 |
| (Nguồn ảnh: Internet) |
NÓI CHUYỆN THƠ
TRÊN ĐƯỜNG ĐI CHÙA HƯƠNG
Cũng tại một bài thơ của
Nguyễn Nhược Pháp mà trong lần về Việt Nam thăm nhà năm ngoái tôi đã đóng tiền
đi “tua” lễ hội chùa Hương. Đoàn chúng tôi 28 người, ở rải rác quanh khu vực Đồ
Sơn, được người tổ chức sắp xếp đi chung một chiếc xe đò đúng … 28 chỗ ngồi.
 |
| (Tác giả Phạm Đức Nhì) |
“Sơ
tam, sơ tứ nguyệt mông lung” (1)
trăng mờ mờ, ảo ảo. Bầu trời
lại đầy sao nên phong cảnh thật thơ mộng, hữu tình. Anh lái đò tuổi khoảng trên
dưới 40, mặt mũi sáng sủa – có vẻ là người có học - bỗng cao hứng đọc nho nhỏ
bài thơ Chùa Hương của Nguyễn Nhược Pháp.
“Hôm qua đi chùa
Hương
Hoa cỏ mờ hơi
sương.
Cùng thầy me em
dậy,
Em vấn đầu soi
gương.
Khăn nhỏ, đuôi gà
cao,
Em đeo giải yếm
đào;
Quần lĩnh, áo the
mới,
Tay cầm nón quai
thao.
Me cười: "Thầy
nó trông!
Chân đi đôi dép
cong,
Con tôi xinh xinh
quá!
Bao giờ cô lấy
chồng?"
Anh đọc hay quá. Giọng bắc,
trong, phát âm chính xác, rõ ràng, lời thơ lại hợp cảnh, nên tôi khoái chí gật
gù, chăm chú lắng nghe. Anh nhìn tôi, nheo mắt cười rồi đọc tiếp:
“Em tuy mới mười
lăm
Mà đã lắm người
thăm,
Nhờ mối mai đưa
tiếng,
Khen tươi như trăng
rằm.
Nhưng em chưa lấy
ai,
Vì thầy bảo người
mai
Rằng em còn bé
lắm!
(Ý đợi người tài
trai).
Em đi cùng với
me.
Me em ngồi cáng
tre,
Thầy theo sau cưỡi
ngựa,
Thắt lưng dài đỏ
hoe.”
Bỗng có tiếng của bà phụ lái
ngồi ở mũi thuyền la lên:
- Có thuyền ở phía trước!
Anh lái đò ngừng đọc thơ để chú
tâm vào điều khiển con thuyền. Rồi sau đó, có lẽ mất hứng, không thấy anh đọc
tiếp nữa. Tôi, ngồi ở lái thuyền, cạnh anh, lân la bắt chuyện:
- Anh đưa đò thế này lâu chưa?
- Cũng được 6, 7 năm rồi.
- Đưa đò thì chỉ có mấy tháng
xuân. Thế hết mùa lễ hội anh làm gì?
- Em công tác ở Phòng Văn Hóa
huyện. Lương lậu không đủ nuôi vợ, nuôi con nên cứ đến mùa lễ lại chở đò đưa
khách để kiếm thêm tý thu nhập rồi dành dụm tiêu dần cả năm.
- À ra là cán bộ Phòng Văn Hóa.
Thảo nào mà văn chương, thơ phú tỏa sáng cứ như sao lấp lánh trên trời.
Cả hai cùng cười vui vẻ. Tôi
hỏi tiếp:
- Thế ngày nào chở đò anh cũng
đọc thơ thế này hay sao?
- Không đâu anh ơi! Những ngày
tâm hồn thanh thản như hôm nay thì ngâm nga mấy câu chơi cho vui, chứ những
ngày đầu óc rối bời trăm mối “vợ đẻ, con đau, nhà nước lụt” thì còn tâm trạng
đâu mà thơ với thẩn.
Tôi chộp ngay cơ hội khoe 4 câu
thơ của mình:
Có lúc nghĩ đến thơ là chán
Đọc nửa câu đã
ngán
Nhưng cũng có
ngày
Ngâm nga hồn cứ
bay bay mơ màng.
Thơ của tôi đấy. Anh thấy thế
nào?
- Thơ của anh nghe cũng tạm
được. Có vẻ như song thất lục bát, nhưng số chữ trong câu thay đổi tuỳ tiện,
rất tự do, thoải mái.
Tôi giật mình! Chà! Kiến thức
về thơ của tay này cũng khá đấy chứ. Mình phải cẩn thận kẻo bị hố, làm trò cười
cho hắn thì …ê mặt.
Anh ta nói tiếp:
- Em biết 4 câu lục bát cũng
diễn tả cái ý ấy – hơi tục – nhưng rất dân gian, rất sinh động. Em nói rõ là
hơi tục đấy nhé; anh có muốn nghe không?
- Không sao. Tôi cũng thích thơ
tục lắm. Và cũng có làm mấy bài thơ tục để “minh họa” một số ý niệm về thơ.
Anh cứ đọc đi! Nhưng nhỏ nhỏ
thôi, kẻo mấy bà, mấy cô nghe được thì phiền lắm.
Anh vừa chèo thuyền vừa ghé vào
tai tôi đọc nhỏ:
Vợ tôi hay mộng hay mơ
Hôm qua nổi hứng
dí thơ vào l.
Thế rồi khi dại,
lúc khôn
Hôm nay nó lại dí
l. vào thơ.
Tôi phì cười. Đoạn thơ hay quá!
Sợ tôi không hiểu, anh nghiêng người qua giải thích:
- Mẹ mua về cho đôi khuyên tai.
