TĨNH THỔ - THI CA KHÚC X,XI,XII NHỮNG KHÚC CA THẦN DIỆU - Chuyển ngữ: Phạm Trọng Chánh (Pháp)

TĨNH THỔ - THI CA KHÚC X,XI,XII

NHỮNG KHÚC CA THẦN DIỆU

TĨNH THỔ

THI CA KHÚC X

Lên tầng núi thứ hai. Cảnh khắc trên đá. Marie, David, Trajan

Chỉ trích sự kiêu căng con người.

Nơi ngưỡng cửa chúng tôi qua,

Những tình cảm xấu rời xa âm hồn.

Vì lầm đường thẳng, quẹo cong.

Tôi nghe tiếng động cửa thềm đóng ngay,

Nếu tôi quay nhìn cửa đây,

Sẽ bị đuổi khỏi, lỗi này sót sai.

Chúng tôi lên đá nức hai,

Đường uốn cong lượn bên ngoài, bên kia.

Như cơn sóng tiến, lùi xa.

-”Đã đến đây phải tất là khéo khôn.” 10

Thầy hướng dẫn bảo : -”Dựa tường.”

“Mỗi khi con thấy con đường lùi trong.”

Điều này làm chậm bước chân.

Mãnh trăng liềm đã xuống vành nghiêng nghiêng.

Chị Hằng vào giường ngủ nằm,

Khi chúng tôi bước khỏi tầng đá leo.

Trong không trung rộng tự do.

Ở đó như thấy núi lùi vô trong..

Tôi mệt nhoài, cả hai cùng,

Điều không biết chắc con đường mình đi. 20

Biệt lập, đường vắng vẻ chi,

Từ bờ giáp với bên ngoài khoảng không.

Cho tới chân vách đứng vươn,

Tính chiều cao vách, ba thân của người.*

Nhìn lên bay bổng mắt tôi,

Từ sườn bên trái qua nơi phải sườn,

Dường như là vòng quanh non,

Chân tôi chưa bước tìm đường đi lên,

Nhận ra thành đá chung quanh,

Thật cao dựng đứng, chẳng đường lối qua. 30

Cẩm thạch trắng chạm vân hoa,

Đẹp đến Polyclète chắc là chịu thua.*

Cả thiên nhiên cũng chẳng chừa.

Vị thần đã xuống trần vừa truyền tin.

Bình an từ lâu khẩn nguyền,

Mở trời cao được thoát vòng cấm lâu.

Trước mắt hình chạm khắc sâu,

Tư thế sinh động biết bao diệu hiền.

Tưởng không hình ảnh lặng im,

Người ta sẽ bảo chân dung “Ave.” 40

Vì gần thần hình ảnh là,

Phụ nữ mở khóa tinh hoa cuộc tình.

Cử chỉ nàng, lời trinh thuần,

“Đây là nô bộc tình thương Chúa Trời.*”

Như hình in trên sáp thôi.

-”Chớ chú tâm mãi một nơi trên đường.”

Lời Thầy hiền dịu nhắc thêm,

Tôi đứng bên cạnh phía tim của người.

Mắt nhìn bên phải thấy thôi.

Hình Đức Maria cũng đứng nơi bên gần. 50

Nơi Thầy hướng dẫn dừng chân.

Một chuyện khác cũng khắc trên vách tường.

Vượt qua Thầy tiến lại gần,

Để xem sự tích trước mình bày ra.

Ở đó khắc trên đá hoa,

Cổ xe kéo với đôi bò tráp thiêng. *

Từng làm sợ kẻ lạm quyền,*

Đám đông đằng trước gồm toàn hồn linh.

Chia bảy giọng hát hai cung,

Nhóm thì “không” nhóm thì cùng “có” ca. 60

Cũng như trước hương khói nhòa,

Sự thể như trước mắt và mũi tôi.

Cải nhau “có” với “không” thôi,

Tác giả thánh vịnh vén nơi áo chùng,*

Múa trước hòm thiêng phép lành.

Trông qua chẳng kém uy quyền vị vua.

