 |
| (Nhà văn Nguyễn Khắc Phước, ngoài cùng bìa trái) |
TẢN MẠN VỚI
BÀI THƠ
‘SAO BÁC CHÊ THƠ TUI?’
CỦA NGUYỄN
KHẮC PHƯỚC
*
SAO BÁC CHÊ THƠ
TUI?
sao bác lại chê thơ
tui?
một người về hưu
vẫn còn chút trí
chút lương còm nhưng
tâm không hoen rỉ
bác gáy tồ tồ tui
cũng đập cánh cho vui
chim bay ngang trời
diều bay tới bay lui
lá chanh ướp thịt
gà lá mơ ôm thịt chó
kéo cày bò to chịu
thui bê nhỏ
pi-a-nô là đàn
tơ-rưng gọi là chi?
nếu rượu bác ngon
tui uống vài ly
mồi tui xoàng vẫn
chưa đồ bỏ
rim nhật rim tàu ra
đường em ngó
vi vút dập dìu em
biết mê ai?
thơ tui đang gói
miếng khô nai
đốt lên nướng mùi
nghe thơm phức
thơ bác báo đăng,
xin chúc
nhuận bút đâu rồi?
đi lẹ kiếm chất cay.
*.
NGUYỄN KHẮC PHƯỚC
LỜI BÌNH:
 |
| (Tác giả Châu Thạch) |
Chê thơ? Không chê thơ? Vấn đề nầy chắc bàn từ
đầu xuân đến cuối đông cũng không có kết quả. Châu Thạch tôi vốn viết cảm nhận
thơ không chê bao giờ nên cũng được nhiều người góp ý.
Hôm nay tình cờ đọc được bài thơ của bạn Nguyễn
Khắc Phước lòng thấy thích vô cùng.
Nguyễn Khắc Phước là nhà văn, truyện ngắn và
truyện dịch của anh thì đã có chổ đứng trên văn đàn rồi. Thế nhưng thỉnh thoảng
nhà văn nhã hứng cũng làm thơ. Thơ anh đã được nhà
phê bình Phạm Đức Nhì khen là “Thoát
hẳn cái vòng kim cô thơ mới”.
Đọc bài thơ “Sao Bác Chê Thơ Tôi” khẳng định thêm nhận xét của nhà phê bình
văn học Phạm Đức Nhì là đúng.
Bây giờ hãy mời đọc mấy câu thơ vào đề rất vui
của nhà thơ không có “vòng kim cô thơ mới”
trên đầu, nhờ thế thơ vừa dí dỏm vừa sâu xa:
sao bác lại chê thơ
tui?
một người về hưu
vẫn còn chút trí
chút lương còm
nhưng tâm không hoen rỉ
bác gáy tồ tồ tui
cũng đập cánh cho vui
Đọc câu thơ “bác
gáy tồ tồ tui cũng đập cánh cho vui” ta thấy nhà thơ dùng hai hình ảnh vui
mà sống động để so sánh người làm thơ chuyên nghiệp và người làm thơ nghiệp dư.
“Tồ tồ”
là tỉnh từ,là khẩu ngữ, dùng để “mô phỏng tiếng nước chảy từ trên cao xuống
thành dòng mạnh”.Ở đây tác giả muốn nói người làm thơ chuyên nghiệp cũng chỉ
gáy thôi, nhưng gáy mạnh và nhiều như dòng nước chảy từ trên cao
xuống. Vậy suy ra cái nhiều của người làm thơ chuyên nghiệp chưa chắc đã hay,
bởi vì cũng chỉ gáy thôi. Gáy thì khó mà hay được.
“Tôi cũng
đâp cánh cho vui”: Chim hót không đập cánh. Gà trước khi gáy mới đập cánh.
Vậy ở đây tác giả tự cho mình là gà, gà mới đập cánh thôi chớ chưa gáy nữa.
Chưa gáy thì không thể chê gà gáy dỡ hay gáy hay. Nghĩ xa ra thì có thể tác giả
muốn nói rằng: “Anh cũng gà mà tôi cũng
gà. Anh đã gáy tồ tồ nhưng tôi mới đập cánh. Nếu tôi gáy thật thì chưa chắc
thua anh đâu”.
Thế rồi trong những câu thơ sau, nhiều hoạt cảnh được
dựng lên liên tục, mục đích để so sánh giữa bác và tôi hay đúng ra, giữa người
làm thơ hay và người làm thơ dỡ, giữa người có thiên phú làm thơ và người không
có thiên phú làm thơ:
chim bay ngang trời
diều bay tới bay lui
lá chanh ướp thịt
gà lá mơ ôm thịt chó
kéo cày bò to chịu
thui bê nhỏ
pi-a-nô là đàn
tơ-rưng gọi là chi?
