 |
| (Nguồn ảnh: tác giả Bùi Đồng) |
QUÊ NGHÈO -
xót xa những tiếng
lòng!
*
Quê nghèo
Quê tôi nghèo lắm
Vẫn lác đác nhà tranh
Vẫn tiếng thở dài những chiều giáp hạt
Vẫn bát cơm chan mồ hôi mặn chát
Cha cả đời lam lũ
Mẹ một đời chắt chiu
Khoai sắn vẫn len vào giấc ngủ
Tuổi thơ tôi đói ngủ
Thương cánh cò bấu bíu lời ru.
Quê tôi nghèo lắm
Phiên chợ còn èo ợt nghèo hơn
Dăm ba nải chuối
Vài mớ rau tươi
Mẹt sắn, mẹt ngô
Í ới mời chào cao hơn mời cỗ
Lèo tèo dăm người bán
Lẻ tẻ mấy người mua
Ế bán
Chán mua
Phiên chợ quê xác xơ già cỗi.
Quê tôi nghèo lắm
Lũ trẻ gầy như con cá mắm
Lũ trai mặt mũi mốc meo
Gặm nhấm nỗi đau nghèo khó
Nơm nớp âu lo đời như chiếu bạc
Thương con cò con vạc
Mỏi cổ chồn chân trên đồng đất của mình.
Quê tôi nghèo lắm
Nước mắt rơi từ thời chị Dậu
Tiếng oan khiên từ thời Giáo Thứ
Âm ỉ bủa quanh
Bám đeo đặc quánh
Chiếc cổng làng dựng lên thật đẹp
Sừng sững bê tông cốt thép
Ngạo nghễ tượng đài
Ngạo nghễ trần ai
Chiếc cổng làng thành tai hại
Giam hãm đời người
Tù túng giấc mơ.
Quê tôi nghèo
Nghèo cả giấc mơ...
*.
Hưng Yên, chiều 29
tháng 12 năm 2014
LỜI BÌNH:
 |
| (Tác giả Bùi Đồng) |
Ngoài kia Ngâu đang rả rích. Trong này, tôi cũng đang lặn lội “về” với Quê
Nghèo của Đặng Xuân Xuyến! Mà cũng lạ, cái quê
này ở đâu vậy nhỉ? Cố tìm một địa danh mà chẳng thấy. Thì ra ai đọc Quê Nghèo cũng liên tưởng đến quê
mình... củ khoai hạt lúa, chân chất mộc mạc, xa thương gần lại càng thương.
Tác giả đã nói hộ mọi người:
Cha cả đời lam lũ
Mẹ một đời chắt
chiu ...
Đọc hai câu thơ này giống như vế đối, lặp từ ĐỜI càng làm nặng thêm cái vất
vả của bậc sinh thành. Tác giả có thể thay: cha suốt ngày lam lũ ... để tránh
lặp từ nhưng may quá tác giả đã không làm như vậy! Đọc đến đây làm chúng con
thấy chua xót mà cũng lăn tăn về trách nhiệm của mình nhưng có ngờ đâu đó là định
mệnh mà xã hội làm chưa trọn!
Khoai sắn vẫn len
vào giấc ngủ ...
Trời ạ, khi đói chả ai ngủ được, họ nằm trằn trọc, ước ao có được củ khoai,
miếng sắn để quên đi bụng réo cồn cào... một lối tư duy rất thơ mà rất thực, cái
đói cứ len vào giấc ngủ mà không làm gì được vì biết chắc chắn nhà mình chẳng
còn gì cả, càng cố quên đi nó càng luồn lách, len lỏi vào tận... dạ dày! Chả
còn gì để mà tự an ủi nữa, đến: Cánh cò
(còn phải) bấu bíu lời ru!
Câu thơ đến đây làm nghẹn lòng người đọc, thương cho cánh cò rồi lại thương
cái quê nghèo, cái thân phận của mình.
Có người nói: muốn biết vùng ấy thế nào thì nhìn vào chợ. Thì đây: phiên chợ
èo uột,
Dăm ba nải chuối
Vài mớ rau tươi
Lèo tèo dăm người
bán
Lẻ tẻ mấy người mua.
Ế bán
Chán mua
Lại một lần nữa cách diễn tả như vế đối, cô đọng hết cỡ, ngữ điệu dân
gian... làm ta nghe phảng phất nhớ cụ Nguyễn Khuyến - Tú Xương. Thành công của
bài thơ nằm ở đây. Tài thật, tôi biết đây là ngẫu hứng, tưởng tượng thôi nhưng
thật tuyệt vì tác giả đã hòa hồn vào Quê Nghèo mới tinh chiết ra được như
vậy.
Thương con cò con
vạc
Mỏi cổ chồn chân
trên đồng đất của mình.
Người nông dân thua trận ngay trên quê mình, mỏi cổ chồn chân ... miết rồi
vẫn vậy.
Đặng Xuân Xuyến ơi:
"Ngoài thềm rơi cái lá đa
Tiếng rơi rất mỏng
như là rơi nghiêng”
(Trần Đăng Khoa)
Đặng Xuân Xuyến đã làm tôi liên tưởng so sánh về sự hòa hồn với quê hương
tới mức đồng thể!
Ngạc nhiên thật. Thơ không giấu được về con người làm ra nó, có thế nào nó
rải ra hết một cách vô tư và công bằng.
Bẵng đi... đến thời nay (mặc dù tạm quên đi chị Dậu, Giáo Thứ):
Chiếc cổng làng
dựng nên thật đẹp
Ngạo nghễ tượng đài
Ngạo nghễ trần
ai...
Để:
Giam hãm đời
người
Tù túng giấc mơ!
Quê tôi nghèo
Nghèo (đến) cả giấc mơ!
Đúng là hình ảnh làng văn hoá, đổi mới hiện nay rồi nhưng sao ta vẫn nếm
được vị chua chát, bất mãn làm vậy. Rất may đây là cách chỉ ra gián tiếp nguyên
do làm cho quê nghèo mãi nghèo! Ta đã thấy manh nhà một tư tưởng mới, cách sống
không cam chịu và chẳng thèm thích nghi nữa.
Con cò: bấu víu lời ru
Con người: nghèo cả giấc mơ!
Mơ chả mất tiền, không ai đánh thuế, bắt vạ... ấy mà cũng chả dám mơ ước
đổi đời ......
Ngoài kia giọt mưa
thu đã ngừng rơi
Còn trong lòng mưa
vẫn rơi sùi sụt!
Thương cho những quê nghèo với những xót xa tiếng lòng như trong Quê
Nghèo của Đặng Xuân Xuyến!
Mời nghe nhạc phẩm MIỀN TRUNG BÃO LŨ của
Cáp Anh Tài qua tiếng hát Cáp Anh Tài:
*.
Thành Nam, 07-09-2017
BÙI ĐỒNG
Địa chỉ: 3/176 Phan Đình Phùng,
t/p Nam Định.
Email: hatbuinhangian.db@gmail.com
Điện thoại: 090.219.18.04
.
........................................................................................
- © Tác giả giữ bản quyền.
- Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gửi qua email ngày 07.09.2017
- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng
lại.
0 comments:
Đăng nhận xét