 |
| (Nguồn ảnh: Internet) |
TÌM HIỂU GƯƠNG HIẾU
TRONG KINH PHÁP HOA
Có một vấn đề vô cùng quan trọng và cũng hết sức gần gũi với
nếp sống đạo đức luân lý là “Hạnh hiếu thảo trong Kinh Pháp Hoa” mà lâu nay giới nghiên cứu không đề cập
đến. Người ta nói nhiều về chữ Hiếu trong Kinh tạng Pali, chữ Hiếu trong Kinh
tạng Bắc tông, chữ Hiếu trong ca dao và dân ca Việt Nam,… nhưng chữ Hiếu
trong Kinh
Pháp Hoa vẫn là điều bị bỏ quên và chưa được khai thác.
 |
| (Thượng tọa Thích Nhật Từ) |
Phẩm thứ 27 của Kinh Pháp Hoa mang tựa đề “Sự tích của Vua Diệu Trang Nghiêm”. Trong phẩm này, đức Phật kể cho đại chúng
trong pháp hội về con đường đến chính pháp, thọ trì và truyền bá Kinh Pháp Hoa của đức Vua Diệu Trang Nghiêm (tiền
thân của Bồ tát Hoa Đức), trong thời quá khứ của đức Phật Vân Lôi Âm Tú Vương
Hoa Trí. Công lao hướng dẫn Vua trở về với chính pháp của Phật không ai khác
hơn là hai Thái tử Tịnh Tạng và Tịnh Nhãn. Đức Phật cho biết hai vị Thái tử này
tuy chỉ là hàng cư sĩ tại gia nhưng đã từ lâu tu tập Hạnh Bồ tát, thành tựu sáu
ba la mật, phát triển bốn tâm vô thượng, và nhất là có thể vận dụng Thần thông
trong các trường hợp cần thiết. Ngoài ra, hai vị Thái tử còn đạt được nhiều
loại Tam muội của hàng Bồ tát.
Mặc dù hai vị Thái tử sùng tín Tam bảo, tu tập Hạnh Bồ
tát như vậy nhưng Vua cha lại là người sùng mộ ngoại đạo. Vì thương kính cha,
không để cha mình dấn thân vào con đường luẩn quẩn, hai Thái tử đã bày cách xin
mẫu hậu xuất gia, làm đệ tử của đức Phật Vân Lôi Âm Tú Vương Hoa Trí. Mục đích
xuất gia của hai vị Thái tử là nhằm gây sự chú ý, kéo theo niềm thương tiếc và
ngạc nhiên của đức Vua cha. Vì là một người mẹ sâu sắc, mẫu hậu đã biết được dự
tính của hai con. Bà đồng ý cho hai Thái tử xuất gia, rồi ân cần dặn dò: “Phụ vương của các con rất sùng tín Bà la môn giáo, các
con nên khéo dẫn dụ cha các con trở về chính pháp.”
Hai vị Thái tử chấp tay cung kính thưa Mẹ: “Chúng con là pháp vương tử, không thể để phụ vương lầm
lạc vào con đường tà kiến được. Chúng con sẽ không để cho mẫu hậu thất vọng.”
Chẳng mấy chốc, nguồn tin xuất gia của hai vị Thái tử đã
đến tai của đức Vua. Đức Vua sửng sốt và tìm mọi cách ngăn cản.
Để độ Vua cha, hai Thái tử Tịnh Tạng và Tịnh Nhãn đã vận
dụng Thần túc thông, bay lơ lửng trên trời, lúc thì đi đứng nằm ngồi vô ngại,
khi thì biến hiện lớn nhỏ và cũng có lúc ẩn hiện trong chớp mắt. Khả năng thần
biến lạ kỳ này đã gây được niềm tín mộ nơi Vua cha. Chứng kiến hiện tượng các
con mình có thần biến, đức Vua vừa thầm phục vừa vui mừng, ngẩng cao đầu lên và
nói với một giọng từ ái: “Các con là đệ tử của ai? Ai là Thầy của các con?”.
Trong niềm hoan hỷ, cả hai vị Thái tử đồng thanh thưa: “Đức Phật Vân Lôi Âm Tú Vương Hoa Trí là Thầy của chúng
con. Ngài là bậc tuệ giác viên mãn, đang giảng Kinh Pháp Hoa ở một trú xứ gần
đây. Chúng con là đệ tử của Người. Do tu tập dưới sự hướng dẫn của Người mà
chúng con có được khả năng hy hữu này. Nếu phụ vương muốn gặp Người thì cha con
mình cùng đi.”
