 |
| (Nguồn ảnh: internet) |
NHÀ THƠ HƯ
VÔ
“NÂNG
GIỌT LỆ ÊM ĐỀM”
 |
| (Tác giả Châu Thạch) |
Một chiều, tôi hận hạnh được nhà thơ Xuân
Thao mời tham dự buổi ra mắt tập thơ của anh tại một nhà hàng tương đối sang
trọng. Vốn là một con dế mới biết gáy nên tôi không quen biết ai trong giới văn
nghệ sĩ tại Đà Nẵng ngoài Xuân Thao và Thế Lộc. Tôi ngồi lặng lẽ ở một góc bàn,
nhìn quý vị quan khách lần lượt vào, bắt tay chào hỏi nhau thân thiện. Một vài
vị chào nhẹ tôi, còn đa số thì như không thấy tôi ngồi đó. Bên cạnh tôi cũng có
một người ngồi rất lặng lẽ. Anh ta có dáng dấp nho nhã và trầm tư. Thỉnh thoảng
anh đưa máy ảnh lên chụp rồi lại ngồi yên lặng. Thế nhưng, khác với tôi, nhiều
nhà thơ, nhà văn bước vào đều đến vồn vã chào anh trước. Họ gọi anh là Hư Vô.
Có lẽ đó là bút hiệu của anh. Anh điềm đạm trả lời và chẳng thấy anh ưu tiên
niềm nở riêng một người nào. Tôi nghĩ trong bụng, đây chắc là một lãnh đạo
ngành văn hóa hiện nay rồi. Về nhà hỏi Thế Lộc, thì Thế Lộc bảo là không phải,
Hư Vô chỉ là một nhà thơ thường dân.Tôi nghĩ, một nhà thơ thường dân mà được
chào hỏi như vậy phải là một con người đặc biệt. Từ đó tôi có cái nhìn thiện
cảm với nhà thơ đó. Hôm nay lại hân hạnh được Hư Vô gởi tặng tập thơ “tay
nâng giọt lệ” là một niềm vui lớn đối với tôi.
Xuất bản tập thơ với tựa đề “tay
nâng giọt lệ”, nhà thơ Hư Vô lấy ý từ hai câu thơ “Ta quì xuống giơ hai tay bệ vệ/ Để xin nâng một giọt lệ êm đềm” của Bùi Giáng, được ưu tiên đặt nó trên bài
“Thưa”, là lời tác giả thưa cùng bạn đọc, được in ở trang đầu tập sách. Như thế
ta phải hiểu nhà thơ không bi thảm giọt lệ, nhà thơ nâng giọt lệ của mình hay
của ai đó để nó được rơi êm đềm.
Hãy đọc đại ý của một bài thơ để hiểu thêm về
tác giả. Bài thơ có 16 câu, tôi xin rút gọn:
Tay tôi nâng giọt
lệ
…
Nụ cười làm tươi tắn
…
Giọt lệ cảm hóa
người
…
Và một ngày nào đó
Môi tôi thêm nụ
cười
Mắt tôi khô ráo lệ
An nhiên giữa cuộc
đời.
(Giọt lệ và nụ cười)
Hãy tưởng tượng, nụ cười và giọt lệ nắm song
song trên đôi tay của thi sĩ. Để làm gì? Để thi sĩ biến hóa giọt lệ hòa nhập trong
nụ cười. Cả hai sẽ biến thành viên kim cương trong vắt. Đó là bùa hộ mệnh đem
bình an đến cho mình và cho nhân gian. Vậy thì, ước vọng của nhà thơ không phải
chỉ làm thơ để gởi mình vào đó mà còn làm thơ để đem cái năng lực vô biên của
thơ, cái tình yêu cả “lá xanh và lá vàng” cao cả của Thượng đế xóa nước mắt,
bồi đắp nụ cười. Nụ cười ấy như là đóa hoa trên môi. Đóa hoa ấy thể hiện sự an
nhiên trong lòng mình và trong lòng nhân loại.
