ĐẶNG
ĐÌNH HƯNG,
"MỘT
BẾN LẠ”
*
(Lancement du livre et de l’exposition Dang
Dinh Hung - Rice inconnue)
5 giờ chiều 20
tháng 01 năm 2021, tại VIỆN PHÁP HÀ NỘI L’ESPACE (L’Espace, 24 Tràng Tiền, Hà
Nội) khai mạc tọa đàm giới thiệu tập thơ và họa MỘT BẾN LẠ của nhà thơ Đặng
Đình Hưng nhân kỷ niệm 30 năm ngày tác giả qua đời.
(Tác giả Đặng Văn Sinh)
Đây là sự kiện văn
hóa đặc biệt hiếm thấy từ trước đến nay diễn ra ở Viện Pháp tại Việt Nam
(Institut Français), khách mời có cả đại sứ đặc mệnh toàn quyền Pháp, ngài
Nicolas Warnery. Giám đốc Viện Pháp tại Hà Nội – L’espace Thiery Vergon phát
biểu chào mừng. Nhà thơ Hoàng Hưng giới thiệu nội dung sách và dẫn chương
trình. Nghệ sĩ piano Đặng Thái Sơn kể đôi dòng hồi ức về cha. Nghệ sĩ Giang
Trang cùng nhà thơ Hoàng Hưng đọc một số bài thơ trong «Một bến lạ». Tiến sĩ Đỗ Lai Thúy trình bày tóm tắt ba nội dung
chính trong tiểu luận «Người thèm»
về thơ Đặng Đình Hưng. Tiến sĩ Nguyễn Thúy Hạnh (Viện Văn) phác họa mấy nét về
cơ chế tạo chữ trong thơ Đặng Đình Hưng.
Phần cuối pianiste
Đặng Thái Sơn và nhạc sĩ Đặng Hữu Phúc song tấu một etude về Đặng Đình Hưng do
Đặng Hữu Phúc soạn cho piano. Trước khi kết thúc chương trình, Đặng Thái Sơn
trình tấu một niệm khúc để tưởng nhớ người cha thân thương nhưng cuộc đời đầy
trắc trở của mình. Tiếng đàn vừa dứt, người nghệ sĩ tài năng, quán quân cuộc
thi piano quốc tế Frédéric Chopin lần thứ X (tháng 10 năm 1980) cùng tất cả
khán giả lặng lẽ cúi đầu mặc niệm trước màn hình có bức chân dung Đặng Đình
Hưng.
Đặng Đình Hưng là
nhà thơ đa tài thuộc thời kỳ Hậu Nhân văn Giai phẩm, bạn thân thiết với Văn
Cao, Hoàng Cầm, Lê Đạt, Trần Dần... Ông vừa sáng tác nhạc, vừa làm thơ và vẽ.
Hầu như ở lĩnh vực nào cũng ghi dấu ấn sáng tạo. Vì thế, những người đọc ông,
nghiên cứu về ông đều có những nhận xét khá giống nhau. Hoàng Cầm viết «Thơ ông là những đợt sóng ngược xuôi ngang
dọc của trí tuệ. Mỗi hình ảnh mỗi cách nói đều có sự lấp lánh. Lại lắm khi lời,
chữ tự động cuốn nhau đi như bị dẫn dắt bởi một lực giấu mặt, tạo ra một trường
gợi tưởng hơn là một ý tưởng. Và trong dòng tâm thức triền miên thỉnh thoảng
nhói lên một vết đau khiến ai cũng phải cảm thương». Còn nhà phê bình văn
học Thụy Khuê ở Pháp thì viết «Nếu ‘Bến
lạ’ mang hình ảnh tù tội của chữ đi - cứ đến 1 tôi nhớ lộn về - thì ‘Ô mai’
dang tay mở rộng, vẽ nên hình hài, não trạng của chữ ‘thèm’ kèm theo định mệnh
jan truân, jời đầy, của những con người vì ngòi bút, vì nghệ thuật, vì nhân
cách, phải… xuống hầm, phải siêu hầm suốt cuộc đời». Vì thế, trong khi Đỗ
Lai Thúy nêu khái quát «Viết là tạo ra
đời sống. Khám phá viết cũng là khám phá đời sống, một thứ đời sống của đời
sống. Đến đây, Đặng Đình Hưng dã đạt đến viết về viết. Ở cấp độ này, ‘Ô mai’ là
một tác phẩm độc nhất vô nhị», thì Nguyễn Thị Thúy Hạnh mặc định ngắn gọn «Đặng Đình Hưng đã nắm lấy di sản tiếng Việt,
chơi và tháo dỡ, lắp ráp hoặc thay thế, tham dự và tái tạo, nghe – nhìn - nếm -
ngửi những chữ». Nhưng không phải chỉ có thế, ở nghệ thuật hội họa, Trần
Lưu Hậu không tiếc lời vinh danh họa sĩ Đặng Đình Hưng «Hai mươi nhăm tranh ở tập này (…) được trích trong Phòng tranh trên ba
trăm bức của ông (thuốc nước, sơn màu, giấy dó). Tác phẩm của ông mang lại cho
hội họa một ngôn ngữ mới. Ngôn ngữ nặng tình quê hương, ấu thơ, ngôn ngữ đậm
tính thời đại». Còn danh họa Dương Bích Liên ngắn gọn hơn nhưng cô đọng,
sâu sắc «Xem tranh Đặng Đình Hưng làm tôi
nhớ đến một câu của Baudelaire: Trật tự và cái đẹp - Lặng lẽ và gợi đời».