Trước mặt chạm cửa sổ cao,

Trong cung điện lớn, Micol đang nhìn.*

Mẳt trông buồn bã bực mình.

Tôi rời nơi đã đứng dừng chân xem. 70

Để xem chuyện tích khác hơn,

Bóng bẩy trắng toát sau hình Micol,

Nơi ghi chiến trận vẻ vang,

Hoàng tử La Mã vẹn toàn tài năng.

Đem thánh Gregorio một chiến công,*

Tôi xem tích kể Trajan quốc vương,*

Một vợ góa khóc đau buồn,

Đang níu cương ngựa mắt tuôn lệ tràn,

Các kỵ sĩ đứng chung quanh,

Đại bàng cờ hiệu ở trên đồng vàng. 80

Phía trên cờ động gió lồng

Nương tử khốn khổ giữa vòng chinh nhân.

-”Bệ hạ trả thù oán hờn,

Con trai tôi chết nát lòng tim tôi.”

Vị vua dường như trả lời :

-“Hãy đợi khi ta về thôi.” Nàng rằng :

“ Thiếp không còn kiên nhẫn lòng,

Nếu Ngài không trở về cung, sao này ? “

Vua rằng : “Kẻ kế vị thay.”

Nàng rằng: -”Việc tốt do tay khác làm, 90

Ngài quên bổn phận của mình.”

-” Yên tâm, ta sẽ làm tròn khi đi:

“Công lý đòi, níu tình người.”

Đấng vĩnh hằng chẳng điều chi mới làm,*

Tạo ngôn ngữ nhìn thấy trông,

Chúng ta thấy mới vì không, chưa từng.

Như tôi vui được thấy nhìn,

Hình ảnh tốt đẹp khiêm nhường nào hơn.

Đấng tạo chúng càng quý hơn.

-” Bây giờ đang đến, bao hồn chậm chân, 100

Quá đông”, Thi sĩ thì thầm :

-”Họ sẽ giúp chúng ta đường đi lên.”

Mắt tôi thích thú được xem,

Những điều mới lạ, biết thêm tò mò.

Không trể, quay sang Thầy dò.

Này bạn đọc hỡi chớ cho nãn lòng.

Quyết định bạn, khi nói rằng :

Chúa Trời muốn phải trả công nợ nào ,

Chẳng kể hình phạt ra sao,

Những điều nghĩ tiếp dù nào, xấu chi 110

Ngày Phán Xét cuối dứt đi,

-” Thưa Thầy, con đã thấy chi trên đường.

Hướng ta không ra nhân hình.

Mà con chẳng hiểu mắt mình rối chăng ? “

Thầy rẳng : -”Sức nặng cực hình,

Làm cho họ phải cúi gầm tang thương.

Thoạt nhìn ta cũng ngỡ ngàng,

Nhưng mà nhìn kỹ họ đang kiếm nhìn,

Kẻ tới dưới đá lưng còng,

Con sẽ thấy họ cực hình ra sao. 120

Con Chúa kiêu ngạo xấu nào,

Tước mất trí tuệ, tiêu hao mắt nhìn.

Cứ tự kiêu, thụt lùi dần,

Thấy chăng, ta sống sinh hình bọ sâu.

Hóa bướm thánh thần về sau,

Bay về nẽo chính đó sao, chẳng màng ?

Cái gì cao cả tâm hồn,

Nếu người là một ấu trùng dậy non,

Trong trứng sinh trưởng còi còm,

Giống như cây để chống trên sườn nhà. 130

Đôi khi hình ảnh quái ma,

Nối liền ngực với ta là gối chân.

Cái không thực, sinh nhọc nhằn,

Những điều tôi thấy, tôi trông kẻ này.

Cũng như thế, tôi nhìn đây,

Thật ra bị gập nhiều hay ít nào,

Tùy theo sức nặng lưng đeo,

Những kẻ kiên nhẫn nhất nào gắng lâu.

