BÀN VỀ BÀI THƠ ‘BẮT NẠT’ - Tác giả: Châu Thạch (Đà Nẵng)

 

BÀN VỀ BÀI THƠ ‘BẮT NẠT’

*

BẮT NẠT

 

Bắt nạt là xấu lắm

Đừng bắt nạt, bạn ơi

Bất cứ ai trên đời

Đều không cần bắt nạt

 

Tại sao không học hát

Nhảy hip hop cho hay

Thời gian trong một ngày

Đâu để dành bắt nạt

 

Sao không ăn mù tạt

Đối diện thử thách đi?

Thử kẻ yếu làm gì

Sao không trêu mù tạt?

 

Những bạn nào nhút nhát

Thì là giống thỏ non

Trông đáng yêu đấy chứ

Sao không yêu, lại còn...?

 

Đừng bắt nạt người lớn

Đừng bắt nạt trẻ con

Đừng bắt nạt nước khác

Trên khắp trái đất tròn

 

Đừng bắt nạt mèo chó

Đừng bắt nạt cái cây

Đừng bắt nạt ai cả

Vì bắt nạt dễ lây

 

Bạn nào bắt nạt bạn

Cứ đưa bài thơ này

Bảo nếu thích bắt nạt

Thì đến gặp tớ ngay

 

Cứ đến bắt nạt tớ

Bị bắt nạt quen rồi

Vẫn không thích bắt nạt

Vì bắt nạt rất hôi!

*

NGUYỄN THẾ HOÀNG LINH

LỜI BÌNH:

(Tác giả Châu Thạch)

Mấy ngày qua, người ta bàn luận nhiều về một bài thơ có tựa đề là “Bắt Nạt” được đưa vào sách giáo khoa ngữ văn lớp 6. Một số người cho rằng bài thơ dỡ, không xứng đáng để đưa vào sách cho học sinh học. Một số người  khác cho rằng bài thơ hay, có tính nhân văn, xứng đáng đưa vào sách học đường để giáo dục học sinh. 

Châu Thạch tôi cũng vì sự tò mò nên tìm đọc, nghiên cứu và xin mạo muội góp một chút ý kiến thô thiển cúa mình, xem như là một bình luận chủ quan, hầu, như mọi lần khác, gởi đến bạn đọc một vài phút giao lưu, luận bàn cùng nhau về một vấn đề nổi cộm trên diễn đàn.

Trước hết ta nên tìm hiểu bài thơ “Bắt Nạt” có gì hay và có gì dở.

I- Hay của bài thơ:

Đây là một bài thơ có tư tưởng nhân đạo, đề cập đến vấn nạn bạo lực  học đường  mà cả xã hội đang bức xúc,  giáo dục học sinh không bắt nạt nhau, vì bắt nạt là một hành động xấu.

 

II- Dỡ của bài thơ:

Bài thơ có quá nhiều khuyết điểm trong sáng tác  như sau:

1- Bệnh điệp từ:

Toàn bộ bài thơ có 8 khổ, mỗi khổ có 4 câu 5 chữ, nhưng nhà thơ đã điệp từ đến 17 lần lặp lại hai chữ “Bắt Nạt”.

 Phép điệp từ trong thơ có cái hay là dùng để lặp lại yêu tố diễn đạt, nhằm tác động mạnh vào cảm xúc người đọc, tạo âm hưởng, nhịp điệu cho bài thơ, làm cho cảm xúc gia tăng lên. Ví dụ như trong 8 câu  thơ viết về Kiều ở lầu Ngưng Bích, nhà thơ Nguyễn Du đã dùng điệp từ 4 chữ “buồn”: “Buồn trông cửa bể chiều hôm/ Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?/ Buồn trông ngọn nước mới sa / Hoa trôi man mác biết là về đâu? /Buồn trông nội cỏ rầu rầu/ Chân mây mặt đất một màu xanh xanh/ Buồn trông gió cuốn mặt duềnh / Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.”. Thế nhưng điệp ngữ là một bệnh trong thơ Đường luật vì nếu không biết dùng, thì nó đem tới sự nhàm chán cho người đọc, nó làm cho bài thơ trở nên lủng củng, cà lăm, nói lắp, rất dễ chối tai, gây bực mình khi đọc thơ.

