 |
| (Nguồn ảnh: Internet) |
TIẾNG GỌI CỦA NHÀ THƠ
HAY CỦA THỜI THƠ DẠI?
Về quê đi mày
- Với Nguyễn Xuân Thành -
Mày về quê chơi đi
Tao lại dạy mày chơi trò trận giả
Mày lại dạy tao bóng chuyền bóng đá
Lông nhông đầu làng cuối ngõ
Cướp cờ
Đánh đáo
Đủ trò
Mày khờ khạo
Tao ngây ngô
Nghéo tay cưới chung một vợ
Bọn bạn bảo tao mày 2 thằng dở
To xác rồi đầu vẫn cứ ngu ngơ.
Mày về quê chơi đi
Biền biệt thế
Bặt tin như thế
Tao nhớ mày
Rượu tao uống chẳng say
Đêm cuối cùng mày nói thật hay
Khắc trong tim bạn hiền tri kỷ
Nghéo tay tao hẹn ngày trở lại
Hai mấy năm trời
Nước chảy bèo trôi...
Mày về quê chơi đi
Về với tao. Về với thời thơ dại
Về đi mày
Đừng lời nói gió bay.
*.
Làng Đá, Ngày 11 tháng 12 năm 2014
ĐẶNG XUÂN XUYẾN
LỜI BÌNH:
Tôi xa Hà Nội không phải “năm
lên mười tám” như nỗi lòng một người đã xa Hà Nội trong một nhạc phẩm
nổi tiếng từ hơn 60 năm trước, mà là năm tôi mới lên mười bẩy. Tôi xa Hà Nội
cũng không được như người đó “khi
vừa biết yêu” mà là tôi chưa hề biết yêu và thật lòng cũng chẳng biết
có ai đó đã yêu tôi (!)?. Tôi xa Hà Nội cũng không vì một biến cố trọng đại của
chung xã hội hay của riêng gia đình tôi mà chỉ là một duyên cớ rất đời thường:
Thi được một suất học bổng sang Sing học tập. Do vậy, khi nhận được giấy báo
phải xa Hà Nội, trong tôi đã cuộn sóng những niềm vui sướng suốt cả hai tháng
trời chờ đợi. Chỉ đến khi ngồi trên máy bay, tôi mới thấy một nỗi buồn cô đơn
xâm chiếm lòng mình mặc dù chuyến bay có đủ cả trăm hành khách. Tôi bắt đầu
thấy thiếu vắng gia đình, thiếu vắng bè bạn rồi bất chợt nhận ra cái thiếu vắng
lớn nhất là một khoảng trời rộng lớn, đó là Hà Nội quê tôi. Vâng, Hà Nội quê
tôi, mặc dù nơi tôi sinh ra và lớn lên chỉ là một con ngõ nhỏ trong lòng phồn
hoa của Hà Nội, nhưng bố tôi bảo hơn 10 đời nhà ta đã sống trên mảnh đất ngõ này,
trong căn nhà nhỏ thân thương này đã được tạo dựng và tu đi đi sửa lại cũng đã
mấy trăm năm.
Học xong, đi làm cho công ty người nước ngoài, những thiếu vắng trên càng
dầy lên trong tâm hồn tôi. Những nỗi buồn vì xa gia đình, xa bè bạn may nhờ có
cái máy tính, cái điện thoại nên nhiều lúc vẫn có thể vừa trò chuyện vừa nhìn
thấy người trò chuyện với mình. Vẫn thấy được những khuôn mặt hiền lành như
Phật của ông bà nội ngoại; vẫn thấy được nét đẹp thanh tú và giọng nói dịu hiền
của mẹ cùng đôi mắt sáng vừa hiền từ vừa nghiêm khắc và những lời khuyên ân cần
của bố; vẫn thấy được khuôn mặt ngây thơ nũng nịu của đứa em gái nhỏ luôn
nhắc chị bao giò về thì đưa em đi ăn kem Tràng Tiền nhé và vẫn thấy được những
dáng vẻ tinh anh cùng những câu nói mày tao chí tớ thân thiết chia vui
chia buồn của lũ bạn. Nhưng còn Hà Nội quê tôi trong đó có cái ngõ hẹp với ngôi
nhà thân thương của tôi thì sao mà nhìn thấy và chuyện trò cùng
chúng?