Đây là những câu thơ rất bình dân, rất chất phác,
không thua gì về sự bình dân của những câu ca dao, mà cũng không thua gì sự sâu
đậm, dí dỏm và thi vị cúa những câu ca dao. Đọc thơ ta thấy sự nhún nhường của
tác giả, tự cho mình là con vật bình thường, là cây đàn quê mùa nơi rừng núi.
Thế nhưng những lời bình dị đó là sự biện luận sâu sắc, hợp lý và ôn hòa để đối
phương nhận thấy cái đúng của mình.
Thật là thú vị khi đọc những câu thơ kế tiếp,
Nguyên Khắc Phước đem thơ mình so với thơ người bằng những hình ảnh rất thật là
rượu ngon, rượu xoàng hay xe xoàng, xe xiện:
nếu rượu bác ngon
tui uống vài ly
mồi tui xoàng vẫn
chưa đồ b
rim nhật rim tàu ra
đường em ngó
vi vút dập dìu em
biết mê ai?
Rượu ngon hay rượu xoàng thì vẫn là thức uống
không ai đem đổ bao giờ. Xe tốt hay xe xấu thì vẫn là phương tiện giao thông
cần thiết. Tác giả nói: Rim Nhật rim tàu khi ra đường vi vút dập dìu chưa biết
em mê ai?. Ý là thơ anh như rim nhật, thơ tôi như rim tàu, tuy có khác nhau
nhưng người đọc thơ chưa chắc cho thơ ai là hay, thơ ai là dỡ. Bốn câu thơ
nói như đùa mà chứng minh thật chí lý. Từ đó đối phương có thể hiểu là thơ, dầu
thơ hay, thơ dỡ thì vẫn tốt cho cuộc sống và cần cho đời như rượu như xe. Thơ
hay, thơ dỡ là tuỳ theo sự ưa thích và cảm nhận của mỗi người mà thôi.
Những câu thơ cuối là tiếng cười hòa giãi, thoải
mái và vui vẽ cùng nhau. Tác giả không phê phán ai sai ai đúng, tạo một thứ
tình thân thiện, khiến cho đối phương cũng không có lý lẽ gì để chê thơ nữa:
thơ tui đang gói
miếng khô nai
đốt lên nướng mùi
nghe thơm phứ
thơ bác báo đăng,
xin chúc
nhuận bút đâu rồi?
đi lẹ kiếm chất cay.
Thơ mà như “miếng
khô nai đốt lên thơm phức” thì dứt khoát là thơ hay rồi, thơ ấy không phải
là tuyệt tác thì cũng có ý nghĩa, có thi vị của thơ. Cuối cùng tác giả cũng
không chịu cho là thơ mình dỡ, ít ra cũng thơm như miếng khô nai. Điều đó cho
ta biết tâm lý của người làm thơ, không ai cho thơ mình dỡ cả, nếu thấy thơ
mình sáng tác ra mà dỡ thì họ đã bỏ thơ rồi. Vậy nếu chê thơ ai dỡ
thì vô tình xúc phạm đên họ hay làm cho cho họ buồn lòng không nhiều
thì ít.
Chê thơ hay không chê thơ? Điều này còn bàn từ
đầu xuân đến cuối đông vẫn chưa ngã ngũ. Trong khuôn khổ bài viết nầy tôi chỉ
bàn tản mạn về những điều lý thú của một bài thơ có đầy đủ cái hay, vừa cởi mở
vừa ôn hòa lại vừa sắc sảo, cho ta nụ cười thoải mái. Đúng đó là một bài thơ
không đội “vòng kim cô” của bất kỳ
một thể thơ nào.
Mời thư giãn với nhạc phẩm THẬT BẤT NGỜ
của MewAmazing, qua tiếng hát Trúc Nhân:
*.
CHÂU THẠCH (Trương Văn Trạn)
Địa chỉ: 75 Phan Kế Bính, Đà Nẵng.
ĐT: 0929128967 - 05113894610
Email: truongvantran@hotmail.com
.
…………………………………………………………………………
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 05.11.2019.
- Bài viết không thể hiện quan điểm của trang Đặng Xuân
Xuyến.
- Vui lòng ghi rõ
nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng lại.
0 comments:
Đăng nhận xét