Đọc bài thơ “Bắt Nạt”, ta thấy hai chữ “bắt nạt” lặp lại  quá nhiều lần, làm cho bài thơ khô khan, ý tứ bị gò bó vì hai chữ “bắt nạt” chiếm hết chổ của thơ. Đơn cử như ở khổ thơ đầu tiên, tác giả viết “Bắt nạt là xấu lắm/ Đừng bắt nạt, bạn ơi/ Bất cứ ai trên đời/ Đều không cần bắt nạt”. Câu thơ “Đều không cần bắt nạt” vừa dư thừa vừa ngô nghê  nữa. Sao không viết “Bắt nạt là xấu lắm / Đừng bắt nạt, bạn ơi/ Bất cứ ai trên đời/ Phải thương người yếu đuối”. Viết thế tiếng thơ được trôi chảy và thêm được một ý thơ là “thương người yêu đuối” nữa.

2- Đối ý tương phản trong thơ không chỉnh:

Đối ngẫu là luật của thơ Đường luật, các thể thơ khác không cần sử dụng. Thế nhưng bất cứ sáng tác thể thơ nào, nếu muốn thì tác giả cũng có thể sử dụng các dạng đối trong thơ để làm cho ý thơ xúc tích hơn. 

Trong bài thơ “Bắt Nạt” tác giả chỉ trích, đã phá hành động bắt nạt, cho đó là hành động xấu. Vậy khi muốn đối ý tương phản lại với hành động xấu đó thì phải dùng những hành động tốt, ví dụ như phải yêu thương, giúp đở bạn bè, bạn ngã ta nâng, bạn đau ta thăm viếng, bạn đói ta mua đồ  ăn... Tác giả bài thơ “Bắt Nạt” không viết những ý như trên, mà ngược lại, nhà thơ đem sự vui chơi như học hát, như nhảy hip hốp, như ăn mù tạt, cho ý thơ đó là tương phản với  hành động phi nhân tính bắt nạt tha nhân, là một sai lầm lớn. Ai dám nói rằng học sinh dùng thì giờ để học hát, nhảy hip hốp, ăn mù tạc thì không có thì giờ để bắt nạt bạn mình, không có thì giờ để gây bạo lực học đường?. Chỉ có nhừng học sinh nghe thầy, yêu bạn, đạo đức hiền hòa thì mới không bắt nạt nhau thôi. Hai khổ thơ ấy như sau:

Tại sao không học hát

Nhảy hip hop cho hay

Thời gian trong một ngày

Đâu để dành bắt nạt

 

Sao không ăn mù tạt

Đối diện thử thách đi?

Thử kẻ yếu làm gì

Sao không trêu mù tạt?

Đem hai khổ thơ trên để làm thành ý tứ tương phản với hành động mất nhân văn, để làm đối xứng với cái ác trong học đường thì nó cực kỳ lạc đề và rất vô duyên, giống như đề tài đưa ra phương đông mà bình luận vu vơ phương tây vậy.

3- Bài thơ dùng ngôn từ của đại ca:

Bài thơ khuyên nhủ không nên bắt nạt ai, nhưng chính lời lẽ trong thơ có tính cách đại ca, sẳn sàng trấn áp đối thủ, bạo hành, dọa nạt, không khuyên nhủ ân cần mà thách thức kiểu đầu gấu trong học đường. Quý vị đọc khổ thơ sau đây và xin nhận xét có phải đúng thế không:

Bạn nào bắt nạt bạn

Cứ đưa bài thơ này

Bảo nếu thích bắt nạt

Thì đến gặp tớ ngay

 

Cứ đến bắt nạt tớ

Trong mỗi trường học, mỗi lớp học, luôn luôn có nhiều nhóm nhóm, nhiều phe học sinh không vừa lòng nhau, và lời thách thức như trên dễ đưa đến đánh nhau bởi tánh anh hùng rơm, bởi lòng tự ái của tuổi trẻ.