Dường họ khóc: “Không chịu nỗi đâu!” 139

-------------

CHÚ THÍCH:

24. Bằng ba thân người khoảng 5, 6 m

32. Polyclète (Policleto): người Hy Lạp thời Trung Cổ được xem là nhà điêu khắc tác phẩm đẹp nhất. Tượng thần Vệ Nữ, tượng thần Apollon trong bảo tàng viện Louvre Pháp do ông điêu khắc.

34. Thiên thần Gabriel.

44. “Ecce ancilla Dei”: tiếng La Tinh. “Đây là nô bộc Chúa Trời”. Câu trả lời Đức Mẹ Marie cho thiên thần.

56. Tráp thiêng hay hòm thiêng: Arche Saint. Một chiếc tráp chạm vàng mở nắp bên trên, còn thấy trong các đám rước Giáo đường Tây phương. Bệ đá thứ hai điêu khắc cảnh chuyên chở t́ráp thiêng (đựng 10 điều răn Đức Chúa Trời, truyền từ thánh Moise) Gabaa đến Geth, trên chiếc xe kéo bỡi những con bò và chuyển vận từ Geth đến Jésuselem bằng tay các dũng sĩ. Chỉ có các tu sĩ mới được phép đụng tay vào tráp chở thánh điển, nhưng Oza một trong những người khiêng thấy tráp bị nghiêng, sợ tráp rơi, đưa tray ra đỡ, liền bị Chúa Trời giáng sét đánh chết (vì mắc tội lạm quyền)

66. Vua David được xem là một tác giả sáng tác thánh vịnh, cũng có mặt trong bảy nhóm nhảy múa này. Micol con gái vua Saul, vợ David tỏ vẻ tức tối trong việc David là vua mà lại nhảy múa uốn éo trước dân chúng.

75. Grégoire, Gregorio. Dantne lấy lại một truyền thuyết nổi tiếng phổ biến rộng thời Trung Cổ. Giáo hoàng Gregorio Magno khẩn cầu xin Chúa Trời gia ơn, biểu dương Hoàng đế Trajano vốn nổi tiếng về đức độ công minh. Việc nhà vua đáp ứng lời khẩn cầu người đàn bà goá đau khổ, được thể hiện trên bức tranh tưởng tượng khắc trên vách đá Tĩnh Thổ.. Có nhiều cổng chào của Roma thời Trung Cổ mang tên Arco delle pietà (Cổng của tình trắc ẩn) thể hiện hình ảnh một vị hoàng đế trên lưng ngựa và một người phụ nữ quỳ dưới chân. Dante đã được xem tại Traiano cổng này.

96. Đấng không bao giờ thấy cái gì mới : Đấng vĩnh hằng, chỉ Chúa Trời của Kitô giáo,

111. Ngày phán xét cuối cùng, nguyên tác Ngày dừng lại lâu nhất.

TĨNH THỔ

THI CA KHÚC XI

Đoàn âm hồn vừa đi vừa cầu nguyện. Những kẻ kiêu ngạo. Omberto, Aldobrandeschi. Oderisi da Gubbio, Provenzan Salvani.

“Chúa Cha đang ở trên trời.*

Không phải vì thích, mà ngài yêu thương.

Nơi cao tác phẩm đầu tiên,

Tên ngài cầu nguyện uy quyền ngài ban.

Bởi mọi sáng tạo trần gian,

Biết ơn, hương tỏa ngát thơm lòng ngài.

Cầu an bình Vương quốc ngài,

Đến chúng con bởi riêng vì chúng con.

Dù mọi cố gắng cũng không,

Cũng như thiên thần, ngài đã hy sinh. 10

Điều ham muốn “osanna” hát mừng ,*

Xin cho nhân quần, ham muốn, hy sinh.

Xin chúng con nay đủ ăn.

Sa mạc gay gắt, nếu không thế nào ?

Người muốn tiến lùi lại sau,

Chúng con đau đớn những điều ác mang.

Rũ lòng nhân, tha chúng con,

Mà không cần xét xứng công trạng nào.

Đạo đức suy, sa ngã đau,

Không đương đầu nỗi kẻ thù ngàn năm. 20

Giải thoát khỏi điều băn khoăn,

Chúa kính yêu hỡi, thành tâm nguyện cầu,

Không phải cho chúng con đâu,

Mà cho những kẻ đằng sau vẫn còn”.