Vậy thì, thơ của Hư Vô không chỉ là từ cảm
hứng của con tim yêu bình thường, mà còn là từ cảm hứng triết lý sống sâu xa,
bắt nguồn từ cái tâm hư vô cúa Phật, cái triết lý vô vi của Lão và sự khải thị
hóa giải đau thương của Đấng tối cao. Cái tâm ấy thật ra tôi thấy lần đầu tiên,
nó là của Hư Vô, vì từ xưa đến nay, nhà thơ thì khóc cho đau thương, cười cho
niềm vui, nhà tu thì dạy làm lành để vơi đi khổ đế, mấy ai lại bày làm thơ để “Môi tôi thêm nụ cười/ mắt tôi khô ráo lệ”
nghĩa là làm thơ để hóa giải niềm đau. Biết đâu (nói vui) Hư Vô sáng tạo một
“đạo thi ca” cho riêng mình!
Từ quan niệm về thơ một cách siêu việt đó,
đưa đến quan niệm về người thi sĩ trong tâm hồn Hư Vô có khác. Cũng giống như
mọi nhà thơ, Hư vô cho rằng , thi sĩ như con ve “mười năm vùi trong đất/ đổi một mùa hoan ca”, thi sĩ như con tằm
làm chiếc kén “kết thúc một vòng đời/
chưa trọn một mùa trăng”. Thế nhưng với mọi người, con ve và con tằm sau
khi dâng hiến cho đời thì chết trong đau thương. Ngược lại với Hư Vô thì:
Ta viết dòng chữ
nhỏ
Làm chiếc kén đời
người
Vào ngủ yên trong
đó
Một giấc sầu hóa
thân
(Thi Sĩ)
Đừng nghĩ rằng “một giấc sầu” của Hư Vô là một sự đau khổ, vì sự đau khổ không bao
giờ vào trong giấc ngủ. Giấc ngủ từ xưa đến nay chỉ có công dụng làm vơi đi
niềm đau mà thôi. Vậy thì “giấc sầu” của Hư Vô là một giấc thụy du miên viễn.
Nỗi sầu trong giấc thụy du đó biến thành một cơn đau êm ái, biến thành một cái
thú đau thương mà không một thi nhân nào không muốn được thụ hưởng nó, để đưa
tâm hồn mình bay vào trong xứ lạ của mộng mơ. Đây là một tâm hồn rất lãng mạn.
Bởi sự lãng mạn đó nhà thơ tưởng tượng mình được yên ngủ một giấc sầu hóa thân
mãi mãi.
Cũng từ cái định hướng cho sự nghiệp làm thơ
là “tay nâng giọt lệ êm đềm” nhà thơ Hư Vô đã có một ước vọng trọng đại cho
cuộc đời mình. Một ước vọng hy sinh cái linh hồn nhỏ bé của mình cho công việc
vĩ đại của đời. Hư Vô khiêm nhường nhận mình rằng; “Tôi là hạt sỏi nhỏ/ Thô thiển và vụng về” nhưng lại “Xin làm nền móng/ Những lâu đài ngàn năm”.
