KỂ CHUYỆN BÁC HỒ:
ĐÊM GIAO THỪA ĐẾN VỚI NGƯỜI NGHÈO
*
Đặng Xuân Xuyến giới thiệu
Bài viết là quan điểm riêng của các tác
giả.
Tác
giả: Vũ Kỳ
KỂ CHUYỆN NHỮNG ĐÊM GIAO THỪA
BÁC HỒ ĐẾN VỚI NGƯỜI NGHÈO
Xuân Tân Tỵ, năm 1941, Bác mới được đặt chân
trở về giữa lòng Tổ quốc thân yêu sau đúng 30 năm trời ra đi tìm đường cứu nước
(1911-1941). Hành trang theo Bác trở về vẻn vẹn chỉ có một chiếc va ly xách tay
bằng mây, trong đựng hai bộ quần áo đã cũ và tập tài liệu Con đường giải phóng,
tập hợp những bài giảng trong lớp huấn luyện ở Nậm Quang (Quảng Tây, Trung
Quốc) do Bác phụ trách vừa mới kết thúc trước Tết mấy hôm.
Mùa Xuân năm ấy, từ hang Pác Bó đã ra đời một
bài thơ xuân tuyệt đẹp của Bác Hồ:
"Non xa xa, nước xa xa
Nào phải thênh thang mới gọi là
Đây suối Lênin, kia núi Mác
Hai tay xây dựng một sơn hà"(1)
Chỉ hơn bốn năm sau, ngày 2-9-1945, sơn hà của
Tổ quốc đã được thu về một mối, từ Lạng Sơn đến mũi Cà Mau. Hồ Chí Minh trở
thành vị Chủ tịch đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Và mùa Xuân độc
lập đầu tiên, Xuân Bính Tuất năm 1946 đã trở về trên toàn cõi đất nước với một
sắc màu khác lạ làm gợi nhớ đến một thời Nghiêu Thuấn xa xưa. Vào thời khắc mọi
gia đình quây quần bên nhau chuẩn bị đón giao thừa thì vị Chủ tịch nước xắn
quần, bước thấp bước cao đến các ngõ hẻm ở phố Sinh Từ, phố Hàng Lọng... để
được chính mắt nhìn thấy cảnh Tết vừa, Tết nghèo của bà con lao động Hà Nội mới
vừa thoát khỏi ách thực dân phong kiến.
Chính trong cuộc "vi hành" đêm 30 Tết
của mùa Xuân độc lập đầu tiên đó, Bác Hồ đã chứng kiến cảnh gia đình một người
đạp xích lô "Tết mà không có Tết" ngoài một nén hương đang cháy dở
trên bàn, còn chủ nhà thì đang đắp chiếu nằm mê mệt vì ốm. Bác đã xúc động lấy
khăn lau nước mắt, lặng lẽ bước ra khỏi nhà, bảo đồng chí thư ký ghi lại địa
chỉ để hôm sau báo cáo cho đồng chí Chủ tịch Hà Nội biết.
Cũng đêm Ba mươi Tết Bính Tuất đó, đúng giờ
giao thừa, khi Đài Tiếng nói Việt Nam truyền đi khắp đất nước lời chúc mừng năm
mới của Chủ tịch Hồ Chí Minh, thì chính Người lại đang vui Xuân cùng nhân dân ở
đền Ngọc Sơn, trong vai một cụ già cùng cháu đi hái lộc.
Lần đầu tiên nhân dân Hà Nội, nhân dân cả nước,
được hưởng một mùa Xuân mới mẻ, giao thừa nghe đọc thư chúc Tết của Bác
Hồ:
"Hỡi đồng bào cả nước!
Hôm nay là mùng một Tết năm Bính Tuất, ngày Tết đầu tiên của nước Việt Nam Dân
chủ Cộng hoà. Tôi thay mặt Chính phủ chúc đồng bào năm mới muôn sự tốt lành" (2).
Cuối thư là một bài thơ ngắn:
"Trong năm Bính Tuất mới
Muôn việc đều tiến tới
Kiến quốc chóng thành công
Kháng chiến mau thắng lợi" (3)
Kể từ mùa Xuân đầu tiên đó, suốt 24 năm làm Chủ
tịch nước, mỗi lần Tết đến, Xuân về, Bác lại nghĩ đến dân, lo sao cho dân có
một mùa Xuân ấm no, hạnh phúc. Thường thì trước Tết ba tháng, Bác đã nhắc các
cơ quan, các ngành chuẩn bị Tết cho dân. Riêng Bác cũng tự mình chuẩn bị sớm ba
việc. Tìm ý thơ cho bài thơ mừng năm mới, nhắc văn phòng chuẩn bị thiếp
"Chúc Mừng Năm Mới" để kịp gửi đến những nơi xa xôi nhất, kể cả bộ
đội ở các vùng rừng núi, hải đảo xa xôi và cán bộ công tác ở nước ngoài.
