ĐỌC ‘EM ĐỪNG
RỦ NHỚ ĐI XA’
THƠ PHẠM ĐỨC
MẠNH
*
 |
| (Tác giả Châu Thạch) |
Đang nằm trốn con Covid trong phòng kín, ngoài
kia bầu trời u ám thì, nghe một tiếng gọi tên ngoài cổng. Tôi chạy ra, đã thấy
một phong bì chuyển phát nhanh gắn trên cánh cửa. Mở phong bì, một tập thơ có
tựa đề “Em Đừng Rủ Nhớ Đi Xa”
có hình bìa rất đẹp với lời đề tặng của nhà thơ Phạm Đức Mạnh.
Phạm Đức Mạnh, một nhà thơ tôi mới biết và mới
ngỏ lời xin tập thơ anh vừa xuất bản thì có ngay. Mới biết nhà thơ vì tôi quá
nhà quê, nhưng tác giả là một người đã cầm bút 35 năm, đã xuất bản 7 đầu sách
và đã có tên tuổi trên thi văn đàn lâu rồi.
Chỉ cái đầu đề của tập thơ đã cho tôi một cảm xúc
lạ. Linh tính báo tôi biết đây là một tập thơ hay, sẽ cho tôi một nguồn vui,
được thưởng thức những thị vị mới trong những ngày nằm nhà, khi Đà Nẵng giãn
cách xã hội.
Không đọc ngay được cả tập thơ, tôi mở sách, đọc
bài thơ mà tác giả dùng làm tựa đề cho cả tập thơ của mình: “Em Đừng Rủ Nhớ Đi Xa”.
“Nhớ” là
một từ ngữ chỉ sự nghĩ đến những điều trong quá khứ, những điều tồn tại trong
dòng sông ký ức của đời mình. “Em Đừng Rủ
nhớ Đi Xa” nghĩa là tự nhủ với lòng đừng nhớ những điều ấy nữa. Thế nhưng
tâm lý của con người còn muốn quên thì còn nhớ tới, “có những điều đốt mãi chẳng thành tro”. Bởi thế bài thơ “Em Đừng Rủ Nhớ Đi Xa” của Phạm Đức Mạnh
lại đưa tác giả quay về đến cả một “kiếp
người” đã sống, cả “thời gian” đã
qua, đến nỗi hai câu thơ cuối nhà thơ đã viết: “Em đừng rủ nhớ rong chơi/ Thời gian kiệt sức lẻ đời khóc nhau...”
Bây giờ hãy đến hai khổ đầu của bài thơ để xem
tác giả nói những gì:
Em đừng rủ nhớ rong
chơi
Bửa nay bão quét
ngoài khơi đổ về
Triều cường ngấp
ngó vai đê
Sông thương hờn
giận hồn quê ngập sầu
Trời chùng nhủng
nhẳng mưa ngầu
Đồng không mông
quạnh trắng màu khổ rơi
Bường qua đói rách
tả tơi
Kiếp nghèo chèo
chống sóng đời phong ba
Nguyễn Du nói “Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ” nhưng trong hai khổ thơ nầy,
tác giả cho ta một cảm nhận ngược lại: “Cảnh
buồn người có vui đâu bao giờ!”. Thật thế, tác giả đã đưa cái nhìn rong
chơi trên cảnh vật và cảnh vật đã xui khiến tác giả buồn. Tác giả van nài em “đừng rủ nhớ rong chơi” nhưng tác giả lại
nhìn đê, nhìn sông, nhìn cánh đồng để tâm hồn nghĩ đến kiếp nghèo phải chèo
chống trong phong ba của sóng đời.
Tác giả van
nài em, nhưng em ở đây chỉ là biểu tượng vô hình được giả định trong
lòng tác giả. Nhờ chữ “em” rất êm ái mà tác giả đặt ở đầu câu, khiến toàn bộ
bài thơ vơi bớt đắng cay, thấy nỗi sầu không trống vắng, sự thân ái đong đầy
trên mỗi khổ thơ, làm cho người đọc cũng nhận sự thẩm thấu tiếng thơ êm ái khi
thấy những cảnh rất buồn mà tác giả vẽ ra trong thơ.
Bây giờ mời qua hai khổ thơ sau:
Em đừng rủ nhớ đi
xa
Mưa giông gió giật
quở ta nát lòng
Bòng bong bong bóng
bòng bòng
Tiếng ai ru lạc
trôi dòng dương gian
Thương quê run rẩy
hoang tàn
Chơi vơi chới với
tiếng than sụm trời
Thôi đừng rủ nhớ
rong chơi
Mình đi gom ánh trăng rơi ướt nhòa
“Em đừng rủ
nhớ đi xa”: Miệng nhà thơ muốn dừng lại nhưng tâm nhà thơ lại muốn đi xa.
Đi để nghe “Tiếng ru ai lạc trôi dòng
dương gian” đi để thấy “Chơi vơi chới
với tiếng than sụm trời”, nghĩa là đi đến chân trời cuối đất để thấy cho
hết những đau thương, nghịch cảnh.
Cuối cùng em không rủ nhà thơ, mà ngược lại, nhà
thơ rủ em, rủ em đi làm việc nhân nghĩa có ích cho đời: “Thôi đừng rủ nhớ rong chơi/ Mình đi gom ánh trăng rơi ướt nhòa”. “Trăng rơi” phải chăng là những mảnh đời
không kham nổi “Kiếp nghèo chèo chống
sóng đời phong ba”, nên bị “rơi ướt
nhòa”.
