CÓ PHẢI 'TRÀNG GIANG' CỦA HUY CẬN LÀ CON SÔNG KHÔNG CÓ NƯỚC? - Tác giả: Trần Mạnh Hảo (Sài Gòn)

Đặng Xuân Xuyến Chủ Nhật, tháng 8 29, 2021 Leave a Comment

CÓ PHẢI “TRÀNG GIANG” CỦA HUY CẬN

LÀ CON SÔNG KHÔNG CÓ NƯỚC?

(Tác giả Trần Mạnh Hảo)

Báo “Nông Nghiệp Việt Nam” số 149, thứ hai ngày 28-7-2003 có in bài “BÀI THƠ TRÀNG GIANG ĐÃ BỊ XUYÊN TẠC NHƯ THẾ NÀO?” của tác giả Lê Quang Hưng, đáp lại bài chúng tôi phê bình Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đình Sử “Cần hiểu đúng bài thơ Tràng Giang” in trên “Nông Nghiệp Việt Nam” 25-6-2003 và in trên báo “Gia đình & Xã Hội” cuối tuần số 74, ngày 21-6-2003.

Chúng tôi tôn trọng tình cảm tôn sư trọng đạo của ông Lê Quang Hưng, thấy thầy mình là Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đình Sử bị phê bình vì chưa hiểu nổi bài thơ “Tràng Giang”, bèn cả giận mà xông vào bênh thầy, không cần biết ất giáp ai đúng, ai sai gì, mắng kẻ dám phê bình thầy mình là “xuyên tạc” là một từ nặng nề dùng để chỉ hành vi phi đạo đức có thể bị truy tố tội hình sự. “Xuyên tạc” nghĩa từ điển như sau: “Xuyên tạc: Bóp méo, làm cho sai khác sự thật nhằm mục đích xấu: xuyên tạc tình hình, luận điệu xuyên tạc” (Đại từ điển Tiếng Việt trang 1879 - Nhà Xuất bản Văn Hóa thông tin-1999). Xin ông Hưng dù yêu thầy mình đến mức nào đi nữa thì khi phản phê bình cũng phải tôn trọng sự thật khách quan. Với cái “tít” bài quá sức nặng “đô” cảm tính, chủ quan, thiếu tinh thần khoa học, ông Lê Quang Hưng không hề đếm xỉa gì đến những cái sai của Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đình Sử, cắt xén ý kiến chúng tôi khỏi văn cảnh của văn bản phê bình, tách ý “phê” của chúng tôi ra khỏi cái căn nguyên “sai” của ông Sử, rồi với thái độ cả giận mất không mà lên án chúng tôi không thể hiểu nổi nỗi buồn Huy Cận.

Chúng tôi xin nhắc lại những cái sai của Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đình Sử trong bài đã dẫn, những điều ông Lê Quang Hưng không hề nhắc tới, ví như ông Sử bảo: “Huy Cận một mình đối diện với cảnh vô tình”, “Tràng Giang” là “cái đẹp thiếu tình người”, “Một thế giới không liên hệ”, “hờ hững, mất hết liên lạc giữa các sự vật”, “Mọi vật thì vẫn có, nhưng không vật nào có ý tìm nhau, đến với nhau, cần đến nhau”, “Cô liêu là vắng vẻ”, “nắng xuống, trời lên không chỉ gợi ra khung cảnh nắng chiều mà bản thân hai hướng lên xuống như không ăn nhập với nhau”, “đặt bên nhau những yếu tố không có gì là buồn để tạo nên một cảnh buồn”, “thuyền và nước chỉ song so sai đúng ng với nhau chứ không gắn bó gì với nhau”... Toàn bộ cảnh vật trong “Tràng Giang” đều đẫm tình người, đẫm hồn bơ vơ Huy Cận mà ông Sử bảo chúng là “CẢNH VÔ TÌNH”, là “CÁI ĐẸP THIẾU TÌNH NGƯỜI” thì đó là gì nếu không phải là sự “MÙ THƠ” của Trần Đình Sử? Chúng tôi luôn bám sát những cái sai trên của ông Sử để phân tích, kết luận. Còn ông Lê Quang Hưng hoàn toàn tách những ý kiến của chúng tôi ra khỏi “văn bản sai” của ông Sử để bắt bẻ, quy kết là một thái độ phi khoa học. Trong bài viết của mình, ông Hưng đã ba lần “thao tác” một chiều như vậy.