4- Kết luận về bài thơ:

Nói chung bài thơ “Bắt Nạt “ đưa ra chủ đề thì hay, nhưng dàn dựng, kết cấu  bài thơ còn nhiều lủng củng. Chẳng những thế ý thơ trong mỗi khổ không sít sao, không nhuần nhuyễn, xa rời với chủ đề, xa quá với những lời dạy dỗ đáng ra phải ôn tồn, mô phạm, chính xác hơn hơn.

 

III- Có nên đưa “Bắt Nạt” vào sách giáo khoa hay không?

Bài thơ nầy có đề tựa “Bắt Nạt”, với mục đích đã phá nạn bao hành học đường. Vậy đề tài nầy đưa vào sách sách Ngữ văn lớp 6 (tập 1), thuộc bộ sách giáo khoa "Kết nối tri thức với cuộc sống" là hợp lý. Thế nhưng, mặt khác ta nên xem lai, vì bài thơ nằm trong chương trình dạy văn cho học sinh nữa. Dạy văn mà đưa một bài thơ chưa đạt văn vào sách, rồi làm giáo án tung hô, tôn vinh, ca tụng là một bài thơ hay, bắt học trò thuộc lòng, là một việc làm buộc thầy giáo ngụy biện và lừa dối với học trò.

Tôi đọc một giáo án trên google người ta viết ra cho các thầy làm bài mẫu để giảng dạy học trò. Giao án ấy viết về sự điệp từ  của “Bắt Nạt” như sau:

“Cụm từ “Đừng bắt nạt” xuất hiện 7 lần trong bài thơ, và cụm từ “bắt nạt” xuất hiện đến 17 lần. Việc cụm từ này được lặp lại nhiều lần có ý nghĩa rất lớn trong việc nhấn mạnh lời nhắc nhở của “tôi” và tác giả tới các bạn nhỏ: Không được bắt nạt người yếu hơn mình, vì chỉ kẻ xấu mới làm điều đó.”

Đây là một lời giảng dạy ngụy biện hoàn toàn, bởi 17 cụm từ bắt nạt quá dư thừa, khiến cho bài thơ như lắm lời. Rồi chữ “hôi” trong câu thơ cuối, người viết giáo án khen hay vì tác giả dùng từ ngữ ngây ngô của trẻ em. Trẻ em dùng từ ngữ một cách ngây ngô thì trong giờ học ngữ văn cô thầy phải chỉnh sửa cho đúng, chớ sao lại nói ngây ngô theo nó, mà còn tôn vinh cái ngây ngô đó nữa. Trong một bài văn hay một bài thơ viết về trẻ em, tác giả thường dùng lời nói của trẻ em để trẻ hóa bài thơ. Thế nhưng phải biết dùng những phát ngôn ngây thơ, đậm đà của trẻ em, đem đến sự thú vị cho người lớn. Còn câu thơ “Vì bắt nạt rất hôi” làm cho bài thơ kết lại một cách ngây ngô thật, không thấy hay chút nào, không cho người lớn một nụ cười cảm thông, mà còn cảm thấy có một chút gì khó chịu trong ngôn từ .

Cuối cùng ý kiến của tôi là nên tìm một bài thơ khác có chủ đề về bạo lực học đường hay hơn, chuẩn hơn, đạt hơn, ý nghĩa hơn để thay thế bài thơ “Bắt Nạt” trong sách giáo khoa là hợp lý, tránh cho giáo viên phải uốn lưỡi mình để khen trên bục giảng và học sinh khỏi phải bị nhồi sọ bởi những lời tán tụng kia.

*.

CHÂU THẠCH (Trương Văn Trạn) 

Địa chỉ: 75 Phan Kế Bính, Đà Nẵng.

ĐT: 0929128967 - 05113894610

Email: truongvantran@hotmail.com

 

 

 

 

 

…………………………………………………………………………

- Cập nhật theo nguyên bản từ email tác giả gửi ngày 20.08.2021.

- Ảnh dùng minh họa cho bài viết được sưu tầm từ nguồn: internet.

- Bài viết không thể hiện quan điểm của trang Đặng Xuân Xuyến.

- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng lại.