váy đàn bà, con gái mới để cho người đời nhìn thấy cái ‘Sự Đời Lá
Đa’. Phụ nữ Á, Phụ nữ Âu Mỹ mặc váy cũng để hở ‘Sự Đời’ như nhau. Chỉ có khác
là phụ nữ Âu Mỹ mặc slip, phụ nữ Á châu ở trần. Bà Hillary Clinton khi là First
Lady có lần – mặc váy – ngồi hớ hênh bị anh Phó Nháy chụp ảnh bà để lộ cái
slip. Từ đó người ta thấy bà Hillary Clinton chuyên mặc quần.”
(Theo Công Tử Hà Đông
Hoàng Hải Thủy)
Nhà nho như Tam Nguyên Yên Đỗ cũng mần thơ nói về cái “sự đời”
đó
“Đàn bà con gái sắn
quần lên
Cái gì trăng trắng như
con cúi”
(Nguyễn Khuyến, Chỗ Lội Làng Ngang)
Không biết Bùi Giáng vì đọc bài ca dao này nên mới phóng bút
chăng:
“Bây giờ em để quần đâu
Cỏ trên mình mẩy em sầu
ra sao”
Hàn Mặc Tử cũng mần thơ như ri:
“Tiếng ca ngắt. Cành lá
rung rinh
Một nường con gái trông
xinh xinh
Ống quần vo xắn lên đầu
gối
Da thịt, trời ơí trắng
rợn mình…”
(Thi tập Gái Quê, bài Nụ Cười)
Bích Khê cũng không thua chi:
“Và ô kìa một tòa hoa
nghiêm động
Tay run run hãm lại
cánh tình si
Hai tay nàng đã nở ngọc
lưu ly
Hai chân nở màu sen ẻo
lả
Cho tôi nàng, hãy cho
tôi tất cả !…”
(Tranh Lõa Thể)
Viết lông bông cho vui. Quý bác nào không thích thì bỏ qua nhé!
Mời nhấp chuột đọc thêm:
- Các bài phê bình,
cảm nhận thơ0
Mời nghe Kim Yến đọc
truyện ngắn
“CÔ” VƯƠNG CƯỚI VỢ của Đặng Xuân
Xuyến:
*.
LA THỤY (tên thật: Đoàn Minh Phú)
Địa chỉ: 79-1/8 Hoàng Hoa Thám, Phước Hội,
thị xã Lagi, tỉnh Bình Thuận
Email: phudoan56@gmail.com
…………………………………………………………………………
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 16.03.2024.
- Ảnh dùng minh họa cho bài viết được sưu tầm từ nguồn: internet.
- Bài viết không thể hiện quan điểm của trang Đặng Xuân Xuyến.
- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng lại.
0 comments:
Đăng nhận xét