LONG HƯNG ĐẤT DỰNG NGHIỆP TRIỀU ĐÌNH NHÀ TRẦN - Tác giả: Đào Ngọc Du ; Nguyễn Đình Văn giới thiệu

Đặng Xuân Xuyến Thứ Năm, tháng 4 10, 2025 Leave a Comment

LONG HƯNG ĐẤT DỰNG NGHIỆP

TRIỀU ĐÌNH NHÀ TRẦN

Địa danh Long Hưng xưa thường đi kèm với mỹ tự Ngự Thiên để chỉ miền đất có sự hưng thịnh của rồng, được trời (và con trời là nhà vua) sử dụng làm nơi ở. Phạm vi đất Long Hưng xưa gồm ba huyện; Hưng Nhân, Diên Hà, Tiên Hưng và một phần các huyện Quỳnh Côi, Phụ Dực, Thái Ninh. Đây vốn là đất tỉnh Hưng Yên do vua Minh Mạng đặt năm 1831. Kể từ tháng 3-1890 người Pháp cắt vùng đất này nhập cùng các huyện của phủ Kiến Xương, thuộc tỉnh Nam Định cũng do vua Minh Mạng đặt vào năm 1831, lập thành tỉnh mới Thái Bình, truyền đặt tên Long Hưng là để ghi dấu miền đất đã gắn bó mật thiết với gốc gác và sự dấy nghiệp của triều Trần.

Sử cũ đều ghi: Đầu thời Lý Thần Tông (1128-1138) dòng họ Trần nối đời làm nghề đánh cá đã phát hiện ra vùng đất “Tiền tam thai, hậu thất tinh” thuộc làng Thái Đường, hương Tinh Cương (nay thuộc huyện Hưng hà, tỉnh Thái Bình). Một người họ Trần tên Hấp, tục danh là “Ông Cá Trắm”, khi ấy đã di mộ tổ từ Tức Mặc (Nam Định) sang đây.

Họ Trần định cư đầu tiên ở Đông Triều - Quảng Ninh, đi đánh cá và dừng lại ở Tức Mặc- theo truyền thống dân chài lưới đi đến đâu mang theo mộ tổ đến đấy - tính từ đời Trần Cảnh tức Trần Thái Tông là đời thứ năm, ngược trở lên thì đó là đơi tổ thứ nhất; Trần Kinh, tục gọi là “Ông Cá Kình”.

Trần Hấp là con Trân Kinh, đầu tiên định cư ở Hải Ấp - vùng cửa song Luộc giao nước với sôgn Hồng. Trần Hấp sinh ra Trần Lý, tục gọi là “Ông Cá Chép”, và Trần Hoằng Nghị. Trần Lý lấy chị gái Tô Trung Tự tướng quân nhà Lý, sinh ra Trân Thị Dung, tên tục gọi là “Cô cá Ngừ”. Còn Trần Hoằng Nghị thì sinh ra Trần Thủ Độ, sau này là người cùng với Trần Thị Dung giữ va trò quyết định trong việc sang lập triều đại nhà Trần- Trần Cảnh, tục gọi “Chú cá Lành Canh”, tức Trần Thái Tông, vị hoàng đế đầu tiên của triều đình nhà Trần. Tất cả đều chào đời và lớn lên tại vùng đất Ngự Thiên - Long Hưng.

Từ giữa thời Lý, họ Trần đã phát triển thế lực ở Ngự Thiên - Long Hưng để dần dần bước lên chính trường, đặc biể là sau khi Trần thị Dung - con gái Trần Lý - lấy Thái tử Sảm, người thứ tám kế vị ngai vàng triều đình nhà Lý, sau trở thành vua Lý Huê Tông. Trần Lý cùng với các con: Trần Thừa, Trần Thị Dung và cháu là Trần Thủ Độ, em vợ là Tô Trung Tự … chiêu mộ trai tráng vùng Long Hưng kéo về Thăng Long giúp nhà Lý dẹp loạn Quách Bốc, đưa thái tử Sảm từ Hải Ấp về Thăng Long, đồng thời đón vua Cao Tông nhà Lý - phụ hoàng của Thái tử Sảm, khi ấy chạy loạn lên mạn Phú Thọ - cùng trở về kinh đô, do đó dần dần nắm hết binh quyền nhà Lý.