Trong niềm hân hoan tột độ, đức Vua cùng Hoàng hậu và
hai vị Thái tử nhanh chóng đến pháp hội. Sau khi nghe đức Phật tuyên nói chính
pháp, đức Vua đã có được niềm tin đối với đức Phật, đối với chính pháp, đối với
sự xuất gia giải thoát. Chẳng bao lâu sau, đức Vua đã giao xã tắc cho người em
rồi cùng Hoàng hậu và hai Thái tử xuất gia cầu Phật đạo. Do tinh tấn trau dồi
đời sống đạo đức, Thiền định và trí huệ, đức Vua và Hoàng hậu đã chứng được
“Nhất thiết tịnh công đức trang nghiêm Tam muội.”
Sau khi thành tựu Tam muội này, Vua Diệu Trang Nghiêm
kính cẩn bày tỏ niềm hân hoan của mình trước đức Phật: “Bạch Thế Tôn, hai Thái tử của con đã vì con làm Phật sự,
dùng thần thông biến hóa, xoay tâm tà của con, làm cho con an trụ trong chính
pháp, đạt được Niết bàn giải thoát. Hai Thái tử này là thiện tri thức của con,
vì muốn phát khởi thiện duyên cho con nên đã sanh vào hoàng gia làm Thái tử
vậy…”.
Thông qua câu chuyện lược trích trên, chúng ta nhận thấy
rằng hiếu hạnh trong Kinh Pháp Hoa nặng về báo hiếu tâm linh và đời sống đạo đức cho cha mẹ. Nó phát
xuất từ một động cơ hiếu kính cụ thể, từ những việc làm có ý thức sâu sắc. Một
người con hiếu thảo nên học hỏi theo gương hạnh báo hiếu này. Để đúc kết thành
những bài học cụ thể hơn, chúng ta có thể đưa ra vài nội dung chính của hiếu
hạnh trong Kinh
Pháp Hoa như sau:
◊ Người
con hiếu là người sống đúng với tư cách của một người con trong gia đình
Mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái không chỉ đơn thuần ở
việc duy trì huyết thống giữa các thế hệ mà còn mang đậm tính luân lý và đạo
đức xã hội. Một người con do đó là một tế bào trong một gia đình, được sinh ra
và lớn lên trong sự đùm bọc và nuôi nấng của gia đình đó. Người con cần có bổn
phận tôn kính và hiếu dưỡng cha mẹ. Trong cuộc sống hằng ngày, hiếu kính cha mẹ
có thể được thể hiện qua nhiều hình ảnh khác nhau. Thái độ lễ phép, ánh mắt và
nụ cười ái kính của người con đối với cha mẹ, vâng lời cha mẹ dạy, không ngỗ
nghịch quấy rầy người khác, làm cha mẹ vui lòng, hoan hỷ, giúp cha mẹ làm các
công việc nội trợ trong gia đình, góp phần chung lo đời sống gia đình, và khi
cha mẹ đau ốm, con cái phải lo lắng thuốc thang, trông nom thận trọng,… được
xem là các biểu hiện của lòng hiếu kính cha mẹ thiết thực.
Ở mức độ thông thường, một người con làm tròn các bổn
phận như vậy được xem là hiếu kính cha mẹ. Tuy nhiên, hiếu kính như vậy thôi
vẫn chưa đủ. Người con hiếu theo Kinh Pháp Hoa còn phải phát huy đời sống đạo đức bản
thân và hướng dẫn cha mẹ trở về chính pháp, như hai Thái tử ngoài việc làm tròn
bổn phận của mình trong vương triều, không một lần làm phật lòng phụ vương và
mẫu hậu, còn tìm cách hóa độ Vua cha.
◊ Người
con hiếu thảo là người con sống đúng với chính pháp
Vâng lời và hiếu kính cha mẹ là một điều tốt. Biết học
hỏi và tự trau dồi nhân cách và đạo đức bản thân là điều tốt hơn. Biết tìm đến
đời sống chính pháp, tôn kính Tam bảo, tu tập đạo đức và Thiền định để xây dựng
đời sống an lạc và hạnh phúc cho bản thân là điều tốt hơn nữa. Người con như
vậy thật xứng đáng cho gia đình và làm sáng danh cha mẹ.