Trong «Những hồi ức về cha» (Souvenirs et
anecdotes sur mon père par Dang Thai Son) Đặng Thái Sơn kể lại vắn tắt chỉ
trong khoảng 10 phút nhưng vô cùng xúc động, có những lúc giọng nghẹn lại khi
rơi vào hoàn cảnh bố mẹ buộc phải chia tay nhau, gia đình tan đàn sẻ nghé, nhất
là ở thời điểm Đặng Đình Hưng bị khối u trong phổi, không tiền bạc, không thuốc
chữa, cái chết đến bất cứ lúc nào. Tạo hóa thật trớ trêu, vào lúc tính mạng
thân phụ thập tử nhất sinh thì Đặng Thái Sơn vào chơi chung kết, và cuối cùng
giành giải nhất cuộc thi dương cầm quốc tế mang tên Chopin. Tin vui về nước, và
thật may, tác giả «Ô mai» được
đưa vào bệnh viện cao cấp, đích thân giáo sư Tôn Thất Tùng và giáo sư Hoàng
Đình Cầu làm phẫu thuật. Ca mổ thành công. Đặng Đình Hưng sống thêm được 10 năm
cho đến năm 1990 ông rời cõi thế. Nhân sự kiện này, Đặng Thái Sơn bảo, có thể
nói, Giải thưởng cuộc thi piano quốc tế mang tên Chopin đã cứu sống gia đình
tôi. Nghe đến đây, khán phòng lặng đi. Ai cũng ngậm ngùi cho một kiếp tài hoa...
Giấy mời hạn chế vì
khán phòng chật. Khách mời hầu hết thuộc giới tinh hoa nên trong vòng hai tiếng
đồng hồ đều tuyệt đối im lặng, chỉ đến phần cuối mới có tiếng vỗ tay tiết mục
đọc thơ và song tấu piano. Tuy nhiên, vì yêu mến tác giả, rất nhiều khán giả đề
nghị được tham dự chương trình cho dù phải đứng ken nhau giữa các hàng ghế hay
ngoài hành lang. Thế mới biết, văn hóa nghệ thuật đích thực luôn có sức hấp dẫn
con người…
Lúc xuống tầng trệt
dự tiệc cocktail do hai doanh nghiệp Yamaha và Việt Thương tài trợ, bằng hữu Hà
thành, Sài thành và một vài văn nghệ sĩ tỉnh lẻ gặp nhau rất vui. Chúng tôi vừa
hàn huyên vừa thưởng thức tranh Đặng Đình Hưng. Nói thật, thơ ông đã khác
người, họa của ông còn gây ấn tượng mạnh hơn nhiều.
Tôi, người trần mắt
thịt, kính cẩn chắp tay trước những danh phẩm của ông, nhưng còn lâu mới hiểu
được ông, bởi Đặng Đình Hưng là người khổng lồ trong một thời đại có nhiều bi
kịch...
*
Hà Nội, đêm 20 tháng 01-2021
ĐẶNG VĂN SINH
Địa chỉ: nhà văn, giáo viên nghỉ hưu -
An Bình, Nam Sách, Hải Dương.
.
........................................................................................
- Cập nhật từ email: datinh_1974@yahoo.com
ngày 21.01.2021.
- Bài viết không thể
hiện quan điểm của trang Đặng Xuân Xuyến.
- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng lại..
0 comments:
Đăng nhận xét