Trần Thủ Độ đã cùng Trần Thi Dung khéo dàn xếp việc Lý Chiêu Hoàng (con gái Lý Huệ Tông) lấy Trần Cảnh, sau đó nhường ngôi cho Trần Cảnh vào đầu năm 1226. Triều đinh nhà Trần ra đời từ đấy. Nhà Trần coi Long Hưng - Ngự Thiên là đất Tôn miếu, nơi tập trung nhiều lăng mộ quan trọng của các vua Trần; Thái Tổ Trần Thừa chôn ở Thọ Lăng, Trần Thái Tông chôn ở Chiêu Lăng, Trần Thánh Tông chôn ở Dụ Lăng, Trần Nhân Tông chôn ở Đức Lăng… Ngoài ra còn lăng mộ của Thái sư Trần Thủ Độ, Quốc mẫu Trần Thị Dung, Khâm Thiên đại vương Trần Nhật Hạo…. Tất cả đều nằm trên vùng đất Long Hưng thuộc huyện Hưng Hà, Thái Bình ngày nay.

Long Hưng đã trở thành miền đất thiếng gắn bó mật thiết với nhà Trần. Trước khi mở cuộc tổng tấn công có tính quyết định trong cuộc tổng tấn công có tính quyết định trong cuộc kháng chiến chống Nguyên - Mông lần thứ hai, ngày 15-5-1285, vua Trần đã làm lễ bái yết long trọng trước lăng miếu nhà Trần ở Long Hưng.

Cuộc kháng chiến chống Nguyên - Mông lần thứ ba kết thúc thắng lợi. Trước khi trở về kinh đô Thăng Long, ngày 18-4-1288, vua Trần cùng đại quân từ chiến trường sông Bạch Đằng kéo thẳng về Long Hưng, đem theo các viên tướng giặc bị bắt làm tù binh: Tích Lệ Cơ, Ô Mã Nhi, Sầm Đoạn, Phàn Tiếp… làm lễ “hiến phù” dâng chiến tù mừng thắng trận trước Tôn miếu nhà Trần.

Ở nơi ấy, vào ngày trọng thể ấy, trước toà Chiêu Lăng của vua Trần Thái Tông, vừa bị tướng giặc Ô Mã Nhi tháng trước đưa quan tới phá phách- vị hoàng đế anh hùng của các cuộc kháng chiến chống Nguyên-Mông lần thứ hai và lần thứ ba- Trần Nhân Tông- nhìn thấy chân những con ngựa đá đứng chầu nơi cửa lăng bị lấm bùn, bỗng dưng hiện lên điều liên tưởng: Chính tổ tiên linh thiêng đã điều những con ngựa chiến này cùng mình đi trận trở về, ông đã thốt lên những vần thơ bất hủ:

Xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã

Sơn hà thiên cổ điện kim âu

(Xã tắc hai phen chồn ngựa đá

Non sông nghìn thuở vững âu vàng)

Vùng đất thiêng Long Hưng - Ngự Thiên - quê hương dấy nghiệp và dựng nghiệp của nhà Trần, cũng còn chính là địa bàn mà nhà Lý trước đấy đã dựa vào để lấy thêm sức mạnh cho vương triều: Nhiều điền trang, Thái ấp của các vương hầu, quan tướng nhà Lý đã xây dựng ở đây. Không phải ngẫu nhiên mà vào năm 1038, vua Lý Thái Tông đã thân hành từ Thăng Long về Kỳ Bố hải Khẩu (Thành phố Thái Bình ngày nay) cày tịch điền, với lời tuyên ngôn rành rẽ, được sử sách cẩn thận chép lại: “Nếu Trẫm không (về đây) tự cày ruộng thì lấy gì làm xôi cúng tổ tiên và làm gương (trọng nông) cho dân chúng noi theo”.

