 |
| (Hà Nội cổ xưa - Nguồn ảnh: internet) |
TA XA HÀ NỘI
NỖI BUỒN TÊ TÁI CỦA MỘT NGƯỜI HÀ NỘI
TA XA HÀ NỘI
Ngày nghỉ lễ
thôi, ta xa Hà Nội
về Nhà Quê nghỉ
dưỡng thỏa tâm hồn
xa để
"thoát" lấn chen, xô đẩy
tìm nơi
"buồn" yên tĩnh, dịụ dàng hơn...
Ôi Hà Nội,
đi xa cho bớt
"sợ"
đường cây xanh bị
"đốn" nắng vỡ đầu
xe ùn tắc, kinh bọn
len cướp giật
"Người Tràng
An thanh lịch" ở đâu đâu?
Ôi Hà Nội,
phố phường xây chắp
vá ,
cầu Long Biên để
"rỉ" đến bao giờ?
đường gốm sứ bụi
bám hoen mưa nắng
gái quần đùi đến
bẹn phóng xe đua...
Ôi Hà Nội,
còn mấy Nàng thỏ
thẻ?
mở miệng ra
là "đ. mẹ" chửi thề
dân tứ xứ vào Kiếm
Tiền, chụp giựt...
còn góc nào thanh
thản
uống Cafe'?
Ôi Hà Nội,
có điều gì không
ổn?
như trên mây
trên gió "cấp
điều hành"?
mong sớm có một
Tràng An thanh lịch
để ta về
soi bóng xuống Hồ
Gươm.
*
Viết tại Gia Lộc- Hải Dương 28-4-2015
NGUYỄN KHÔI
(Nhà văn Hà Nội)
LỜI
BÌNH:
 |
| (Tác giả Phạm Đức Nhì) |
Tứ Thơ: Do không có ẩn dụ
nên tứ cũng là ý – tác giả hễ có cơ hội là muốn xa Hà Nội để khỏi phải thấy,
phải nghe những điều tệ hại của Thủ Đô, và ông thốt ra một điều ước mà có lẽ
ngay lúc đó cũng nhận ra là mơ ước viển vông.
Cấu Trúc
Bài thơ gồm 5 đoạn,
ngoại trừ đoạn kết, mỗi đoạn nói về một (hoặc vài) điều tệ hại của đất ngàn năm
văn vật.
1/
Ngày nghỉ lễ
thôi, ta xa Hà Nội
về Nhà Quê nghỉ
dưỡng thỏa tâm hồn
xa để
"thoát" lấn chen, xô đẩy
tìm nơi
"buồn" yên tĩnh, dịụ dàng hơn...
Xa Hà Nội để “thoát” lấn chen, xô đẩy
2/
Ôi Hà Nội,
đi xa cho bớt
"sợ"
đường cây xanh bị
"đốn" nắng vỡ đầu
xe ùn tắc, kinh bọn
len cướp giật
"Người Tràng
An thanh lịch" ở đâu đâu?
Xa Hà Nội để tránh xe ùn tắc, cướp giật và nắng vỡ
đầu vì cây xanh bị đốn
3/
Ôi Hà Nội,
phố phường xây chắp
vá ,
cầu Long Biên để
"rỉ" đến bao giờ ?
đường gốm sứ bụi
bám hoen mưa nắng
gái quần đùi đến
bẹn phóng xe đua...
Xa Hà Nội để khỏi phải nhìn cầu cống rỉ sét, đường
xá, phố phường xây chắp vá, gái tân thời nhố nhăng.
4/
Ôi Hà Nội,
còn mấy Nàng thỏ
thẻ?
mở miệng ra
là "đ. mẹ" chửi thề
dân tứ xứ vào Kiếm
Tiền, chụp giựt...
còn góc nào thanh
thản
uống Cafe'?
Xa Hà Nội để khỏi phải nghe ngôn ngữ lưu manh, chửi
thề tục tĩu của dân tứ xứ
5/
Ôi Hà Nội,
có điều gì không ổn
?
như trên mây
trên gió "cấp
điều hành "?
mong, sớm có một
Tràng An thanh lịch
để ta về
soi bóng xuống Hồ
Gươm.
Buồn bã thốt ra một lời ước nhưng - với con người ngày
càng trở nên vô cảm, với cách lèo lái đất nước vô trách nhiệm, với xã hội nhiễu
nhương, thối nát- lời ước ấy cũng chỉ thoảng bay theo gió.
Ưu Điểm
Trước hết, Nguyễn
Khôi là nhà thơ lão thành, sự nhuần nhuyễn trong kỹ thuật thi ca đã thể hiện rõ
nét trong bài thơ. Chữ nghĩa bình thường nhưng vẫn sang trọng và gợi cảm.
Ông chọn lối gieo
vần gián cách (1/3, 2/4), nhưng tìm cách “lách” vần 1/3 mà chỉ gieo vần 2/4
(hồn hơn. đầu đâu, giờ đua, thề phê, hành gươm) cho nên cả đoạn 4 câu chỉ có
một lần gieo vần. Do đó hội chứng nhàm chán vần đã giảm ít nhất 95%, món chè
Tôi Xa Hà Nội chỉ còn hơi ngọt một chút nhưng không đáng kể. Cảm xúc ở tầng
một, do thành công của việc sử dụng chữ nghĩa, đã dâng lên rất cao.