Sống với chính pháp, người con phải biết thực tập hạnh
lợi tha, biết tôn trọng sự sống của loài người và muôn vật, biết tôn trọng tài
sản của người khác, biết tôn trọng hạnh phúc lứa đôi của người khác, biết sống
với lời lẽ từ ái, chân thật và có ích, biết giữ gìn sức khỏe không tham đắm
rượu chè, cờ bạc, nghiệnn hút, biết dứt trừ các tính nóng nảy, tham lam và ngu
muội. Bên cạnh đó người con hiếu thảo còn phát triển và trang trải tình thương
đến với kẻ khác bằng cả tinh thần lẫn vật chất, với một thái độ rộng lượng,
hoan hỷ và tự nguyện. Ngoài ra, người con hiếu còn biết gần gủi, học hỏi cái
hay của những người có đạo đức, biết thân cận bạn xấu để giúp đỡ và cải hoán.
Thực hành đời sống bình dị, chất trực, tạo ra của cải bằng đôi tay và khói óc
khôn ngoan, lương thiện và có đạo đức.
Nói chung, người con hiếu thảo nên noi gương hai Thái tử
Tịnh Tạng và Tịnh Nhãn sống đời sống thanh tịnh, thực hành các pháp toàn thiện
(ba-la-mật), phát triển các tâm cao thượng, an trụ thiền định, để một mặt hoàn
thiện nhân cách đạo đức bản thân, mặt khác hỗ trợ cho Vua cha an trú vào chính
pháp.
◊ Người
con hiếu phải biết hướng cha mẹ về chính pháp của Phật
Nếu như thái độ hiếu kính là hiếu hạnh về mặt tinh thần,
hiếu dưỡng là hiếu hạnh về mặt vật chất và cả hai thuộc về báo hiếu thế gian
thì việc hướng dẫn cha mẹ trở về sống với chính pháp của đức Phật được xem là
hiếu hạnh cao hơn và hoàn thiện hơn, thuộc phạm vi xuất thế gian.
Thông thường, cha mẹ có cái nhìn đúng đắn hơn con cái.
Do đó, lời dạy của cha mẹ nên được con cái noi theo. Chính vì thế mà người ta
thường nói: “Con
không nghe cha mẹ trăm đường con hư”. Đây là lối giáo dục đặt cha mẹ vào vị thế
không thể sai lầm. Thực tế thì vấn đề có khác. Có nhiều bậc cha mẹ không có cái
nhìn đúng đắn về cuộc sống. Cũng có nhiều bậc cha mẹ có đời sống buông thả,
đánh mất tư cách và đạo đức. Do đó, không nhất thiết làm con phải tuân phục cha
mẹ, nếu lời cha mẹ dạy không phù hợp đạo đức và luật pháp xã hội, nhất là chính
pháp của đức Phật. Đó là lý do tại sao đức Phật dạy những người con hiếu thảo
phải ý thức và có trách nhiệm hướng dẫn cha mẹ trở về với chính pháp.
Trong những trường hợp nếu cha mẹ có nếp sống đạo đức
thấp kém, niềm tin đối với chính pháp ít ỏi, tấm lòng vị tha quá nhỏ bé,… thì
người con có hiếu phải tìm mọi cách để thuyết phục và hướng cha mẹ trở về đời
sống cao thượng. Nếu cha mẹ chưa có niềm tin đối với Tam bảo thì khuyến khích
cha mẹ tin Phật, Pháp, Tăng. Nếu cha mẹ thiếu giới hạnh thì khuyên cha mẹ sống
đời đạo đức. Nếu cha mẹ có nhiều tính cách xấu như tham lam, bỏn xẻn, ích kỷ
thì giúp cho cha mẹ trở nên rộng lượng, vị tha và vô ngã. Nói chung, bổn phận
làm con không chỉ tuân thủ một chiều ở những lời dạy của cha mẹ mà còn phải tác
hưởng tốt và hoàn thiện cha mẹ, nếu cha mẹ không bằng mình về phương diện nhận
thức, đạo đức và trí tuệ.
