 |
| (Nhà thơ Hồ Văn Chi) |
ĐỌC ‘MƠ
VỀ THẠCH HÃN’
- THƠ HỒ VĂN
CHI
*
MƠ VỀ THẠCH HÃN
“Thuyền lên Thạch Hãn…ơi chèo nhẹ
Đáy sông còn đó bạn tôi nằm”
Lời ai day dứt
tháng năm…
Trong mơ, tôi trở
lại thăm nơi nầy
Một vùng cỏ cháy
lắt lay
Khói bom lãng đãng
phủ dày mặt sông
Dậy trời, tiếng
thét xung phong
Bom vùi, pháo
dập…nhuộm hồng bùn non
Linh thiêng hỡi
những linh hồn
Hòa trong sóng nước
vỗ dồn ngàn năm
Lung linh hỡi ánh
trăng rằm!
Hãy soi sáng tới
chổ nằm các anh
Sông ơi, xin chớ
trôi nhanh
Dập dờn sóng nước,
dập dềnh đò đưa
Hòa cùng gió thoảng
rặng dừa
Ru các anh ngủ say
sưa tháng ngày
Hết rồi, cỏ cháy
lắt lay
Hết rồi bom đạn đan
dày mặt sông
Hàng dừa soi bóng
xanh trong
Các anh yên giấc
giữa giòng bình yên./.
đời chúng ta sầu
hơn những phố hoang.
*.
HỒ VĂN CHI
LỜI BÌNH:
 |
| (Tác giả Châu Thạch) |
Quảng Trị không phải là nơi tôi sinh ra, không
phải là chánh quán trong lý lịch của tôi nhưng nơi đó tôi đã lớn lên cùng cha
mẹ, anh em bạn bè và người yêu của một thời tuổi trẻ. Tôi xem nơi đó là quê
hương của mình.
Con đường Gia Long bên dòng sông Thạch Hãn tôi đã
đi lại nhiều lần và xót xa bỏ nó trong
một mùa hè khói lửa .
Hôm nay đọc bài thơ “Mơ Về Thạch Hãn” của nhà thơ Hồ Văn Chi, một lính chiến khác
chiến tuyến với tôi thuở ấy đã làm tôi xúc động.
Tôi phải viết và tôi chỉ viết về thơ, không viết
những điều gì ngoài thơ cả.
Nhà thơ đã mơ một giấc mơ hiện thực trong quá khứ
và nằm trong ký ức lúc bây giờ. Đây là một giấc mơ về một cảnh hải hùng khi
sống trong thực tại nhưng đẹp trong giấc mơ của mình. Đẹp vì người mơ được quay
về quá khứ, được thấy lại những gì đã mất, được un đúc lại bầu máu nóng của
tuổi thanh xuân, và những gì thi nhân cảm xúc trong giấc mơ của mình cũng làm
cho người đọc bài thơ đồng cảm xúc như vậy.
Hãy vào đọc khổ đầu của bài thơ để thấy bức tranh,
để nhìn hoạt cảnh năm xưa, nó hiện ra trong câm lặng vì nó chỉ nằm trong giấc
mơ của người cựu binh quay lại chiến trường bằng mộng mà thôi:
Lời ai day dứt tháng năm…
Trong mơ, tôi trở lại thăm nơi
nầy
Một vùng cỏ cháy lắt lay
Khói bom lãng đãng phủ dày mặt
sông
Dậy trời, tiếng thét xung phong
Bom vùi, pháo dập…nhuộm hồng bùn
non
Bởi hai câu thơ của nhà thơ Lê Bá Lương “Thuyền lên Thạch Hãn…ơ chèo nhẹ/ Đáy sông còn đó bạn tôi nằm” được
khắc lên đá đặt bên dòng sông Thạch Hãn là một lời thơ làm “day dứt tháng năm”, khiến nó đi vào
trong giấc mơ Hồ văn Chi và hóa thân thành những vần thơ đẹp. Nếu những câu thơ
trên của một thi sĩ đứng trước dòng sông thì chẳng có gì đặc biệt. Đặc biệt ở
đây là Hồ Văn Chi đã đưa cảnh năm xưa vào trong giấc mơ, được dẫn nhập bằng hai
câu thơ làm “day dứt tháng năm” biến khung cảnh cũ thành nỗi bi thương day dứt tâm hồn người lính chiến năm xưa và người thi sĩ ngày
nay.
Lời thơ của
Lê bá Dương làm day dứt tháng năm thì lời thơ của Hồ Văn Chi cũng nhẹ
như thế nhưng cũng làm day dứt lòng người như thế. Hồ Văn Chi dùng câu thơ “Một vùng cỏ cháy lắt lay/Khói bom lãng đãng
phủ dày mặt sông” là cảnh buồn lây lất sau chiến trận. Rồi sau đó, nhà thơ
mới tiếp nối khổ thơ bằng một cảnh “bom vùi, pháo dập” là cảnh đang đánh
nhau. Sự cố tình kết cấu bài thơ cảnh sau thành trước, cảnh trước thành sau là
một hàm ý đã làm giấc mơ trở nên hàm súc. Hàm súc là hình thức diễn đạt, qua
đó, người nói có thể thông báo được một nội dung lớn nhất bằng một số lượng các
yếu tố ngôn ngữ ít nhất, hay một dụng ý sắp xếp câu từ hợp lý nhất. Đây là đặc
điểm, đồng thời cũng là yêu cầu rất cao của ngôn từ văn học. Sự kết cấu đảo lộn
hai cảnh, tưởng rằng không hợp lý nhưng rất hợp lý vì nó là gíấc mơ, khiến cho
rất tự nhiên, lời thơ đưa người đọc cùng đi vào giấc mơ với cảnh vật động mà
tỉnh, trước mà thành sau như mọi giấc mơ của con người.