Vùng đất này còn là nơi hùng cứ của Bát Nạn Tướng Quân - nữ tướng của Hai Bà Trưng, quê hương của Lưu Khánh Đàm - Thái uý nhà Lý, Tô Trung Từ, điện tiền tướng quân nhà Lý, sứ thần Phạm Đôn Lễ, Lễ nghi học sỹ Nguyễn Thị Lộ (vợ của Nguyễn Trãi) nhà bác học Lê Quý Đôn.

Ngoài ra đất Long Hưng xưa- Hưng Hà nay nói riêng và vùng đất Thái Bình nói chung còn là quê hương của Trần Lãm - thủ lĩnh hùng mạnh nhất trong 12 sứ quân-cha nuôi và là người thầy của Đinh Bộ Lĩnh, Ngô Thị Ngọc Dao (mẹ vua Lê Thánh Tông)…. Cũng vùng đất này, kế tiếp các đời sau cho đến nay đã sản sinh ra bao nhiêu nhân vật tài danh của đất nước như: Quách Đình Bảo, Quách Trí Nghiêm, Bùi Viện, Nguyễn Quang Bích, Tạ Hiện, Kỳ Đồng… Đây cũng là vùng đất của quê vợ Nguyễn Du (Thuộc huyện Quỳnh Phụ ngày nay) là nơi nhà đai thi hào đã từng sống đến mười năm tại nhà vợ. Điều kỳ lạ là mỗi khi gặp gian khó, biến động, thì những danh nhân, anh tài như Ngô Thì Nhậm, Phạm Thái, Nguyễn Du… cũng đều tìm về nương náu ở nơi này…

Đến thời hiện đại, vùng đất giàu truyền thống cách mạng này lại là nơi sinh ra những người con anh hùng tài trí của đất nước; Nguyễn Đức Cảnh - một trong những người thành lập nhóm cộng sản đầu tiên ở Việt Nam, người sáng lập ra Công hội Đỏ - tiền thân của tổ chức Công đoàn Việt Nam.

Trần Cung (một trong những người thành lập nhóm cộng sản đàu tiên ở Việt Nam, đại tướng Hoàng Thái (Tổng tham mưu trưởng đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam), Thượng tướng Đào Đình Luyện, Trung tướng Trần Độ, Nguyễn Thị Chiên - nữ anh hùng quân đội đầu tiên; Tạ Quốc Luật - người cắm cờ trên hầm Đờ Cát ở Điện Biên Phủ; Bùi Quang Thận - người cắm cờ lên nóc Dinh Độc Lập của chế độ Sài Gòn cũ; Phạm Tuân- phi công vũ trụ đầu tiên của Châu Á; Vũ Ngọc Nhạ - tướng tình báo trong vai cố vấn an ninh của ba đời Tổng thống chính quyền Sài Gòn…và đây cũng lại là vùng đất được coi là cái nôi của sân khấu chèo, múa rối nước, nơi khai sinh ngành Dầu khí Việt Nam.

Long Hưng - Ngự Thiên nói riêng, Thái Bình nói chung xứng đáng là một căn cứ lớn của nhiều thời đại, là nơi mà lớp lớp con cháu nhà Trần nói riêng và nhân dân cùng đất này nói chung, kế tiếp nhau đấu tranh, bảo vệ, và qua nghìn năm lao động, xây dựng, tạo nên miền quê hương mãi mãi giàu đẹp, anh hùng.

----------

Nguồn:https://www.facebook.com/dao.ngoc.du.2024/posts/pfbid0M8Lt2TQmmLdgbQXZPxbnrcBHev7f5VkCqgRmcFrtgjm4N7RtzMiyYRPQhgkGdKkZl

Mời nhấp chuột đọc thêm:

- Kỷ niệm khó quên thời là lính văn nghệl

- Hôn quân Lưu Tử Nghiệp và vai diễn của Trương Dật Kiệtl

- Vài cảm nhận khi xem phim BỐ GIÀ (web drama) của Trấn Thànhl

- Tản mạn chuyện giới tính của “sao”l

- Tản mạn chuyện nghệ danh của các “sao” Việtl

- Tâm sự về việc soạn sách “văn hóa tâm linh”l

- Những lưu ý khi xem tướng bàn tayl

- Trao đổi thuật xem tướng tay với bạn đọcl

- Chuyện của tôi và chị Nguyễn Thị Ngọc Diệpl