Nói chung, người con hiếu nên học theo hai Thái tử đã
khéo léo vận dụng Thần thông để thuyết phục cha mình, từ chỗ tin theo ngoại
đạo, trở về sống trong chính pháp của đức Phật. Sự kiện hai Thái tử phải vận
dụng Thần thông để cảm hóa cha mẹ cho thấy rằng việc hóa độ cha mẹ trở về con
đường chính pháp không phải là chuyện dễ, mà đòi hỏi nhiều cam nhẫn, khôn ngoan
và khéo léo; bằng không thiện chí đó có thể trở nên phản tác dụng.
◊ Người con hiếu còn là thiện tri thức của cha mẹ
Hiếu thảo theo đạo Phật nói chung, theo Kinh Pháp Hoa nói riêng, không chỉ cung cấp cho cha
mẹ món ngon vật lạ, mà còn phải biết dâng cho cha mẹ các thức ăn chính pháp và
kính tặng cha mẹ các tài sản Thánh. Dâng cho cha mẹ các thức ăn chính pháp và
tài sản Thánh là cách báo hiếu cha mẹ mang ý nghĩa cao thượng nhất và đạo đức
nhất. Trong trường hợp này, người con hiếu thảo đã trở thành một người bạn tốt,
một thiện tri thức của cha mẹ trên đường tu tập chân lý của đức Phật. Con sống
trong chính pháp, cha mẹ cũng sống trong chính pháp. Con cái và cha mẹ sẽ cùng
trưởng thành trong chính pháp. Tất cả các thành viên trong gia đình như vậy đã
trở thành một tổ hợp của chính pháp. Tổ hợp như vậy còn là một giao thoa, cộng
hưởng của an lạc và giải thoát. Cha mẹ lúc bấy giờ đã trở thành Phật trong gia
đình và gia đình bấy giờ đã trở thành một Tịnh độ thực tiễn. Người con hiếu là
người con mang hạt nhân chính pháp cho gia đình, biến gia đình trở nên Thánh
thiện, cha mẹ và con cái đều mang “gen” của tuệ giác và trí dũng. Đó chính là
mẫu người con lý tưởng mà Kinh Pháp Hoa đã giới thiệu cho chúng ta, như Vua Diệu Trang Nghiêm đã tán thán hai
người con ruột của mình: “Bạch Thế Tôn, hai người con của con đã vì con làm Phật sự, dùng Thần thông
biến hóa, xoay tâm tà của con, làm cho con được an trụ trong Phật pháp, được
Niết bàn giải thoát. Hai Thái tử này là thiện tri thức của con, vì muốn phát
khởi thiện duyên cho con nên sanh vào hoàng gia làm Thái tử vậy”.
Nói tóm lại hiếu hạnh trong Kinh Pháp Hoa nhằm xác định việc báo hiếu về tinh
thần và đạo đức cho cha mẹ là cần thiết và quan trọng hơn hết trong các cách
báo hiếu trong đạo Phật. Để làm việc đó, người con hiếu trước nhất phải làm
tròn bổn phận làm con, sống đời đạo đức và trí tuệ. Kế đến người con hiếu còn
phải vận dụng nhiều phương cách để hướng dẫn cha mẹ trên con đường tu tập chính
pháp của đức Phật. Để làm việc đó, người con có thể đóng vai trò của một vị
thiện tri thức gương mẫu và tiên phong trước cha mẹ mình. Sự hiệu quả trong tu
tập chính pháp của bản thân sẽ trở thành chất xúc tác tốt cho việc chuyển hóa
cha mẹ, giúp cha mẹ vững tin noi theo con đường chân lý của đức Phật. Người con
bấy giờ không chỉ là người bạn đạo mà còn là người hướng đạo cho cha mẹ, để
cùng cha mẹ sống an lạc và giải thoát trong chính pháp của đức Phật. Hiếu thảo
như vậy đã trở thành hành trang cho những người con hôm nay và mai sau, để xây
dựng Tịnh độ tại nhân gian, trong đó các bậc cha mẹ là các đức Phật trong nhà.
*
Thượng tọa THÍCH NHẬT TỪ
Địa chỉ: Chùa Giác Ngộ, 92
Nguyễn Chí Thanh,
phường 3, quận 10, thành phố
Sài Gòn.
Email: thichnhattu@yahoo.com
.
.............................................................................................................
- Cập
nhật từ email tranchicuong27@yahoo.com.vn ngày 12.11.2016.
- Bài
viết không thể hiện quan điểm của trang Đặng Xuân Xuyến.
- Vui
lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng lại.
.
0 comments:
Đăng nhận xét