Chiều cuối tuần được nghỉ việc, sau khi đọc và trả lời hết các thư điện tử
của lũ bạn gửi từ Hà Nội, lòng tôi như một dòng sông ngập tràn nỗi nhớ nhung về
chúng. Để đỡ buồn, tôi lên net và thật bất ngờ, khi vừa mở một trang mạng thì 4
tiếng “Về quê đi mày” bật lên trước mắt tôi rồi chúng vang lên thành
một tiếng gọi vừa rất quen vừa rất lạ. Phải chăng lũ bạn tôi, tất cả chúng nó
đang hòa chung giọng thiết tha gọi tôi: “Về quê đi mày”? Nhưng chỉ mấy giây sau, tôi hiểu ra mình đã bị ảo
thanh bởi đó là tên một bài thơ của Đặng Xuân Xuyến mới đưa lên trang Nhà văn
Lê Xuân Quang hôm đầu tuần. Bài thơ ghi rõ cả tên người bạn được gọi: Với Nguyễn Xuân Thành chứ đâu phải với tôi. Nhưng tôi vẫn chăm chú đọc nó.
Vỏn vẹn 26 câu thơ tự do, toàn những lời tiếng bình dị đời thường không một
từ trau chuốt, bài thơ được mở đầu bằng một lời nhắn gọi:
Mày về quê chơi đi
Thói thường khi nói đến mấy tiếng “về
quê chơi”, người ta sẽ nghĩ ngay đến chuyện về thăm nơi chôn rau cắt rốn
của mình, về cái làng ta phong cảnh hữu tình thân yêu, nơi có triền
đê, lũy tre, cánh đồng, phiên chợ… và những người dân quê cần cù một nắng hai sương
trong đó có những người ruột thịt họ hàng của ta. Nhưng suốt bài thơ của Đặng
Xuân Xuyến, ta không hề bắt gặp một cảnh vật và một con người hữu tình nào như
vậy. Thậm chí, ở cuối bài, tác giả có ghi rõ tên quê mình là Làng Đá, một làng
quê nổi danh ở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên với tích truyện ngôi chùa Đá,
nhưng trong “Về quê đi mày”, tuyệt nhiên cũng không thấy một
câu, một hình ảnh, một dấu tích nào về ngôi chùa lịch sử cổ kính có từ thời nhà
Lý ấy. Mà “Mày về quê chơi đi” là
để:
Tao lại dạy mày chơi trò trận giả
Mày lại dạy tao bóng chuyền bóng đá
Lông nhông đầu làng cuối ngõ
Cướp cờ
Đánh đáo
Đủ trò
Hai tiếng “đủ trò” tưởng
đã là hết nhưng chưa, bởi còn thêm cái trò này nữa:
Mày khờ khạo
Tao ngây ngô
Nghéo tay cưới chung một vợ
Bọn bạn bảo tao mày 2 thằng dở
To xác rồi đầu vẫn cứ ngu ngơ.
Đến đây thì ta đã rõ, “Mày về
quê chơi đi” của Đặng Xuân Xuyến không phải là lời rủ một người bạn về
quê chơi mà là tiếng nhắn gọi người bạn đó về quê để hai đứa “to xác rồi” sẽ cùng nhau chơi lại
những trò ngu ngơ thời con trẻ.
Nhưng tội nghiệp, sau một chuỗi lời gọi bạn tha thiết ấy, hình như không
nghe có tiếng hồi vọng khiến tâm hồn nhà thơ nghẹn lắng lại. Anh lại cất
tiếng gọi “Mày về quê chơi đi” lần
thứ hai rồi thở dài buồn tủi nhắc nhớ bạn về tình cảnh ly biệt của hai đứa:
Biền biệt thế
Bặt tin như thế
Và anh kể lể nỗi lòng nhớ thương bạn của mình:
Tao nhớ mày
Rượu tao uống chẳng say
Mỗi người đều có một nỗi nhớ bạn cho riêng mình. Người bình dân trong Ca
dao nói “nhớ bạn chơi vơi”,
thì ở đây Đặng Xuân Xuyến nói nhớ bạn “rượu
uống chẳng say”. Phải chăng đây là rượu vừa uống vừa chờ bạn về để cùng
chung chén nên không thể được phép say?