Và cuối cùng là một chương trình đi thăm dân
không thể thiếu đối với Bác, một chương trình riêng mà chỉ Bác và các đồng chí
cảnh vệ biết.
Tối 30 Tết năm 1960, Bác đến thăm gia đình mẹ
con chị Tín, một lao động nghèo ở phố Hàng Chĩnh, Hà Nội. Chiều mùng hai Tết
năm 1961, Bác đến Văn Miếu dự buổi bình thơ Xuân của các cụ. Mùng hai Tết năm
1962, Bác đến thăm các cháu học sinh miền Nam ở Hải Phòng. Chiều 29 Tết năm
1963, Bác cải trang thành một cụ già theo cháu đi chợ hoa và chợ Đồng Xuân...
Tất cả đều bí mật bất ngờ và do đó bao giờ cũng tạo hiệu quả lớn.
Như Tết năm 1960, nếu Bác chỉ đến thăm các gia
đình theo chương trình của các cơ quan đã bố trí thì làm sao Chủ tịch nước biết
được gần đến giao thừa rồi mà chị Tín vẫn còn phải đi gánh nước thuê đổi gạo để
sáng mai mùng một Tết có cơm ăn cho bốn đứa con của mình. Gặp Bác, chị Tín xúc
động để rơi cả đôi thùng gánh nước xuống đất, run run cầm lấy bàn tay của Bác:
- Cháu không ngờ lại được Bác đến thăm...
Chỉ nói được vậy, chị đã oà lên khóc nức nở.
Vị Chủ tịch nước đã an ủi chị:
- Bác không đến thăm những gia đình như
cô thì thăm ai...
Và Bác đã vào nhà thăm hỏi khá lâu năm mẹ con
chị Tín. Gọi là nhà nhưng đâu có phải là nhà mà là một cái chái như một túp
lều. Chồng chị Tín là công nhân khuân vác ở bến Phà Đen đã mất cách đó bốn năm,
còn chị thì cho đến lúc này vẫn chưa có việc làm ổn định. Cảnh nghèo của gia
đình đã phũ phàng hiện ra trước mắt Bác. Trên chiếc bàn gỗ mục chỉ có một nải
chuối xanh và một gói kẹo. Đúng là "30 Tết mà không có Tết". Cách đây
15 năm, Tết độc lập đầu tiên, Bác đã đau lòng chứng kiến cảnh một gia đình
"Tết mà không có Tết" ở ngõ hẻm Sinh Từ. Đó là khi đất nước mới thoát
khỏi vòng nô lệ. Còn bây giờ, kháng chiến đã thắng lợi, hoà bình đã sáu năm, mà
lại còn cái cảnh này sao? Không phải ở đâu xa mà ở ngay Thủ đô Hà Nội... Vậy
còn bao nhiêu gia đình như thế này ở khắp mọi miền đất nước? Cứ ngồi nghe báo
cáo thì đâu cũng là no ấm, tươi vui...
Đêm ấy, trên đường về, ngồi trên xe, Bác Hồ
trầm ngâm suy nghĩ. Vẻ đăm chiêu thoáng hiện trên gương mặt của Người. Bác đã
từng tâm sự với các đồng chí phục vụ: "Một
ngày dân chưa đủ ăn, áo chưa đủ mặc, các cháu chưa được học hành, mọi người còn
khổ thì Bác ăn không ngon, ngủ không yên".
Về đến nhà, các đồng chí Bộ Chính trị đang chờ
Bác để chúc mừng năm mới. Mọi người băn khoăn khi thấy Bác không vui. Bác kể
lại hoàn cảnh gia đình chị Tín cho mọi người nghe. Cuối câu chuyện Bác nói
"Ta có chính quyền trong tay, nhưng
chính quyền đó chưa thực sự là do dân, vì dân. Một số lãnh đạo các địa phương
còn quan liêu và nặng về hình thức. Họ không chịu đi sâu, đi sát quần chúng,
nên phục vụ quần chúng chưa tốt. Nếu chúng ta chỉ nghe báo cáo của họ thì sẽ
không bao giờ nắm được chính xác tình hình để có chủ trương, nghị quyết đúng
đắn. Đảng quan liêu, chính quyền quan liêu, thực sự là một nguy cơ đối với đất
nước chúng ta.”
----------------------
(Trích từ sách: Vũ Kỳ - Thư ký Bác Hồ kể
chuyện. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005
------
(1) Hồ Chí Minh: Sdd, t. 3, tr. 195
(2) Hồ Chí Minh: Sdd, t. 4, tr. 169
(3) Hồ Chí Minh: Sdd, t. 3, tr. 169
Tác
giả: Đặng Dũng
BÁC HỒ THĂM NGƯỜI NGHÈO NHẤT HÀ NỘI
ĐÊM GIAO THỪA TẾT NHÂM DẦN - 1962
Tết năm ấy, năm Nhâm Dần nhằm ngày 5/2/1962.