Hư Vô cho hồn mình ở “vùng đất hạn” chỉ “Trồng
một thân cây nhỏ” nhưng lại muốn thân cây ấy “Hoa ngạt ngào tỏa hương”. Khát vọng của nhà thơ là dâng hiến cho
đời. Khát vọng ấy cháy bỏng như Hỏa Diệm sơn trong một thái độ trầm tư và điềm
đạm mà tôi đã thấy khi ngồi bên nhà thơ:
Tim tôi từ Hỏa Diệm
Yên ngủ đã mấy mùa
Dẫu tình yêu câm
nín
Còn ấp ủ dung
nham
(Tôi là cát sỏi)
Còn tình yêu cúa Hư Vô thì sao? Đó là thứ
tình yêu bao dung. Xin đọc bài thơ có 25 câu. Người viết xin rút ngắn để lấy
đại ý còn 14 câu:
Em phương trời cánh mõi
Ta ngao du bến bờ
…
Gởi lòng qua phiến
lá
Lay bay buổi giao
mùa
…
Chiều qua miền ký
ức
Lũy tre xưa điêu
tàn
…
Người đi từng ngày
tháng
Nắng gió và âm
thanh
…
Ta dại khờ quá đổi
Tin những vì sao
rơi
…
Ngước về miền đất
hứa
Giữa chập chùng mê
cung
Ôi vầng trăng lặng
lẽ
Thu nguyên màu bao
dung
(Thu nguyên màu bao dung)
Nhà thơ đã nhận ra mình “dại khờ qua đổi” rồi nhưng vẫn ngước mắt về miền đất hứa để trong
mắt mình thấy một “vầng trăng lặng lẽ” của trời “thu nguyên màu bao dung”. Vầng trăng lặng lẽ là hình ảnh của khối
tình đã trở thành “Giọt lệ”. “Thu nguyên
màu bao dung” là tâm trạng của người thất tình nhưng tay vẫn “nâng giọt lệ”
vì lòng đã “bao dung”. Sự bao dung đó đã làm cho tâm hồn nhà thơ vẫn êm ái như
buổi trời thu. Đọc thơ ở đây, ta thấy một triết lý yêu khoáng đạt, một tình yêu
lớn vượt lên hết tất cả sự tầm thường của con người xương thịt. Cũng nhờ thứ
tình yêu bao dung đó mà nhà thơ Hư Vô đã nhận được hạnh phúc trên đời dầu trong
nghịch cảnh:
Ai cũng biết yêu là
đi tìm hạnh phúc
Nhưng mấy ai có
được trọn vẹn hạnh phúc trên đời
…
Dầu có lúc tia nắng
hồng thiêu đốt
Và trùng dương gây
phong vũ thủy triều
Hãy nắm tay nhau
khi nào còn có thể
Để sa mạc đời thêm
những giọt sương.
(Nói với người dưng)
Hư Vô không cần mưa trên sa mạc, nhà thơ chỉ
cần những giọt sương thôi thì hoa Xương Rồng vẫn nở, cũng như nhờ đó nhà thơ sẽ
“Gieo những hoài vọng ước mơ về vĩnh cửu”.
Ai là bạn của Hư Vô thì cũng biết nhà thơ
chịu nhiều nghịch cảnh cay đắng giữa cuộc đời nầy. Ta hãy nghe Hư Vô tâm sư về
anh:
Một ngày chưa biết
lớn khôn
Đi qua buổi chợ máu
tanh thịt người
Vai thêm cặp nạng
không lời
Đôi chân gỗ đá một
đời buồn tênh
(Tang thương)
Có thể nói rằng, Hư Vô sinh ra “dưới một ngôi
sao xấu”. Vậy dưới ngôi sao xấu đó nhà thơ sống như thế nào? Xin nghe đây:
Ta sinh ra đất bùn,
cẩm thạch
Ta lớn lên hề lửa
hồng đêm đen
(Tự tình)
Thuở ấy đời toàn
màu đen tối
Ta hòa ra mực viết
câu thơ
Thơ bay qua đỉnh
sầu chất ngất
Gặp đóa phù vân đẹp
ngẩn ngơ
Phù vân đôi lúc rơi
thành lệ
Nhỏ xuống long lanh
những phiến buồn!
(Những phiến buồn)
Như vậy, cuộc đời trong tâm hồn Hư Vô vẫn quý
giá như cẩm thạch, vẫn rực nóng như lửa hồng, và vẫn long lanh như những câu
thơ kết tủa từ nhưng nỗi buồn quyện với phù vân trên đỉnh cao chất ngất.
Hãy tưởng tượng những đám mây hóa thành mưa.