Đúng là nhà thơ không say thât. Anh còn nhớ rất kỹ cái đêm cuối cùng trước
khi bạn chia tay, giờ nói ra vừa để bạn ở xa cùng nhớ lại vừa kín đáo gửi vào
đó một hờn trách nhẹ nhàng con người đã quên lời hẹn ước:
Đêm cuối cùng mày nói thật hay
Khắc trong tim bạn hiền tri kỷ
Nghéo tay tao hẹn ngày trở lại
Hai mấy năm trời
Nước chảy bèo trôi...
Vậy mà buồn thay, vẫn lại không nghe có tiếng hồi vọng. Quá tam ba bận, nhà
thơ đành phải cố cất tiếng gọi lần thứ ba:
Mày về quê chơi đi
Và lần này thì thôi, không kể lể nhắc nhớ cho thêm dài lời mà chốt lại rõ
ràng dứt khoát:
Về với tao. Về với thời thơ dại
Rồi nhấn thêm:
Về đi mày
Tiếng gọi ngắn hẳn, nghe có vẻ hụt hơi. Nhưng không, đó là chính là lời
thúc giục để kèm theo câu nói cuối cùng vừa có ý dặn dò vừa có ý răn đe:
Đừng lời nói gió bay.
Như vậy qua chữ nghĩa rất bộc tuệch của 26 câu thơ, ta thấy “Về
quê đi mày” là tiếng một người bạn gọi một người bạn thân biệt tăm
đã lâu mau về quê để cùng nhau chơi lại đủ trò ngây ngô khờ khạo thời thơ dại.
Với tên người được gọi đã được ghi cụ thể ở đầu bài thơ, liệu đây có phải là
tiếng thực của nhà thơ gọi bạn?
Xin hãy giả tưởng, người bạn của nhà thơ đọc được bài thơ này, nghe được
lời nhắn gọi của bạn trong những vần thơ này và lần này anh ta
không “lời nói gió bay” như “Hai mấy năm trơi/ Nước chảy bèo trôi..,” đã
qua; anh ta sẽ về quê thật, thì đôi bạn có cùng nhau sẽ sống lại “đủ trò” như tác giả đã hứa với bạn
không? Tôi tin là không, hoàn toàn không thể có lại được “đủ trò” thơ dại ấy. Làm sao có thể
tưởng ra cảnh hai kẻ đàn ông đang ở cái tuổi tri thiên mệnh, mắt đã phai
và má đã hóp về đến quê lại có thể cùng nhau:
Lông nhông đầu làng cuối ngõ
Cướp cờ
Đánh đáo…
và khờ khạo ngây ngô:
Nghéo tay cưới chung một vợ?
Chính tác giả đã nói, đó là “2
thằng dở”, theo tiếng nói ở quê anh, còn dân ngõ quê tôi Hà Nội gọi là
hai thằng rồ! Thế thì làm sao họ có thể diễn cảnh hai thằng dở, hai thằng rồ
như vậy. Người ta có thể nhớ về thời thơ dại, ôn lại kỷ niệm của một thời vụng
dại, lưu luyến đôi chút với cái quá khứ đã một đi không trở lại đó chứ sao có
thể níu kéo nó lại được, nói gì đến việc sẽ lặp lại nó thêm một lần nữa trong
đời khi ta đã thành người lớn.
Vì không thể có lại được những trò thơ dại ấy nên “Về
quê đi mày”, thoạt nghe tưởng như đây là tiếng nhà thơ nhắn gọi người
bạn cũ. Nhưng tĩnh lòng lại, ta sẽ nhận ra đó không phải là tiếng gọi thực của
nhà thơ mà là những âm vang của thời thơ dại. Cái thời thơ dại ấy tuy đã qua đi
lâu rồi nhưng nó vẩn còn lưu bóng dáng những kỷ niệm về nó trong tâm hồn
mỗi người. Sau mấy chục năm, bươn trải trong thực tế phũ phàng của cuộc sống,
mê mải trong những toan tính khôn ngoan của người lớn và đứng trước biết bao
cơn bão tinh thần muốn xô đổ những giá trị tình cảm đạo đức, tưởng như những
dấu vết ngây ngô của thời thơ dại ấy đã bị xóa nát. Nhưng không, nó chỉ ngủ yên
trong lòng mỗi người để khi có dịp thì thức dậy. Với nhà thơ Đặng Xuân Xuyến
cũng thế, khi anh nhớ tới người bạn hiền đã biền biệt “hai mấy năm trời” thì cũng là lúc những
kỷ niệm thời thơ dại của đôi bạn bừng thức dậy trong lòng anh, âm vang thành
những tiếng thơ đầy khao khát được gặp lại bạn để cùng nhau về quê ôn lại thời
thơ dại ấy, bởi chỉ có về quê mới có thể tìm lại những dấu vết ngây ngô khờ
khạo nhưng hồn nhiên trong sáng vô tư đã qua đi rồi ấy.