Kết thành lời tốt ước mong,

Cho họ, ta, những hồn âm mới về.

Mang gánh nặng, mãi trong mê,

Ít nhiều mệt mõi cận kề vòng quanh.

Rã rời vòng nhất dọc tầng,

Để gột rữa những bụi hồng trần gian. 30

Nếu trên cao cầu cho ta luôn,

Nơi đây ta biết nói làm giúp cho.

Mong ước có gốc rễ to,

Phải giúp họ rửa vết nhơ cõi trần.

Họ mong được sạch nhẹ nhàng,

Họ sớm lên được các vòm trời sao.

“Công lý, tình thương nhẹ nào,

Để người có thể vươn cao cánh bằng.

Bay lên theo nguyện tốt lành,

Chỉ chúng tôi biết con đường ngắn đi. 40

Tới bậc thang nhiều đường thì,

Con đường chẳng khó khăn gì dễ leo.

Bạn đường tôi nặng vác vai,

Vẫn mang xương thịt giống nòi Adam.

Dù muốn rất khó nhọc mang”.

Những lời mà các hồn âm đáp lời,

Câu hỏi mà người tôi theo,

Chẳng ai được biết nơi nào đến đây,

Một hồn nói: -” Bên phải tôi,

Bên bờ anh sẽ thấy thôi lối đường. 50

Một người sống có thể lên,

Nếu tôi không bị cản đường đá ngăn.

Chế ngự cái cổ kiêu căng,

Bước chân tôi phải cúi gầm mặt đi.

Tôi nhìn bạn còn sống đây,

Chẳng xưng tên, có thể này biết tên ?

Gánh nặng tôi, mong anh thương,

Tôi La Tinh vứn giống dòng Tosco.

Guiglielmo Aldobrandesco cha tôi.*

Không hiểu tên có thấu tai các người. 60

Dòng cao quý, sự nghiệp sáng ngời,

Của tổ tiên khiến tôi thời kiêu căng.

Không nghỉ đến người mẹ chung,

Tôi khinh bỉ cả thế nhân trên đời.

Tôi chết dân Siena rõ rồi,

Như các trẻ ở Campagnitio thời cũng hay.

Tôi Omberto kiêu ngạo này,

Không riêng tôi, cũng lôi bầy cuốn theo.

Bao thân thích trong khổ đau,

Ở đây, vì lỗi lầm nào nặng mang. 70

Cho tới khi Chúa vừa lòng,

Chẳng nơi người sống mà trong âm hồn.”

Cúi đầu tôi chẳng gì hơn,

Một người trong bọn nói năng chưa hề,

Đang oằn lưng khối nặng đè,

Nhận ra tôi, gọi đến kề gần anh.

Hai mắt nhìn tôi chăm chăm,

Vẫn khom lưng bước giữa đoàn người đi.

-”Ồ ! phải chăng anh Oderisi.*

Gubbio danh tiếng, nghệ thuật thời vinh quang. 80

Trang trí sách, Paris gọi tên ? “

-”Anh ơi ! Trang giấy họa hình bút son,

Franco Bolognesse đẹp hơn,*

Vinh dự anh ấy, tôi riêng một phần.

Tôi chẳng lịch sự gì chăng,

Dục vọng khao khát khi còn trần gian.

Toàn hảo thu hút trái tim,

Vì kiêu ngạo đó cho nên nỗi này.

Và cũng chẳng được ở đây,

Sau khi phạm tội tôi quay hướng Trời. 90

Hảo huyền danh vọng sức người.

Nhìn trên đỉnh núi ít nơi xanh bền.

Tiếp theo thời kỳ suy vong,

Cimabue tưởng rằng trong họa nghề,*

Mình đã chiếm lĩnh trận đồ,

Giotto xuất hiện, lu mờ tiếng danh,

Guido ngự trị trong ngành,*

Đoạt của kẻ khác danh thành văn chương.

