NƯƠNG THEO NƯỚC MẮT MÀ ĐI
- bài thơ độc đáo của
LÊ MAI
*
NƯƠNG THEO NƯỚC MẮT MÀ ĐI
Làng Thượng Luật của anh toàn cát
Mẹ con anh là cát giữa mắt ĐƯỜI…
Sống sao đây khi đã mất tính người?
Lặng đi thôi! Nín đi thôi! Cát vọng.
Nước mắt người xoa cát dịu dàng trôi…
Nước mắt trong văn vắt tình người.
Cho anh những câu thơ vùi sâu trong cát đỏ
Tím lịm lòng người, hoảng loạn những giấc mơ…
Làm sống những câu thơ mà gượng dậy
Nương theo nước mắt mà trôi
Cho con chữ rạo rực sinh sôi trong cát nín
Gia sản cha dành chỉ còn có thế thôi
Lặng đi thôi! Nín đi thôi! Cát vọng.
Nước mắt người xoa cát dịu dàng trôi…
Những câu thơ bay ra từ cát trắng
Lấp lánh tình đời, nồng ấm tình quê
Cứ nương nước mắt mà đi…
Cát vọng!
*
LÊ MAI
LỜI BÌNH:
Nhà thơ Lê Mai viết cảm nhận thơ Ngô Minh bằng … thơ.
Đó là cách làm hết sức độc đáo!
Có thể coi đây là “lí lịch trích ngang” của nhà thơ Ngô Minh!
Nhà thơ Lê Mai dường như rất hiểu Ngô Minh và cả thời đại của ông. Vì vậy,
cái đầu đề của bài thơ là “Nương Theo Nước
Mắt Mà Đi” cũng rất gợi.
Thật vậy, Ngô Minh sinh ra từ nước mắt, lớn lên cùng nước mắt. Khổ thơ thứ
nhất nói về bi kịch cuộc đời Ngô Minh.
Mẹ con anh là cát
giữa mắt ĐƯỜI…
Sao lại là “giữa mắt ĐƯỜI”? Thôi thi ai muốn hiểu thế nào thì hiểu.
Ngô Minh phải trải qua những bi kịch - bi kịch của cuộc đời ông, bi kịch
của thời đại ông. Thơ của ông có những câu xúc động lòng người. Chẳng hạn:
Ba ra đi một sáng
hãi hùng
Máu quằn quại máu
ròng cọc xử bắn
(Cát
vọng)
Hay trong bài “Khuya bên mộ Ba”:
Biển lập lòe nhang
sám hối
Con về tay trắng
tay
Thơ làm sao cứu rỗi
Hoặc trong bài “Thơ khác trên bia mộ Mạ”:
Con xin dựng tim
con làm bia mộ
Tạc câu thơ đời mạ
đau buồn
Trái tim nhỏ ước là
quả chín
Trên cát nhèo trắng
xóa thời gian
Thời đại của ông, với gia cảnh của ông sống được cũng là một kì tích. Có
nhiều cái biết đấy mà không dám nói ra. Muốn sống được, muốn tồn tại được đã
khó, đằng này ông lại phấn đấu học tập để trở thành nhà thơ danh tiếng trong
cả nước; vậy nên đành phải:
Lặng đi thôi! Nín
đi thôi! Cát vọng.
Ông chịu ơn nước mắt:
Nước mắt người xoa
cát dịu dàng trôi…
Nước mắt trong văn
vắt tình người.
Cho anh những câu
thơ vùi sâu trong cát đỏ
Tím lịm lòng người,
hoảng loạn những giấc mơ…
Và đây nữa, ông đã phải tự vươn lên. Cũng may mà một lũ người ngu dốt khi
không chia những quyển sách của cha ông làm “quả thực” và ông còn được thừa
hưởng:
Làm sống những câu
thơ mà gượng dậy
Nương theo nước mắt
mà trôi
Cho con chữ rạo rực
sinh sôi trong cát nín
Gia sản cha dành
chỉ còn có thế thôi
(Lê Mai - Nương theo nước mắt mà đi)
Cuộc đời ông rất nhiều tâm trạng. Nó giống như người có cái dằm lớn ở đầu
ngón tay. Nhổ ra thì không được mà để thì nhức nhối khó chịu. Chính điều này đã
chi phối toàn bộ sáng tác của Ngô Minh mà chúng tôi sẽ nói dưới đây.
Ở khổ thứ hai, Lê Mai viết:
“Nước mắt người xoa
cát dịu dàng trôi…
Nước mắt trong văn
vắt tình người.”
Nói đến sáng tác của Ngô Minh, chúng tôi đặc biệt chú ý đến thể loại
lục bát của ông. Thơ ông có mấy đặc điểm nổi bật sau:
1) Tôn vinh nước mắt.
2) Chịu ơn nước mắt.
3) Nương theo nước mắt mà đi.
4) Thơ ông không có âm hưởng rộn rã reo vui.