Sau khi cùng lãnh đạo thành phố đi thăm một số gia đình, Bác Hồ nói với đồng
chí Chủ tịch thành phố Hà Nội để Bác tự đi thăm một số gia đình nữa.
Đêm 30 tết trời mưa phùn rét buốt, Bác đến thăm
gia đình chị Nguyễn Thị Tín, người phụ nữ góa chồng nghèo nhất Hà Nội ở ngõ
Hàng Chĩnh phố Lý Thái Tổ gần ngay bờ hồ Hoàn Kiếm. Từ ngày chồng chị, anh Hùng
công nhân nhà máy điện qua đời, chị Tín phải làm quần quật để lấy tiền đong gạo
nuôi 5 đứa con nhỏ.
Nhà chị Tín ở sâu trong một ngõ hẻm chật hẹp,
nhà cửa tuềnh toàng, cô quạnh, đêm 30 mà trong nhà chưa có gì gọi là không khí
tết, bàn thờ vẫn lạnh tanh, không có hương khói, bánh trái gì. Sắp tới giao
thừa mà chị Tín vẫn phải tranh thủ đi gánh nước thuê, bổ củi để lấy tiền đong
gạo cho con.
Khi Bác bước vào nhà, chị Tín sửng sốt nhìn
Bác, chiếc đòn gánh rời khỏi vai, đôi thùng sắt bỗng rơi xuống đất. Mấy cháu
nhỏ kêu lên: “Bác Hồ, Bác Hồ” rồi chạy lại quanh Bác. Lúc này chị Tín mới như
chợt tỉnh, chị chạy tới ôm chầm lấy Bác mà khóc. Chị nói: “Những người như cháu
không ngờ được Bác đến thăm”. Bác nói: Bác không tới thăm những người như mẹ
con thím thì còn thăm ai? Bác hỏi về công việc, về tình hình gia đình. Bác tỏ ý
hài lòng khi biết dù hoàn cảnh khó khăn, bữa cơm bữa cháo, nhưng chị Tín vẫn cố
gắng cho các con đi học.
Đồng chí thư ký lấy quà của Bác đã chuẩn bị sẵn
đặt lên bàn thờ thắp hương. Căn nhà nhỏ đơn côi của mẹ con chị Tín bỗng ấm áp
lên vì có không khí tết. Bác lấy kẹo chia cho các con chị Tín và căn dặn phải
cố gắng giúp đỡ mẹ và chăm chỉ học hành…
Sắp đến giao thừa, Bác phải trở về, các đồng
chí Ủy viên Bộ Chính trị đã quây quần đông đủ để chúc tết Bác. Bác lặng im ngồi
trên ghế, một lát sau Bác nói: Tôi vừa đi thăm một gia đình nghèo nhất ở Hà
Nội. Cô Tín chủ nhà giờ này còn phải đi gánh nước thuê lấy tiền, để ngày mai
mua gạo cho con. Chúng ta không biết những chuyện như vậy ở ngay thủ đô của đất
nước mình. Tôi biết, không chỉ một nhà như cô Tín đâu mà còn nhiều người nghèo
khác nữa. Một Đảng cầm quyền mà để người dân nghèo hết chỗ để nghèo là lỗi của
Đảng với nhân dân…
Câu chuyện Bác Hồ đến thăm người nghèo nhất Hà
Nội đêm 30 tết cách đây đã 60 năm (do đồng chí thư ký và cận vệ riêng của Bác
kể lại) khiến chúng ta bồi hồi xúc động về phong cách quần chúng vô cùng giản
dị của Bác. Làm theo lời Bác dạy, 60 năm qua đất nước ta đã đạt những thành tựu
to lớn trong công cuộc xóa đói giảm nghèo, cải thiện đời sống nhân dân. Nhưng
câu chuyện trên vẫn như một lời nhắc nhở mỗi cán bộ lãnh đạo phải đồng cam cộng
khổ với nhân dân hơn nữa, để “không ai bị bỏ lại phía sau” trong công cuộc xây
dựng dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Tác
giả: Bùi Dũng
BÁC HỒ VÀ NGƯỜI GÁNH NƯỚC
ĐÊM GIAO THỪA NĂM NHÂM DẦN 1962
"Một
Đảng cầm quyền mà để người dân mình nghèo hết còn chỗ để nghèo thì đó là lỗi
của Đảng với nhân dân..." - điều Bác Hồ nói vào mùa Xuân năm 1962 đến nay còn thấm thía.