Câu thơ “Bòng
bong bong bóng bòng bòng” để diễn tả lời ru
của mẹ trôi lạc trên đường trần. Tác giả cũng dùng hình ảnh của những chiếc
bong bóng thi nhau nổ dưới mưa để gởi vào hình bóng tan vỡ, phôi pha của kiếp
sống con người. Nhà thơ đã hóa thân khổ đau của đời vào tiếng hát của mẹ trên
dòng sông mưa gió, đã hóa hình những đổ vỡ của thế nhân vào những cái bong bóng
dưới mưa, và hóa hình cả tâm trạng của mình bị “Mưa giông gió giật quở ta nát lòng” vào bong bóng ấy, những chiếc
bong bóng đã nát trong mưa.
Trong ba khổ thơ tiếp, nhà thơ sực nhớ đến người
thân, đến quê hương, rất gần trong tâm hồn nhưng lại rất xa với một kiếp sông
lang thang:
Em đừng rủ nhớ đi
xa
Mẹ buồn ánh mắt của
cha không cười
Hương lòng héo hắt
không tươi
Làm sao sưởi ấm
phận người lang thang
Đừng quên lời hứa
về làng
Lau buồn mắt lá,
phơi hàng sầu xanh
Rù rì khuyên nhớ
giùm anh
Chắt chiu năm tháng
ngọt lành tình quê
Tha phương thèm bến
đi về
Gùi mang sắc phố đê
mê gọi chiều
Cùng neo cột tiếng
sáo diều
Trải đêm nguồn cội
lẩy Kiều mơ hoa
Đọc ba khổ thơ trên, không ai không nhớ đến quê
hương khi thấy nhà thơ dựng lại quê hương mình bằng những ý tứ sống động. Nhà
thơ đã nhân cách hóa đến cây cỏ, hoa lá trong vườn , làm cho nó nhớ đến nỗi
hoen lệ, để mình về “Lau buồn mắt lá”
cho nó. Nhà thơ đã hình tượng hóa chiếc lưng của mình gù đi vì “Gùi mang sắc phố” là những thứ của phồn
hoa đô hội, để mơ ước trở về neo sáo diều trên bầu trời cao, nằm dưới tiếng sáo
diều ấy đọc Kiều và mơ một giấc mơ hoa.
Ba khổ thơ trên đã gói nỗi nhớ của một người lang
thang, gói sắc màu của quê hương thân yêu nằm trong ký ức và gói ước mơ của một
hồn bướm thi nhân. Gói rất đủ, rất đẹp và gói rất hay!
Cuối cùng cuộc rong chơi mà em giả định đã rủ thi
nhân đi, làm cho thi nhân chan chứa lệ:
Em đừng rủ nhớ đi
xa
Bỏ bê trời tủi nắng
già trầm ngâm
Cô đơn trăng khóc
âm thầm
Mắt tim ngấn lệ tím
bầm nỗi đau
Kiếp người vụt
thoáng qua mau
Niềm thương còn một
chuyến tàu mồ côi
Em đừng rủ nhớ rong
chơi
Thời gian kiệt sức
lẻ đời khóc nhau...
Nhà thơ dừng lại cuộc rong chơi, vì cuộc rong
chơi cho thấy những điều buồn thảm. Nhà thơ luôn luôn thoái thác cuộc rong chơi
nhưng ngược lại, nhà thơ đã đi đến kiệt sức, đã rong ruổi khắp trần gian và
quay lại quê hương để chiêm nghiệm được cho mình, thấy thật sự cái chân lý mà
đạo giáo nào cũng nói đến nhưng không dễ gì cho ai giác ngộ:“Kiếp người vụt thoáng qua mau/ Niềm thương
còn một chuyến tàu mồ côi”
Đọc bài thơ “Em Đừng Rủ Nhớ Đi Xa” tôi cũng có chung nhận định như lời của
người viết Nguyễn Liên Châu trong phần phụ lục của tập thơ như sau: “Thơ Phạm Đức Mạnh tạo một không gian vừa lạ
vừa quen, vừa nhẹ nhàng vừa trăn trở...” Cách diễn đạt và phép sử dụng tu từ trong thơ Phạm Đức Mạnh luôn gây ấn
tượng và kích thích sự tò mò của người đọc”. Tôi còn nói thêm, thơ Phạm Đức
Mạnh hòa nhập cái tôi trong cái chung, cái tinh vi trong cái rộng lớn, khiến
khi đọc thơ, ta thấy nội tâm cô đọng và thấy ngoại cảnh bao la của thi nhân và
của chính ta trong đó.
Có gì sai xin nhà thơ Phạm Đức Mạnh và bạn đọc
thứ lỗi!!!
*.
CHÂU THẠCH (Trương Văn Trạn)
Địa chỉ: 75 Phan Kế Bính, Đà Nẵng.
ĐT: 0929128967 - 05113894610
Email: truongvantran@hotmail.com
…………………………………………………………………………
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 04.08.2020.
- Bài viết không thể hiện quan điểm của trang Đặng Xuân
Xuyến.
- Vui lòng ghi rõ
nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng lại.
.
0 comments:
Đăng nhận xét