Câu thơ “Bom vùi…pháo dập…nhuộm hồng bùn non”
cũng là một câu thơ rất xúc tích, gói trọn ý nghĩa của xương rơi máu chảy trong
chiến trận, hình dung hóa xương máu làm đổi màu sắc của bùn thật là tinh tế.
Hồ Văn Chi tiếp nối bài thơ qua khổ thơ thứ hai:
Linh thiêng hỡi
những linh hồn
Hòa trong sóng nước
vỗ dồn ngàn năm
Lung linh hỡi ánh
trăng rằm!
Hãy soi sáng tới
chổ nằm các anh
Sông ơi, xin chớ
trôi nhanh
Dập dờn sóng nước,
dập dềnh đò đưa
Hòa cùng gió thoảng
rặng dừa
Ru các anh ngủ say
sưa tháng ngày
Hãy nhớ rằng đầu đề của bài thơ là “Mơ Về Thạch Hãn” nên cảnh trên đây
cũng là cảnh trong mơ. Cảnh trong mơ nhưng là cảnh đẹp hiện thực bây giờ trên
dòng sông Thạch Hãn. Nhà thơ vẽ một bức tranh lung linh mới, hay chiếu một hoạt
cảnh mới sau khổ thơ thứ nhất, là khổ thơ có những bức tranh, những hoạt cảnh
bi hùng, là một sự dàn dựng khôn ngoan, đưa cảm xúc người đọc biến chuyển từ
động qua tỉnh, từ mơ qua thật, nhưng mà thật vẫn ở trong mơ, mơ lại thấy cảnh
thật, để khi tỉnh giấc, hồn người sẽ bâng khuâng, sẽ nuối tiếc một chuyến đi
của linh hồn quay lại vùng quá khứ, nơi ở của tuổi thanh xuân.
Những câu thơ trong khổ thơ nầy đầy sự “lung linh”, đầy sự “dập dờn” khiến
cho sự linh thiêng của những linh hồn
hòa trong sóng nước , ngủ say sưa tháng ngày trong tiếng gió thoảng của
rặng dừa êm ái làm sao, được an ủi làm
sao! Hồ văn Chi đưa hình ảnh ánh trăng rằm soi sáng đến tận chổ nằm của các
chiến sĩ hy sinh năm xưa, gọi dòng sông trôi chậm lại, gọi đò ngưng chèo, để
trôi dập dềnh theo sóng nước mà thôi. Tất cả nhưng ý thơ nầy. những tứ thơ nầy
làm cho lời thơ thành bàn tay thánh thiện vỗ về
linh ồn người đã khuất, vỗ về cả linh hồn người đang sống với nỗi niềm
thương nhớ quá khứ đầy biến động bi thương của một thời khói lửa. Đọc khổ thơ,
ta thấy mỗi dòng thơ đều mang hình ảnh nổi bậc, sống động, mênh mang và liên
tục nối kết từng ý thơ thiết tha, như
dòng trôi của con sông Thạch Hãn.
Qua khổ cuối của bài thơ, Hồ Văn Chi gởi đến
nhưng linh hồn nằm đó một lời nhắn nhủ, như lời chào chia tay để ra khỏi giấc
mơ:
Hết rồi, cỏ cháy lắt
lay
Hết rồi bom đạn đan
dày mặt sông
Hàng dừa soi bóng xanh
trong
Các anh yên giấc giữa
giòng bình yên./.
Đọc toàn bộ bài thơ, ta thấy nhà thơ có một giấc
mơ êm ái và đẹp. Êm ái vì không phải chạy, núp, xung phong hay đội bom đạn, bắn
giết nhau rùng rợn. Đẹp vì cuối của bài thơ, những linh hồn chiến sĩ yên giấc
giữa dòng bình yên, có hàng dừa soi bóng. Thế nhưng cái êm ái và cái đẹp nhất của bài thơ là gì? Đó là bài thơ
không lấm một vết bẩn nào của hận thù.
Bài thơ “Mơ
Về Thạch Hãn” là một bài thơ bằng những vần lục bát trôi như những đóa
hoa thả trên dòng Thạch Hãn, thánh thoát như cơn gió mùa xuân mang hương thơm
của thôn Nhan Biều bên kia dòng sông thổi đến Cổ Thành rêu mốc, và cũng ‘buông”
như những tiếng chuông chùa bên dòng sông ấy đã an ủi linh hồn người quá cố,
làm bình tịnh lòng người còn sống tháng năm qua./.
Mời thư giãn với nhạc phẩm ĐỂ GIÓ CUỐN ĐI
của Trịnh Công Sơn, qua tiếng hát Khánh Ly:
*.
CHÂU THẠCH (Trương Văn Trạn)
Địa chỉ: 75 Phan Kế Bính, Đà Nẵng.
ĐT: 0929128967 - 05113894610
Email: truongvantran@hotmail.com
.
…………………………………………………………………………
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 19.10.2019.
- Bài viết không thể hiện quan điểm của trang Đặng Xuân
Xuyến.
- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi
trích đăng lại.
.
0 comments:
Đăng nhận xét