Cái hay của tiếng gọi “Về quê đi mày” là ở đấy, ở chỗ
nó vừa ảo vừa thật. Và vì thế tôi thích bài thơ này của Đặng Xuân Xuyến.
Bây giờ, tôi lại mong cái giọng hòa âm “Về quê đi mày” của lũ bạn tôi từ Hà Nội vang lên một lần nữa.
Nhưng cũng lại là vô vọng. Thay vì cái ảo thanh tôi mong muốn ấy chỉ là mấy
tiếng bip bip của điện thoại báo có tin nhắn:
“Chàng nhà tao bảo, mai chủ nhật ăn
bún chả nhé! Tao hỏi, đi ăn ở quán Ôbama mới ăn hồi sang Hà Nội gần đây? Chàng
lắc đầu: Không, ăn ở nhà do em làm cơ. Mày về với tao đi, về cùng tao vào
bếp rồi cùng nhau ăn như hồi xưa hai chúng mình đã từng lăng xăng phụ mẹ tao
mỗi lần bà làm bún chả ở bếp nhà tao để chiều mồm chúng mình ấy!”
Là tin nhắn của cái Hằng đã cùng tôi chung trường chung lớp 12 năm từ Tiểu
học đến hết Trung học. Nó dịu dàng yểu điệu như một đóa hoa đẹp lại được bà mẹ
giỏi nữ công gia chánh dạy cho nhiều thứ nên bọn tôi gọi nó là Hằng Thục Nữ.
Chàng nhà nó hay chồng nó bây giờ là dân công sở, lớn hơn nó 6 tuổi, dắt lưng
mấy cái bằng học thực, bị nó đánh sét từ khi nó mới lên lớp 10. Gã đã kiên trì
ủ mầm tình yêu nó, chờ nó học xong Sư phạm Mẫu giáo là xin cưới liền tay. Giờ
họ đã có một bé trai gần 2 tuổi.
Đọc tin nó nhắn, tôi đã toan nhắn mắng lại nó:
“Con Nỡm, mày thừa biết tao đang ở xa
Hà Nội cả nghìn cây số lại thêm cơm áo không đùa với kẻ làm thuê cho người nước
ngoài, sao lại đưa cái món bún chả Hà Nội khoái khẩu của tao ra để nhem thèm
tao thế?”.
Nhưng nghĩ vui thế thôi chứ tôi biết, con bạn thân của tôi nó đâu có nhem
thèm tôi mà chính nó đang nhớ tôi hay đúng hơn là nhớ một thoáng thơ dại của
chúng tôi, những buổi tôi đến nhà nó cùng nhau lăng xăng phụ bếp bên mẹ nó làm
một bữa bún chả ngon lành…
Vì vậy, tôi không vội nhắn lại cho nó một chữ mà đợi trưa mai, tôi sẽ mở
hộp thư gửi cho nó bài thơ “Về quê đi mày” của Đặng Xuân Xuyến
cùng đôi dòng tản bình của tôi để, sau khi xong bữa bún chả cho chàng nhà nó,
nó sẽ đọc rồi tha hồ mà thương nhớ thời thơ dại mới qua chưa lâu của chúng tôi.
-------------
MỜI
NHẤP CHUỘT ĐỌC THÊM:
Mời thư giãn với nhạc phẩm ĐƯỜNG VỀ QUÊ HƯƠNG
của Lam Phương, qua tiếng hát Đan Nguyên:
*
Sài Gòn 25/11/2016
DƯƠNG NINH NINH
Địa chỉ: Thành phố Sài Gòn
Email: duongninhsg@gmail.com
........................................................................................
- © Tác giả giữ bản quyền.
- Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gửi qua email ngày 26.11.2016
- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng
lại.
Thơ hay! Người bình thơ xúc cảm, sâu sắc làm cho bài thơ càng hay hơn, thấm thía hơn làm rung động con tim người đọc và thấy có mình trong đó! Cảm ơn nhà thơ và cả người cảm nhận về bài thơ làm cho người đọc xúc động nghẹn ngào!
Trả lờiXóa