Cô con gái vừa thấy là chộp ngay lấy. Bà mẹ mắng yêu: “Cái con khỉ này! Cứ thấy
vàng là dí ngay vào l.” Thí dụ như thế anh hiểu không?
Anh ta như ông thầy giáo tận
tâm, cố đem hết khả năng sư phạm của mình truyền đạt cho cậu học trò không có
năng khiếu văn học, một bài thơ khó.
Tôi gật đầu, rồi đóng vai cậu
học trò, hỏi lại thầy giáo cho chắc ăn:
- Dí cái gì đó vào l. là THÍCH
cái đó, phải không?
- Đúng vậy. Còn bây giờ là lời
một cô gái nói với bạn - người đã giới thiệu cho cô một anh chàng nhà giàu
nhưng đã “không đủ thước tấc” lại hơi “hâm hấp”: “Cái thằng vừa lùn vừa điên
ấy, có giàu nứt đố, đổ vách tao cũng dí l. vào.”
- À! Tôi hiểu rồi. Dí l.
vào cái gì là KHÔNG THÍCH cái đó, đúng chưa?
- Không sai tí nào.
Đôi mắt anh sáng lên một cách
tinh quái rồi thì thầm vào tai tôi:
- Nói đến cái khoản tục này anh
cũng tỏ ra sáng dạ đấy chứ!
Tôi có bà mẹ bắc kỳ, ít học,
lại cũng không ngại ví tục, nói tục nên câu chửi này tôi hiểu ngay. Tôi chỉ bắt
tay anh cười cười, không nói. Đúng như anh ta nói lúc đầu, đoạn thơ cũng diễn
tả cái ý trong bài thơ con cóc của tôi nhưng có tý “ấy” vào tứ thơ mới lạ và
tươi mát hẳn lên , lời thơ thì rất sinh động, rất dân gian, rất tục và rất …
tuyệt.
Tôi thân mật nói với anh:
- Ôi! Nghe xong 4 câu thơ dân
gian này chắc bài thơ của tôi phải vất vào sọt rác quá, anh bạn ơi.
- Ấy! Đừng vất. Anh cứ để đấy.
Mỗi người một vẻ. Vườn hoa phải có đủ loại hoa chứ. Cây hoa hồng có thêm cụm
hoa cứt lợn đứng bên cạnh nữa cũng đâu có sao.
- Thôi thì cứ để cụm hoa cứt
lợn đấy cho nổi bật cái đẹp của hoa hồng. Như vậy, ít ra thơ của tôi cũng đóng
góp một chút xíu gì đấy cho đời, phải không nào?
Câu chuyện đến đây thì thuyền
đã chuẩn bị cập bến chùa Thiên Trù. Chúng tôi sẽ lễ Phật rồi leo núi lên động
Hương Tích vào chùa Trong. Tôi hỏi anh:
- Thế lát nữa anh có chờ để chở
chúng tôi ra Bến Đục không?
- Không đâu anh. Em phải kết
hợp với nhóm bạn, chở đợt khách kế tiếp ra đấy cho họ. Còn các anh, khi thăm
động Hương Tích xong, người của họ sẽ thay em chở các anh ra sau. Em phải về
chợp mắt một chút để sáng đi làm.
Trước khi bước lên bờ tôi dúi
vào tay anh 100.000 (VND) và nói thầm: - Cho tôi gởi các cháu ăn quà rồi bắt
tay anh thật chặt.
Đảo mắt nhìn quanh tôi chợt
thấy mình lạc lõng lạ thường. Những người đi lễ hội như tôi, từ lúc xuống
thuyền cho đến bây giờ - chuẩn bị leo lên Nam Thiên Đệ Nhất Động (2) – ai ai
cũng mặt mày nghiêm trang, thành khẩn, dọn lòng để cầu danh, cầu lợi, cầu bình
an, phước đức cho bản thân và gia đình. Riêng tôi, ngay giữa chốn linh thiêng
mà đầu óc cứ vương vấn mãi cái hình ảnh mà nữ sĩ Hồ Xuân Hương đã có lần miêu
tả:
Bày đặt kìa ai
khéo khéo phòm
Nứt ra một lỗ hỏm
hòm hom
(Chùa
Hương)
Mà thật lạ! Cái hình ảnh hấp
dẫn đó đã không khơi gợi trong tôi một ý niệm tà dâm nào. Hình như nhờ đó tôi
đã hiểu rõ hơn, không, phải nói là đã thực chứng được, cái tâm trạng của con
người đối với thơ ca: khi mê say, khi chán chường, đổi thay bất chợt như thời
tiết lúc mưa, lúc nắng.
Sao đã lặn gần hết. Trăng móc
câu ánh sáng chỉ mờ mờ. Tôi không thưởng thức được trọn vẹn vẻ đẹp hùng vĩ của
cảnh non xanh nước biếc. Nhưng có hề gì. Người tôi đang thấm đẫm men say của 4
câu thơ thật tục mà lại thật hay.
Tôi lặng lẽ theo đoàn người lên
núi, tâm trí bồng bềnh như mấy bụi cây hai bên đường ngả nghiêng theo gió. Và
lòng tràn ngập hồn thơ.
*
PHẠM ĐỨC NHÌ
Địa chỉ: League
City
Email: nhidpham@gmail.com
Chú thích:
(1) - Mùng ba, mùng
bốn trăng mờ mờ, ảo ảo
(2) - Tên khác của
động Hương Tích do Tĩnh Đô Vương Trịnh Sâm đặt.
...................................................................................................................
- © Tác giả giữ bản quyền.
- Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gửi qua email ngày 29.08.2016
- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng
lại.
0 comments:
Đăng nhận xét