Như trên đã nói, do hoàn cảnh, ông không dám đi đến tận cùng. Thơ của Ngô
Minh hầu như bài nào cũng có câu hay, tứ thơ đẹp, lấp lánh. Ta dễ dàng nhặt ra
những câu hay, dễ đi vào lòng người. Chẳng hạn, bài thơ viết tặng vợ:
Nhâm Thìn giờ giáp
niên tròn
Bi bô cháu, rộn
ràng con ấm lòng
Bao năm mặn ngọt vợ
chồng
Xuân này anh níu
đuôi rồng lại bay
(Nhâm
Thìn em)
Trong bài “Tường ơi…” tặng Hoàng
Phủ Ngọc Tường có những câu thật thông minh, thật trí tuệ:
Tường nằm điện
thoại và nghe
Tiếng cười xa ngái
sơn khê mây mù
Rồi khóc cười đẫm
câu thơ
Rượu không còn uống
vẫn thừa men say.
…..
Tường ơi
Không đứng thì nằm
Nghê nga cùng lũ dế
buồn gáy mưa
Trong bài “Lục bát mùa đông” có
những câu thật lấp lánh:
Mùa đông lục bát cơ
hàn
Từng cơn gió lạnh
thổi tràn tâm tư
Đặc biệt, có những chi tiết rất bình thường cũng đi thẳng và thơ Ngô Minh
và có thể gây ấn tượng mạnh:
May mà mình có Miền
Đông
Tuổi hai mươi ấy
thật không dễ tìm
Chiều ra quán
xép không tên
Tiết canh lòng lợn…
nhớ quên chuyện buồn.
(Gặp lại miền Đông)
Không phải ngẫu nhiên mà nhà thơ Duy Khoát nói với chúng tôi rằng: “Cứ ở đâu có thơ Ngô Minh là ông tìm đọc cho
bằng được”. Đó chẳng phải là hạnh phúc của người sáng tác hay sao?
Thơ ông đầy ắp tình bè bạn. Ông ca ngợi những bậc tiền bối như các bài “Lạy
cụ Nguyễn Du”, “Nhớ ông Nguyễn Tuân”, “Điềm Phùng Thị”, “Cõi lặng Trần Dần”….,
ông viết về những người đương thời “Tiễn NGuyễn Khắc Thạch lên tàu đi học
trường viết văn Nguyễn Du”, “Khuya uống với bạn thơ Cà Mau”, ở đâu cũng có thơ
tặng bạn bè: “Dưới đỉnh Mu Rùa tặng nhà thơ Hà Nhật”, “Chiều cùng nhà thơ Hải
Kì qua đèo Hải Vân”, “Thơ đề tranh Trương Bé”… Rồi ông làm thơ tặng “thành phố người mới
đến”, làm “thơ tặng người bán mặt nạ”. Nhiều lắm, không thể kể hết ra đây. Bài
nào của ông cũng thấm đẫm tình người, ấm áp tình quê!
Nhưng phải nói thật là chưa có bài nào đạt đỉnh cao tầm cỡ như “Tây
tiến” của Quang Dũng. Mặc dù chúng tôi đánh giá không thấp về trình độ của Ngô
Minh.
Ngô Minh làm thơ với thái độ hết sức nghiêm cẩn. Nhưng nếu chỉ nói về cái
tài tình khi Ngô Minh dùng từ, hay ngắt câu, bẻ chữ như các nhà phê bình vẫn
làm thì mới nói chung chung chứ chưa nói được đặc trưng của thơ Ngô Minh. Thơ
ông định nói một cái gì đấy mà không dám. Vậy nên thơ ông nhất là lục bát, nói
mà như không nói, không nói mà như nói. Nó mang màu sắc: sắc sắc không không
của Đạo Phật, nhiều khi như vô vi của Đạo Lão. Chẳng hạn:
một đời có có không
không
đều về với cỏ phiêu
bồng người ơi
nằm nghe lục bát
gọi đôi
một anh
một bóng
một
người
một không
(Lục bát gọi đôi)
Thực vậy, người đọc không khỏi đặt dấu hỏi khi ông viết: “con đi tìm giặc cho đến ngày bạc tóc.”
Thơ Ngô Minh không chỉ là tiếng nói nội tâm, khi ông dành cho bạn bè, quê
hương và những người xung quanh. Ông còn dành một mảng lớn để Thưa Cha,
Thưa Mẹ, Thưa Em. Đọc đến đây bất giác tôi nhớ đến bài “Dặn con” của
thi sĩ Lục Du đời Tống:
Vốn biết thác rồi
mọi việc qua,
Chín châu chưa hợp
xót lòng ta.
Bao giờ bắc chiếm
Trung Nguyên được,
Ngày giỗ đừng quên
cáo lão gia.
( Lục Du - Mai Lăng dịch)
Như đã nói, Lê Mai rất hiểu Ngô Minh, hiểu cả thời đại của ông và đã
viết Nương theo nước mắt mà đi. Không hiểu Lê Mai có trải qua
hoàn cảnh tương tự như Ngô Minh hay không hoặc chí ít ông từng trải qua thời kì
Cải cách ruộng đất “long trời lở đất”, cái thời kì tàn khốc nhất trong
lịch sử của dân tộc!
Mời thư giãn với nhạc phẩm TÌNH NHẠT PHAI
của Tùng Giang, qua tiếng hát Don Ho:
*
NGUYỄN NGỌC KIÊN
Địa chỉ: 95 ngõ 144, phường Quan Nhân,
quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội.
Email: ngockien62@gmail.com
Điện thoại: 091.296.38.69
.
.
…………………………………………………………………………
- © Tác giả giữ bản quyền.
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 24.02.2017
- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng
lại.
0 comments:
Đăng nhận xét