Rồi kẻ khác sẽ vượt hơn,

Dư luận thiên hạ gió nồm thoảng qua. 100

Phía này, phía khác gió ra,

Đổi tên khi trận phong ba đổi chiều.

Liệu còn giữ được bao nhiêu,

Khi ta rời bỏ hao tiêu tuổi già.

Hay chết trước khi gia tài,

Ngàn năm qua chóng đời ngườì buông trôi,

Bên vĩnh cửu, chớp mắt thôi,

Ở gần nơi chốn vùng trời chậm quay.

Kẻ trước tôi lê chân đi,

Toscana xưa đó vang đầy tiếng danh. 110

Nay may Siena thì thầm,

Ông ta làm Lãnh chúa thành bại vong.*

Firenze cường bạo tiến công,

Xưa kiêu dũng đó, nay thành thối tha.

Tiếng danh màu cỏ xế tà,

Đến rồi đi, nó phôi pha lụn tàn.

Bởi chính kẻ làm tươi non.”

T̀ôi rằng: -”Anh nói lời thân thật tình,

Gợi tôi điều tốt khiêm cung,

Nhưng kẻ anh nói, thế rằng là ai ? 120

Anh rằng : -”Chính Provenzan Salvani,

Anh ta đang ở nơi này tự kiêu,

Nắm toàn Siena trong tay,

Anh ta thế đấy, như vầy chết thôi, !

Còn tiền tài để lại nơi,

Thưởng công cho kẻ trong đời thế gian.”

Tôi rằng : -”Nếu có linh hồn,

Hối hận phút chót, ăn năn cuối đời,

Thì ở dưới, sao lên đây ?

Nếu không được giúp lời ngay nguyện cầu, 130

Trước thời bằng cuộc sống đầu,

Thì sao được chấp thuận vào nơi đây ?

Khi hắn sống vinh quang này,

Campo thành Siena đó cõi đầy tự do.*

Chường mặt, xấu hổ mặt cho,

Kéo một người bạn thay vô thụ hình.*

Nhà tù Carlos nhọc nhằn,

Anh ta đã đến rẫy run máu người.”

Tôi không nói nữa nghẹn lời.

Trước khi người láng giềng thời phút giây, 140

Buộc anh giải thích nỗi này,

Và hành động đó mở bày biên cương. 142

-------------

CHÚ THÍCH

1.” Chúa Cha đang ở trên Trời”; Câu cầu nguyện thuộc loại văn chương thời thượng nằm giữa tín điều và biện luận.

12 Osanna, hosanna: từ Do Thái thường hô lên trong lúc cầu nguyện.

59. Oberto Aldobrandeschi. Con trai Guiglielmo, một dòng họ quý tộc nổi tiếng Toscan, mà đến nay vẫn còn trong trí nhớ dân chúng dòng họ này là địch thủ của Siena.(Sienne)

79 Oderisi Họa sĩ chuyên vẽ tiểu họa (tranh cực nhỏ) và trang trí thuộc trường phái Bologne như Franco Bolognese ngày nay không còn để lại tác phẩm.

93 Cimabue: Họa sĩ nổi tiếng sinh năm 124 ở Firenze và mất ở Pisa khoảng năm 1302. Tác phẩm bích họa còn lưu lại trong nhà thờ Assisi ở khu Umbria.

Cimabue là thầy học của Giotto (1266-1337) bạn của Dante. Đây là hai tên tuổi nổi tiếng mở đầu lịch sử hội họa Ý.

97. Guido Cavalcanti. Đã đoạt địa vị hàng đầu về thơ ca của Guinizelli, còn người thứ ba đã ra đời và sẽ át cả hai ông này, có nhà chú giải ám chỉ là Dante.

112. Dante không nêu rõ tên, nhưng ngầm chỉ Provenzano Savani sinh ở Siena khoảng 1220, thủ lĩnh Ghibellini làm Tổng trấn có uy quyền lớn ở Siena. Nhưng việc thất trận và bị chém đầu ở Col di Val d ́Elsa (1269) và phái Guelfi chiếm lại thành phố Siena thì dinh cơ ông bị đốt, danh tiếng ông bị xoá mờ trong ký ức dân chúng.

