THẦN KHÚC CỦA DANTE ALIGHIERI - ĐỊA NGỤC: THI CA KHÚC XX - Chuyển ngữ: Phạm Trọng Chánh (Pháp)

Đặng Xuân Xuyến Chủ Nhật, tháng 7 05, 2020 Leave a Comment

THẦN KHÚC CỦA DANTE ALIGHIERI

ĐỊA NGỤC

THI CA KHÚC XX

Vòng thứ tám, túi thứ tư : Thầy bói và tiên tri : Đầu ngược dưới đất đi bằng hai tay thụt lùi. Tiên tri và kẻ gieo quẻ bói. Vài tiên tri như Tirésias . Nguồn gốc Mantoue. Chiêm tinh gia và Thầy phù thủy.

Cần viết thơ điều mới hơn,

Chất liệu cho thành thi khúc hai mươi.

Nhã ca đầu chưa hết lời,*

Tôi đà chú ý từ nơi cao nhìn,

Xuống đáy khám phá rõ hơn,

Tưới đầy nước mắt ngập tràn xốn xang.

Tôi đến từ thung lũng tròn,

Những người đã khóc thở than bước dần,

Đất buồn khúc hát oán vang,

Khi nhìn xuống tận cực cùng tội nhân. 10

Lạ lùng xuất hiện quẹo cong,

Giữa càm và với tấm thân trần truồng.

Chổng ngược đầu, mặt dưới mình,

Ngược đời tay bước thay chân thụt lùi.

Trước mặt chẳng nhìn thấy gì,

Bao nhiêu tội phạm tay đi chập chờn.

Các thân hình cũng quẹo cong,

Nếu tôi chẳng thấy, tôi không tin gì.

Trời ơi ! bạn đọc thấy chi ?

Đọc lời vả phán đoán đây tự mình. 20

Như tôi với mắt trông nhìn,

Khi tôi sống với ảnh hình thế nao.

Quẹo cong đến nước mắt trào,

Đẩm mình đến nỗi thương đau quặn lòng.

Tôi khóc nhiều, dựa đá nhìn.

Nguy cơ đau đớn, Thầy bèn bảo tôi:

Con vướng nỗi điên rồ rồi,

Ai thương hại kẻ chết rồi nơi đây !

Kẻ gian tội như bọn này,

Động lòng trắc ẩn chi, Trời xét soi ! 30

Ngẩng đầu, ngẩng đầu nhìn kìa,

Kẻ mở mặt đất chôn người Thébains.*

Đồng thét lên: Người ngã chăng ?

Amphiaros chiến tranh làm gì ?*

Trong vực thẳm cứ lăn rơi.

Cho đến Minos chung nơi số phần.*

Nhìn kìa ngực trở thành lưng,

Bởi vì họ muốn thấy nhìn xa xăm.

Nhìn đằng sau, lùi bước chân,

Kìa Tisésias đổi hình thành ra.* 40

Từ đàn ông, thành đàn bà,

Chân tay kia cũng cùng là đổi thay.

Khi hắn gõ phép mới này,

Với cây thần trượng tạc bầy rắn leo.

Dáng hình trai tráng chẳng theo.

Aruns theo tiếp, dựa vào ngực đi.*

Ở vùng dãy núi Luni,*

Đục đá Carrarais sống vì gần nơi.*

Giữa đá cẩm thạch trắng trời,

Nơi đây ông dựng nhà nơi tuyệt vời. 50

Một động nhìn biển, sao trời,

Mắt nhìn đến tận xa xôi ngút ngàn.

Nhìn kìa phủ đôi vú thơm.

Thấy chăng dưới mái tóc mềm tung bay,

Cùng một phía da lông đầy,

Ấy Mantô đã từng ngày phiêu linh.*

Dừng chân đất mẹ cha sinh.

Con muốn Thầy kể chút thêm về nàng.

Khi người cha đã từ trần,

Dân thành Bacchus nô vong phận dành. 60

Nàng phiêu bạt lâu thế gian,

Phía trên nước Ý đẹp xinh một hồ.

Chân núi Alpes, Đức chẳng đường vô,

Tyrol cao, Benaco gọi là,*

Hơn ngàn suối nước tuôn ra,

Apennins, de Garde, lũng Camonica một vùng.

Nước đọng lại một hồ xanh.

Từ giữa nơi Giám Mục thành phố Trente,

Thành Brescia và Vérone,

Có thể làm phép khi ngang qua đường. 70

Reschiera cao đẹp xây thành,*

Đối đầu Brescian và cùng Bergamasques,*

Nơi hai bờ ở thấp hơn.

Từ đó sông chảy theo dòng về xuôi.

Chẳng dừng chân Benaco,

Một dòng sông tưới mát vào đồng xanh.

Từ nơi khởi nguồn dòng sông,

Benaco chẳng gọi, tên dòng Mincio.*

Tới Governal, vào sông Pô.*

Chẳng xa hơn thấy nơi vô cánh đồng. 80

Trải dài thành một bàu đ̣ầm,

Đôi khi hè đến khí thành độc nguy.

Qua nơi hoang dã chốn này,

Ở trong mảnh đất giữa nơi lầy đầm,

Chẳng trồng trọt, chẳng có dân,

Tránh xa nơi ấy, thương nhân chẳng tìm,

Bán buôn cùng với người làm,

Sống nơi đây cũng như thành chết đi,

Về sau người tránh qua đây,

Cùng nhau tụ họp một nơi an lành. 90

Phá đầm lầy lan rộng dần,

Tránh xa thành phố trên xương sọ người.