Mưa rơi xuống trần gian thật buồn. Buồn thì buồn đó nhưng mưa đem lợi ích cho
nhân gian biết là chừng nào. Không những thế, mưa ấy hóa từ mây và mây ấy còn
là thơ từ trong màu đen tối mà thành. Hóa ra, tất cả vẽ đẹp đó là từ những khổ
đau mà đời cho Hư Vô. Nó đã hóa thành lệ. Lệ đó Hư Vô không đổ đi, không làm
thành hư vô như bút hiệu của mình. Nhà thơ nhận tất cả và lấy tâm hồn bao dung
của mình làm cho nó đẹp, rồi gởi nó vào đời như mưa. Mưa ấy “nhỏ xuống nhân gian nhừng giọt buồn” đẹp
và ích lợi biết bao.
Có nhà phê bình thơ cho rằng, thơ mà chỉ viết
bằng lý trí thì không phải là thơ. Đọc toàn bộ thơ của Hư Vô, tôi cảm nhận nhà
thơ viết bằng lý trí của mình. Thứ lý trí đó không những là thơ mà còn là thơ
hay! Cái lý trí đó hướng dẫn tâm hồn lãng mạn của nhà thơ đi đúng con đường
chân lý. Những người sinh ra dưới ngôi sao xấu, dầu là trí thức vẫn thường có
ba cách sống. Một là sa lầy trong tội lỗi, hai là lao vào giành dật trong cuộc
sống, ba la khinh đời, ngạo mạn và đau khổ. Ngược lại ở Hư Vô, từ trong thơ
anh, ta thấy một phong cách sống thoát ra, ôm gọn niềm đau trên tay và bay bổng
thanh thản trên những hệ lụy của đời. Nhà thơ không cần nhờ đến triết lý tôn
giáo riêng biệt nào để thoát khổ đau. Thế nhưng trong thơ anh, hình như tất cả
những triết lý cao siêu của tôn giáo, đã hóa thân vào trong “tay nâng giọt lệ”,
làm cho nội tâm nhà thơ và con mắt nhìn của nhà thơ trở nên êm ái. Nhờ đó Hư Vô
đã nhìn thấy “cõi bụi” “đẹp muôn ngàn hư áo”:
Rồi một mai thuyền
xa bờ dâu bể
Bỏ sau lưng vừng
nhật nguyệt tứ thời
Hoa cỏ mùa xuân hay
lá úa thu rơi
Tiếc cõi bụi đẹp
muôn ngàn hư ảo.
(Cõi Bụi)
Thơ của Hư Vô hầu như không có một câu thơ
nào được đánh bóng, không có một khổ thơ nào được nhấn mạnh cho thanh âm kích
thích tai người. Đó là một tiếng thơ trầm như con suối lặng lờ, mà ngắm nó,
khách phải đưa tầm mắt nhìn bao quát dòng trôi, khách phải có con mắt ít nhiều
thẩm mỹ và khách càng trường trãi với bất trắc của cuộc đời thì khách càng thú
vị biết bao. Đây là những giọt lệ rơi trong lý trí, và bởi một tâm hồn yêu sự
“trong trẻo vô biên” đã làm cho vết thương trong con Sò thành ra hạt ngọc trai
qúy hiếm.
Cái có trong cái không, rốt ráo là gì? Đó là
Phật. Cái còn lại rốt ráo trong tâm Hư Vô là gì? Là giọt lệ thành thơ vậy!
Mời thư giãn với nhạc phẩm CÁT BỤI
của Trịnh Công Sơn, qua tiếng hát Khánh Ly:
*.
CHÂU THẠCH
(Tên thật: Trương Văn Trạn)
Địa chỉ: 75 Phan Kế Bính, Đà Nẵng.
ĐT: 0929128967 - 05113894610
Email: truongvantran@hotmail.com
.
…………………………………………………………………………
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 28.04.2018.
- Bài viết không thể hiện quan điểm của trang Đặng Xuân
Xuyến.
- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi
trích đăng lại.
0 comments:
Đăng nhận xét