134. Quảng trường Campo: Quảng trường chính xinh đẹp thành phộ Siena, nay vẫn còn mang tên đó.

136 Một người bạn của Provenzano bị Charles d ́Anjou bắt giam vào ngục, Provenzano phải nhún nhường hạ mình để xin cho bạn.

TĨNH THỔ̉

THI CA KHÚC XII

Tượng khắc trên mặt đường đá núi những kẻ kiêu ngạo, Thiên thần khiêm cung. Đi lên tầng núi thứ hai.

Bên nhau, bò nặng ách mang.

Tôi đi cùng với âm hồn nặng mang.

Vị thầy hiền dịu cảm thông,

Đến khi thầy bảo : -” Mặc tình, vượt qua.

Ở đầy buồm với chèo là,

Tự họ gắng sức cùng ra với thuyền.”

Vươn vai, tôi đứng thẳng mình,

Bước chân cùng với tâm tình suy tư.

Không còn vương vấn vì đâu,

Tôi lên đường bước chân sau, theo thầy. 10

Theo chân thầy và cả hai,

Chúng tôi cảm thấy lòng thời nhẹ tênh.

Khi thầy bảo : -”Nhìn đất thềm,

Con vừa để ý, chắc đường đi đây,

Thấy lòng đường bước chân đi,

Như tấm bia mộ chốn này nghĩa trang.

Mang các dấu kỷ vật riêng,

Họ đặt tưởng nhớ tâm tình người thân.

Gợi lòng người lại khóc thêm,

Vì còn tưởng nhớ chuyện gần xa xôi. 20

Tấm lòng hiếu thảo chưa nguôi,

Nơi đây tôi thấy khắp nơi bóng hình.

Nghệ thuật hoàn hảo tuyệt trần,

Trên mặt ngoải núi nhô lên thành đường.

Tôi trông tác phẩm cao sang,

Như những sáng tạo giáng trần cõi thiên.*

Giữa chớp sáng trên bờ đường,

Thấy Brïareo tên thần xuyên ngang.*

Nằm trên đất và cạnh bên,

Băng chết giá lạnh phủ tràn thảm thê, 30

Trông Pallas, Mars và Thymbrée.*

Bên cha vũ khí đứng kề còn mang,

Tay chân khổng lồ vãi vung.

Tôi thấy Memrod công trình lớn lao.*

Như lạc lõng nhìn kẻ nào,

Đã quá kiêu hãnh cùng vào Sennar.*

Và Niobé, mắt khổ đau,*

Tôi đã trông thấy khắc sâu trên đường,

Bảy con, bảy bị giết luôn,

Ôi ! Saül, thấy người còn hiện thân.* 40

Gelboé chết chính gươm mình,*

Không còn được thấy sương cùng mưa tuôn.

Ôi! Arachné điên, thấy buồn,*

Nữa đã thành nhện trên khung lụa đào,

Dệt bằng những nỗi khổ đau,

Ôi ! Roboam đấy thấy sao bóng hình.*

Không đe dọa, sửng sốt lòng,

Chiếc xe mang chẳng ai cùng đi theo,

Còn trông đá rắn đường đèo,

Con Alcméon cái giá đòi cao mẹ mình.* 50

Đổi chuổi trang sức vô minh.

Các con trai Sennacherid vẽ hình còn trông.*

Nhẩy xổ vào cha trong đền,

Ông đã chết, xác còn nằm đây.

Trông thất bại, tàn sát này.

Đây Tamari nói lời cùng Ciro.*

-”Khát máu, uống đi, người khát cổ khô.”

Và đây cảnh trốn cơ đồ Assyriens.

Oloferne chết trận tiền,*

Những mãnh thi thể vẫn còn ngỗn ngang. 60

Thành Troie tro khói lụn tàn,*

Ôi Ilion thấp kém hạ hèn thế nao.

Hình ảnh thể hiện đây nào,

Rằng ai là kẻ bậc thầy bút nghiên.

Tạc nên hình ảnh nét đường,

Sẽ làm kinh ngạc tâm hồn tế tinh.