Bởi thế đầu tiên gọi nơi,

Tên Mantou gốc tích nơi lầy đầm.*

Dân chúng dần đến đây đông,

Trước Casalodi nổi cơn điên khùng,*

Bị lừa bởi Piamonte.*

Ta bảo con trước, nếu con nghe thởi,

Chuyện một thành phố ra đời,

Chẳng điều đặt chuyện, mà lời thật chân. 100

Thầy lời giảng dạy phân minh,

Đã xâm chiếm trọn tấm lòng của con

Mọi sự như than lụn tàn,

Kể con ai kẻ cưu mang trên đường,

Ai xứng đáng với hoài mong,

Vì lòng con cứ mãi trông điều này.

Thầy rằng : Nhìn kẻ râu dài,

Phất phơ trên má phủ đầy trên vai,

Đã đoán Hy Lạp vắng người,

Tốt chi hơn ở cái nôi chung cùng. 110

Calcas nơi Aulide lệnh truyền,*

Chặt dây neo lái con thuyền ra khơi.

Eurypile ca tụng đời,

Nơi này bi kịch diễn lời thanh tao.*

Con đà đã biết ra sao.

Kìa Michel Scott danh cao tiếng nhiều,*

Mánh khóe thần diệu đủ điều,

Guido Bonatti, kìa vào Asdente,*

Mãi đến giờ vang tiếng danh,

Da và dây vẫn còn vang sau lời. 120

Kẻ bất hạnh, kim bỏ rơi,*

Con thoi, khung cửi thành người tiên tri.

Gieo quẻ cọng rơm, bói bài,

Kìa trông Caïn bước mang gai trên đầu.*

Đi phiêu bạt hai bán cầu,

Trên Séville đến biển sâu ngàn trùng.

Đêm tàn đã lặn trăng tròn.

Con hãy ghi nhớ điều còn giúp con.

Như một lần trong khu rừng,

Thầy còn nói nữa lúc cùng bước đi. 130

---------------------

CHÚ THÍCH

3. Nhã ca đầu: Địa Ngục. (Cantique)

32. Amphiaros một trong bảy vị vua đánh thành Thẻbes, đã áp dụng thuật bói toán, biết mình sẽ chết trong chiến trận, ông tìm cách tránh đi. Jupiter dưới mắt người Thébains (Thế Ban) đã làm động đất và chôn vùi họ.(Stace)

36. Minos Phán Quan nơi Địa Ngục.

40. Tirésias. Tinh Thế Tiên sinh. Tiên tri của Hy Lạp trong cuộc chiến thành Troie, bói điềm rắn cắn nhau tiên đoán cuộc chiến xãy ra mười năm.

Trong Ovide ông trở thành đàn bà trong bảy năm.

46. Aruns. Tiên tri người Étrusque. Người vùng nước Ý thời Cổ Đại. Sống trong thời César và Pompéi, tiên tri cuộc nổi loạn dân chúng và chiến thắng César.

47. Núi Luni : La Lunigiana vùng ở phía bắc La Spézia, nơi Dante sống hạnh phúc năm 1306.

48. Carrarais vùng mỏ đá núi cẩm thạch trắng, nơi đây khai thác mỏ đá dùng tạc tượng và trang trí nhà, giáo đường.

56. Mantô : con gái cùa Tirésias cũng trở thành tiên tri sau khi cha chết, trốn khỏi Thẻbes, thành phố Bacchus, sau nhiều năm lưu lạc cư ngụ nơi này, vì thế thành phố được gọi tên là Mantou, nơi Virgile sinh ra.

64. Benaco : nay là hồ Garde.

96. Casalodi : Alberto da Casalodi, lãnh chúa phe Guelfe ở Mantou, Pinamonte de ́ Bonacolsi dùng mưu đuổi khỏi thành phố năm 1272.

113. Eurypil: Tiên tri Hy Lạp trước Calchas, đã báo trước cho quân Hy Lạp ngày lành tháng tốt, nhổ neo đoàn thuyền khoảng một trăm ngàn quân, một ngàn chiến thuyền khởi hành đi đánh thành Troie.

114. Bi kịch thanh tao : Énéide, Virgile gọi là tragédie bi kịch bởi vì được viết bằng phong cách cao quý cũng như Dante gọi là comédie vì được viết bởi phong cách tao nhã và thân mật.

116. Michel Scott : người Écossais, bác sí và nhân chủng học của vua Fédéric II. Nhà dịch thuật và bình luận Aristote, nhưng nổi tiếng ở Écosse là nhà tiên tri.

118. Guido Bonatti de Forli : Chiêm tinh gia tin cẩn của Guido de Montefrltro.

Ardente: Thợ giầy ở Parme bỏ nghề bỏ kim may giầy, để trở thành nhà tiên tri.

124 : Caïn mang bó gai. Thành ngữ để chỉ mặt trăng, chuyện xa vời, theo tin tưởng thời trung cổ .

126. Trên Séville; mặt trăng ở trên đỉnh Séville, điểm phía Tây thế giới và lặn ở Jérusalem, trên cao bán cầu phía bắc.

PHẠM TRỌNG CHÁNH

Tiến sĩ Khoa Học Giáo Dục

Địa chỉ:, Viện Đại Học Paris V Sorbonne.

Email: phamtrongchanh@free.fr

…………………………………………………………………………

- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 02.06.2020.

- Bài viết không thể hiện quan điểm của trang Đặng Xuân Xuyến.

- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng lại.

THẦN KHÚC CỦA DANTE ALIGHIERI - ĐỊA NGỤC: THI CA KHÚC XX - Chuyển ngữ: Phạm Trọng Chánh (Pháp)

0 comments:

Đăng nhận xét