Chuyện
suy tư đêm 30
Trước thời khắc chuyển giao giữa năm mới và năm
cũ của 45 năm về trước, khi nhà nhà sum họp, quây tụ, Bác "vi hành".
Thiếu tướng Phan Văn Xoàn, nguyên là cận vệ của
Chủ tịch Hồ Chí Minh kể lại: Đúng 11 giờ đêm giao thừa, bác mặc áo bông, quần
vải gụ, đi dép cao su, đội mũ len đen và quấn khăn chòng cổ, tìm đến nhà "một gia đình nghèo nhất Hà Nội" như
người cận vệ của bác báo về. Đó là nhà chị Nguyễn Thị Tín, góa chồng, ngoài 40
tuổi, đêm trừ tịch vẫn phải đi gánh nước thuê nuôi các con.
Đến nay, sau gần nửa thế kỷ, liệu đất nước
chúng ta đã hết những cảnh nghèo khổ, cơ cực như chị Tín?
Tết năm ấy Bác Hồ buồn. Trước những người hàng
phố quanh nhà cô Tín ở, Bác đã hỏi: "Tại
sao cả một khu phố như vậy mà không thấy ai quan tâm đến một gia đình như cô
Tín? Chúng ta đã quá quan liêu để không biết những câu chuyện như vậy ở ngay
thủ đô nước mình".
Nếu bây giờ Bác Hồ hoặc bất kỳ ai hay tin về
những vụ bạo hành trong các khu dân cư âm ỉ hàng chục năm - biểu hiện của sự
thờ ơ, vô cảm - chắc chắn là Bác sẽ buồn biết bao nhiêu? Mong rằng, mỗi lần nhớ
đến Bác với những câu chuyện như thế này, bệnh quan liêu sẽ được thuyên giảm.
Nên chăng, cuối năm, chúng ta nên lắng lại để nhìn lại mình và nhớ tới những
người sống quanh mình, để trái tim cởi mở hơn, ấm áp hơn.
Lúc ấy, Người đã nói về tinh thần "lá lành
đùm lá rách" mà chúng ta vẫn luôn cho rằng đó là truyền thống quý báu của
mình. Trước hết là trách nhiệm của khu phố, và như Bác nói "điều lớn nhất
vẫn là trách nhiệm của Chính phủ".
Ngày ấy Bác Hồ đã đích thân nhờ cảnh vệ đi tìm
một gia đình nghèo thực sự để chúc Tết, vì thế, sau nhiều ngày, người thân cận
bên Bác mới có thể tìm đến đúng nhà cô Tín. Và như Bác nói là "đu đúng
người thật, việc thật".
Bác còn nói một chữ "nếu": "Nếu mà mình báo trước với thành phố, hỏi nhà
nào nghèo nhất thì chắc chắn không phải nhà cô Tín rồi...".
Điều ấy khiến ta giật mình vì đến nay những
chuyện viếng thăm đầy tính hình thức, thiếu tính thực tâm đâu đã mất đi?
Gương
soi mỗi độ Xuân về
Giở những trang báo Xuân, năm nào cũng vậy,
luôn gặp những câu chuyện về Bác. Đó là điều rất đỗi tự nhiên và dễ hiểu, không
cần phải đợi đến những đợt vận động hay thi đua nào để thấm thía những lời nói
và hành động vì nước, vì dân của Người. Bản thân những câu chuyện thật, việc
thật - dù chỉ bình dị thôi - nhưng luôn có sức lan truyền.
Câu chuyện này gieo cho chúng ta một mong ước
trước thềm Xuân rằng: Mỗi "người trong một nước" rung động với nhau
nhiều hơn, Chính phủ và các cấp chính quyền đến gần dân hơn - để không còn
những cảnh nghèo như gia đình chị Nguyễn Thị Tín - thì nước mới mạnh.
Mời
nghe nhạc phẩm HOA CỎ MÙA XUÂN
của Bảo Chấn,
qua tiếng hát Mỹ Linh:
Mời nhấp chuột đọc thêm:
- Đọc lại bài thơ
“Cảnh Khuya” của Hồ Chí Minhl
- Đêm Nay Bác
Không Ngủ” và 10 bài cảm nhận mẫul
- Phân tích một số
bài thơ của Chủ tịch Hồ Chí Minhl
- Về một quãng
thời gian trong tiểu sử Chủ tịch Hồ Chí Minhl
- Bài thơ “Vấn
Thoại” của Hồ Chí Minh và quan hệ giữa tòa và bị canl
- Hồ Chí Minh và
người Mỹ trong cách mạng tháng 8l
- Hồ Chí Minh, Hồ
Tập Chương và còn gì nữa?l
- Lời Cụ Hồ ca
ngợi vua Gia Long bị cắt bỏl
Nên có những bài tổng hợp như thế này! Cám ơn chủ bút Đặng Xuân Xuyến!
Trả lờiXóa