Chết ra chết, người sống trông,

Ai nhìn tận mắt cũng không hơn gì.

Tôi dẫm bước, cúi đầu đi,

Hồn kiêu ngạo hỡi, kiêu kỳ đi qua. 70

Hỡi những người con Eva,

Không cúi mặt sợ xấu xa con đường.

Chúng tôi quanh ngọn núi vòng,

Mặt trời giờ đã lên dần khá cao.

Tôi mãi mê chẳng thấy nào,

Khi người đi trước luôn vào trước tôi.

Chăm chú bảo : -”Ngẩng lên thôi.”

“Không còn là lúc mộng mơ hãy nhìn.

Đằng kia đến một thiên thần,

Hướng chúng ta, sắp đến gần giúp ta. 80

Nữ thần thứ sáu giúp ta,*

Hãy tỏ tôn kính, lòng đà thành tâm.

Đề thần giúp lên cao hơn,

Phúc lành may gặp, sẽ không bao giờ.”

Tôi quen điều thầy dặn dò,

Nên không muốn mất thì giờ thầy thêm.

Lời thầy dễ hiểu rõ ràng,

Đi đến trước mặt một nàng đẹp xinh.

Mặc toàn trắng, mặt hiền lành,

Như sao mai sáng long lanh giữa trần. 90

Vươn đôi tay, đôi cánh rằng :

-” Hãy tiến lên các bậc thềm nơi đây.

Từ nay lên dễ dàng thay,

Thật là hiếm có lời ngay đón mời.

Nhân loại sinh bay lên trời,

Chỉ một chút gió lại rơi xuống trần.”

Nơi đá điêu khắc thần dẫm chân,

Rồi khẽ lấy cánh đập vầng trán tôi,*

Rẳng : -”Đường đi chắc chắn thôi.

Về phía tay phải đường thời lên non. 100

Ngự trị một ngôi giáo đường,

Rubaconte, thánh tốt lành quản cai.*

Sườn dốc cứng, bậc thềm dài,

Đã được xây dựng từ thời xa xăm.

Chính xác tính toán đo lường,

Cũng như vậy dốc bờ thành xuống non.

Ở phía bên kia vòng cung,

Thành hạ bờ cũng đẽo bên kia bằng.”

Khi chúng tôi bước ca vang,

“Cầu phúc cho những linh hồn khiêm cung.“* 110

Chẳng lời nào tả được nên,

Ôi cái miệng núi đây vòm khác xa.

Miệng Địa Ngục chúng tôi qua,

Ở đây tiếng hát, kia là oán than.

Bậc thềm thần thánh bước lên,

Và tôi cảm thấy nhẹ tênh tâm hồn.

So với trước trên đất bằng,

-”Thưa Thầy, không hiểu vật mang nặng nào,

Được cất khỏi lúc đi, sao ?

Con không còn thấy lao đao nhọc nhằn? 120

Thầy rằng : -”Khi chữ P còn.*

Trên mặt con đã như dần phôi pha.

Giống chữ đầu bị xoá nhoà,

Hai chân con sẽ theo qua ý mình.

Rồi không cảm thấy nhọc nhằn,

Đi lên thích thú lòng càng thảnh thơi.”

Lúc đó tôi giống những người,

Đội trên đầu những gì thời chẳng hay.

Tín hiệu người khác chẳng nghi

Đưa tay lên trấn an ngay nỗi lòng. 130

Để tìm, để thấy, hiểu thông,

Mà thị giác thấy đã không làm tròn.

Với ngón tay phải rộng hơn.

Tôi sờ sáu chữ chẳng còn trán tôi,

Thiên thần giữ cửa khắc nơi,

Tôi nhìn Thầy cũng thấy vui mĩm cười. 136

------------

CHÚ THÍCH:

26. Theo Thánh Kinh đây là Lucifero đẹp nhất trong các thiên thần do Chúa sáng tạo ra.

28. Briareo: Một Titane thần khổng lồ đã tham gia chống lại Zeus (Giove) và bị Zeus trừng phạt.

31. Timbreo. (Thymbrée) một biệt danh của thần Apollon, vì ngôi đền dành cho thiên thần này được xây dựng ở Thymbra thuộc Troade. Apolon, Pallade (Athéné). Mars (Arès) đều tham gia cuộc chiến tranh chống Titane để bảo vệ Zeus.