Về câu thơ Huy Cận: “Thuyền về nước lại sầu trăm ngả” ông Hưng cho rằng phải ngắt thành nhịp như sau mới đúng: “Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả” mới đúng. Ông Hưng viết như sau: “Thỉnh thoảng tôi vẫn nghe có giáo viên giảng rằng thuyền về thì nước lại (tiếp, thêm) sầu bởi phải chia ly. Nghĩa là những người này lầm câu thơ ngắt nhịp 2/5 và “nước” là chủ thể của “sầu”. Viết như thế này, chứng tỏ ông Hưng chưa đọc bài bình giảng “Tràng Giang” của Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đình Sử. Trong bài viết phản bác chúng tôi có tên là “xuyên tạc kia”, ông Hưng cho rằng ông Sử đúng tất, còn “ông Hảo” sai tất. Thì đây, xin ông Hưng tiếp nhận cái đúng của ông Sử, khi ông Sử viết ngược lại với ông Hưng như sau: “Thuyền đi với dòng để rồi chia li với dòng. Câu thơ thứ ba đã nói tới sự chia li: Thuyền về, nước lại sầu trăm ngả. Nước buồn như không biết trôi về đâu”. Vậy thì trong việc thẩm câu thơ này ngược nhau đến 180 độ giữa ông Sử và ông Hưng, ai sai, ai đúng đây? Ở chỗ này, bộc lộ mâu thuẫn trong lập luận của ông Hưng, lúc ông bảo ông Sử đúng tất, lúc lại phê cách hiểu của ông Sử là sai vì ông Sử đã cho “nước” là “chủ thể sầu”. Xin hãy đọc lời bình câu thơ “Thuyền về nước lại sầu trăm ngả” của ông Lê Quang Hưng bác cách hiểu của cả ông Sử và “ông Hảo” như sau: “Không gian chia thành trăm ngả, mênh mông tứ bề như ngả nào cũng ngấm đậm nỗi sầu. Đây là trăm ngả sầu chứ không phải nước lại sầu ...”

Trong lời bình trên của ông Hưng có một sự phát hiện khá thú vị, đây có thể là một phát hiện mới về bài thơ “Tràng Giang” chăng ? Rằng cứ trong ý tứ ông Hưng mà suy thì “Tràng Giang” của Huy Cận là con sông không còn một tẹo nước, nghĩa là sông chết, sông không có nước. Theo “Đại từ điển Tiếng Việt” đã dẫn, trang 1456, định nghĩa sông như sau: “Dòng nước tự nhiên tương đối lớn, chảy thường xuên trên mặt đất, thuyền bè đi lại được”. Ở lời bình trên, ông Hưng cho rằng “trăm ngả sầu chứ không phải nước lại sầu”. Thưa ông Hưng trăm ngả ở đây chính là trăm ngả sông đấy. Mà theo ông trăm ngả đều sầu, chỉ nước không sầu mà thôi thì đây đúng là dòng sông không có nước rồi còn gì. Sông tức là nước như định nghĩa của từ điển, mà ông cho rằng trăm ngả đều sầu, chỉ nước không sầu mà thôi, thì đây có phải là phát hiện về “Tràng Giang” là con sông chết hay do căn bệnh mù thơ của ông Hưng mà ra thì xin bạn đọc phán xét .,.

Mời nhấp chuột đọc thêm:

- Đặng Xuân Xuyến - Cảm nhận thơ văn 1l

- Đặng Xuân Xuyến - Cảm nhận thơ văn 2l

Mời nghe Đặng Xuân Xuyến đọc bài thơ CUỒNG YÊU: