LỄ TỊCH ĐIỀN - Tác giả: Nguyễn Xuân (Hưng Yên)

(Nguồn ảnh: Internet)

LỄ TỊCH ĐIỀN

*

Lễ tịch điền (hay còn gọi là lễ hạ điền, lễ thần nông) theo truyền thuyết là do vua Thần Nông đặt ra để khuyến khích việc cày cấy. Vào ngày lễ nhà vua xuống ruộng cày một vài đường để bắt đầu một mùa canh tác mới. Lễ tịch điền được tiến hành lần đầu tiên tại Việt Nam dưới thời vua Lê Đại Hành. Sau đó các đời vua Lý, Trần, Lê… đều tuân theo phép tắc cũ và tiến hành lễ tịch điền rất trọng thể.

Địa điểm làm lễ tịch điền thường là ở những mảnh ruộng tốt gần kinh thành. Sau này khi nhà Nguyễn lên ngôi thì lễ tịch điền được tiến hành tại Huế.

Nghi thức tiến hành

Trước ngày lễ một hôm, tại cửa Tả Đoan, sau thể đình là những chiếc bàn xung quanh có phủ lụa, được thiết lập. Các quan tỉnh Thừa Thiên sắp sửa sẵn cày bừa và một thúng thóc đặt trên các thể đình rồi nhà vua được rước ra ngự lãm. Cày bừa dành cho nhà vua được rước trên long đình mang tới, sở Tịch Điền có lính tráng, cờ quạt theo hầu. Tại đây, long đình được đặt tại gần chiếc chiếu của vua gọi là đế tịch.

Sáng hôm hành lễ, chiêng trống vang lừng, quân dân sắp hàng hai bên đường, vua đi tới nơi hành lễ - đường này cờ xí rợp trời, có voi ngựa đứng hầu…

Đúng giờ Mão, nhà vua từ trong cung đi ra, đầu đội mũ cửu long, mình mặc áo vàng. Bảy phát súng lệnh được bắn lên báo hiệu vua đã khởi hành. Tới nơi hành lễ, nhà vua rửa tay rồi bắt đầu dự lễ, tế ba tuần rượu. Tế xong, phường nhạc nổi lên và nhà vua sang nhà cụ phục để thay áo, đội một chiếc khăn, mặc một chiếc áo chiến. Sau đó nhà vua ra cày ruộng.

Nhà vua cày bằng một chiếc cày sơn vàng, tay trái cầm roi. Có 4 vị bô lão, chức sắc giúp nhà vua cày và dắt hai con bò có phủ lụa vàng. Hai vị quan đi theo sau vua, người bưng thúng thóc, người vãi thóc.

Nhà vua cày ba đường, sau đó giao cày và roi cho hai quan theo hầu là quan phủ doãn Thừa Thiên và một quan bộ hộ. Cày và roi để lên long đình. Nhà vua đến nhà quan canh để dự xem nốt buổi lễ. Các hoàng thân các quan văn võ đều phải cày. Hoàng thân cày mười đường, quan văn võ cày mười tám đường. Sau cùng là các chức sắc và bô lão sở tại ra cày.

Cày xong, nhà vua trở về Đại Nội, các dụng cụ được cất vào kho, trâu bò giao cho làng sở tại Phú Xuân trông coi thửa ruộng cho tới mùa gặt.

Theo sử chép, vua Lê Đại Hành (980 - 1005) cũng thường trực tiếp ra đồng cày ruộng và làm lễ tịch điền. Đến thời Nhà Lý (1010 - 1225), Nhà Trần (1225 - 1400), nhất là đời Nhà Nguyễn (1802 - 1945) lễ tịch điền được coi trọng và tổ chức rất long trọng. Từ sau năm 1945, lễ này mất dần và đến nay không còn nữa.

*

NGUYỄN XUÂN

Địa chỉ: Thôn Lạc Cầu, xã Giai Phạm

huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên.

Email: phamchienthang1980@yahoo.com.vn

.

.

  ........................................................................................

- © Tác giả giữ bản quyền.

- Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gửi qua email ngày 21.12.2015

- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng lại. 

.