34. Nembrot .(Nemrod) : đứng dưới chân tháp Babel nổi tiếng do ông xây dựng nên ở Sennar gần Babylonne.

37. Niobé: con gái Tantale và vợ của Amphion, kiêu ngạo điên cuồng đòi các vật hy sinh, nữ thần Latone chống lại sai các con là thần Apollon và Diane giết bằng cung tên bạc 7 đứa con của Niobé.

40. Saul: vua đầu tiên nước Do Thái, bị Chúa Trời bỏ rơi vì không tuân lệnh bị người Philistins đánh bại ở Gelboé (Gilboa) Để tránh bị bắt làm tù binh, đã tự sát bằng chính thanh gươm mình.

43. Arachné: người phụ nữ dệt vải bị thần nữ Minerva (Athéné) biến thành con nhện.

46. Roboam: Con trai kế vị vua Salomon làm vua Do Thái. Dân chúng nổi dậy, Roboam phải chạy trốn khỏi Jérusalem bằng chiến xa.

50. Alcméon : Amphiaros tiên tri biết rằng mình sẽ chết nếu tham gia chiến trận thành Thèbes. Ông trốn một nơi mà chỉ có vợ là Eriphile biết, nhưng Eriphile tham lam muốn được chiếc chuổi ngọc Harmonie, tiết lộ nơi ẩn náo cho vợ Polinice kết quả chồng bị giết. Con trai báo thù cha giết mẹ mình.

52. Sennacherib : vua Assyrie, chống lại vương quốc Juda, quân đội bị tan nát, thất bại hổ thẹn, trở về Ninive cầu nguyện trong đền thờ Nisaroc bị các con trai giết chết.

56. Tamiri (Thamyre) Nữ hoàng Scythes, sau một trận đánh vua Ciro (Cyrus) vua Ba Tư (Perse, Persini) bị bắt. Tamari nhận đầu vào một thùng đầy máu người và nói. “Uống đi vì người đang khát.”

59. Oloferne (Holoferne) tướng của quân Assyrie bị giết bởi Judith khi thành Béthulie ở Judée bị bao vây

61. Homère. Sử thi Iliade. Ilion tên của thành Troie.

81. Nữ thần thứ sáu : ý nói giờ thứ sáu tức 12 giờ trưa.

98. Thiên thần lấy cánh đập vầng trán tôi. Thiên thần xoá chữ P đầu tiên trên trán chỉ còn 6 chữ.(P là chữ đầu Peccato có nghĩa là tội lỗi) Tĩnh thổ 7 tầng, lần lượt 7 chữ được xoá.

102. Rubaconte. Dante dùng tên cái cầu nay là cầu Grazie để ngầm chỉ thành phố Firenze với ý mỉa mai, Cầu lấy tên Tổng trấn Rubaconte di Mandella người đã đặt viên đá đầu tiên xây dựng cầu năm 1237. Cầu bị phá năm 1944, đã được xây dựng lại. Nhà thờ là San Miniato.

110.”Cầu phúc cho những linh hồn khiêm cung”, tiếng La tinh “Beati pauperes de spiritu” Lời giảng thánh kinh đầu tiên, kinh cầu trên núi (Mathieu V,3)

PHẠM TRỌNG CHÁNH

Tiến sĩ Khoa Học Giáo Dục

Địa chỉ:, Viện Đại Học Paris V Sorbonne.

Email: phamtrongchanh@free.fr

.............................................................................................................

- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 25.10.2020.

- Bài viết không thể hiện quan điểm của trang Đặng Xuân Xuyến.

- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng lại.

TĨNH THỔ - THI CA KHÚC X,XI,XII NHỮNG KHÚC CA THẦN DIỆU - Chuyển ngữ: Phạm Trọng Chánh (Pháp)

0 comments:

Đăng nhận xét