Những “tệ hại” của
Hà Nội được nhắc đến tùy hứng, tiện đâu nói đó, không theo một trình tự nhất
định. Cách diễn đạt này tuy không được ngăn nắp, lớp lang (sản phẩm của lý trí)
nhưng chính nhờ thế tứ thơ chuyển động tự nhiên, không gò bó, gượng ép, và
người đọc – không có gì ngần ngại - cảm nhận rất dễ dàng.
Tứ thơ hay, tâm tình chân thật, nỗi buồn tưởng đâu chỉ
của riêng người Hà Nội, đã lan tỏa đến người Việt yêu quê hương ở mọi miền đất
nước và cả ở hải ngoại. Rồi còn cộng thêm lời ước vu vơ rất khéo của nhà thơ
khiến nỗi buồn truyền đến người đọc càng da diết, sâu lắng.
Khuyết
Điểm:
1/ Trong câu “để ta
về soi bóng xuống Hồ Gươm” cụm từ “soi bóng xuống Hồ
Gươm” làm câu thơ hơi sượng.
2/ Thể thơ
Đây là thể thơ mới
trường thiên (từng đoạn 4 câu). Tứ thơ được chia thành nhiều “tứ nhỏ”, ý nhỏ.
Mỗi ý nhỏ được diễn tả, gói ghém trong một đoạn 4 câu. Cái tiện lợi của thể thơ
này là thi sĩ có thể thích ý nào, đoạn nào thì viết ngay ý đó, đoạn đó; sau
cùng, nếu muốn, có thể thay đổi vị trí của các đoạn để có một bài thơ suôn sẻ,
mạch lạc. Thể thơ này có 3 khuyết điểm chính:
a/ Hội chứng nhàm
chán vần: Đây là khuyết điểm chung của thơ mới; dù nhất khí, liền mạch hay phân
mảnh, đứt đoan, nếu thi sĩ không khéo, và bài thơ hơi dài một tý, đọc lên sẽ ầu
ơ, gây cảm giác … chán ngán.
b/ Tứ thơ phân tán:
Chọn thể thơ này thi sĩ bắt buộc phải chia cắt tứ thơ chính và giải quyết từng
phân mảnh một. Sẽ không có sợi chỉ xuyên suốt để nối các ý nhỏ với nhau. Bài
thơ sẽ như một ngôi nhà tiền chế được xe kéo từng phần đến khu đất rồi lắp ghép
lại. Sẽ không có dòng sông thơ mà chỉ có những vũng thơ, những ao thơ nằm cạnh
nhau.
c/ Cảm xúc, hồn thơ
không được tự do tăng tiến: Cứ hết một đoạn 4 câu lại ngừng để nhảy qua một ý
khác nên có gom nhặt được tý cảm xúc nào ở ý này thi khi tạm quên nó để nhảy
qua ý khác, nó cũng nhạt, cũng nguội hẳn đi.
Như đã nói ở trên,
đoàn quân chữ nghĩa trong Ta Xa Hà Nội được chia làm 5 đơn vị nhỏ, Đơn
vị nào cũng tinh nhuệ nhưng không biết hợp đồng tác chiến vì không có sự chỉ
huy thống nhất. Nói thế để thấy thế trận chữ nghĩa của bài thơ lỏng lẻo, tứ thơ
phân tán, đoạn nào lo phần vụ của đoạn ấy nên cảm xúc ở tầng 2 không đáng kể.
Nguyễn Khôi đã kín
đáo bày tỏ sự buồn giận, thất vọng đối với thành đô ngàn năm văn vật bằng những
dẫn chứng điển hình, chính xác, mang cả tính thời sự. Nhưng tại sao ông không
đẩy nỗi buồn giận, thất vọng rất chính đáng của mình đi xa hơn nữa, mạnh hơn
nữa để tăng giá trị nghệ thuật của bài thơ?
Có lẽ một phần do
tuổi tác cao làm cho người ta điềm đạm, chừng mực hơn, không “máu” như đám trẻ,
“đã chơi thì chơi tới bến”. Nhưng phần khác do thể thơ không liền mạch, nhất
khí nên không có liên tục sóng sau dồn sóng trước để đến cuối bài cảm xúc sẽ
như dòng thác đổ ập xuống hồn người đọc. Vì thế cảm xúc ở tầng 3 (hồn thơ)
không có.
Một nhà “tình dục
học” khi viết về những bí quyết để hâm nóng tình yêu, gìn giữ hạnh phúc gia
đình đã có lời khuyên:
“Nếu hai người có ý định ‘tò tí’ thì - không
phải chờ lúc lên giường mà ngay khi bước vào phòng ngủ - hãy chốt cửa, rút
phích khỏi ổ cắm điện thoại bàn và vứt điện thoại tay vào thùng rác.”
Tôi hiểu là nhờ thế
sẽ không có tiếng chuông điện thoại làm gián đoạn tiến trình “cùng trèo lên
đỉnh Vu Sơn” của hai kẻ yêu nhau. Thi sĩ, nếu đã có tay nghề vững vàng lại biết
áp dụng lời khuyên ấy - không phải trên giường ngủ mà trên trang thơ của mình -
thì rất dễ sáng tác được những bài thơ “tới bến”.
Kết
Luận
Với tôi, Ta Xa
Hà Nội là một bài thơ hay. Như rất nhiều bài thơ cùng loại khác của Nguyễn
Khôi, ngôn ngữ sang trọng mà bình dị nên dễ hiểu, dễ cảm, đề tài không cao xa,
viển vông mà rất gần gũi, có khi hiển hiện ngay trước mắt mọi người. Tôi không
cảm thấy ngạc nhiên khi biết rằng thơ ông được rất nhiều người đọc, từ trí thức
thị thành cho đến giới “bình dân học vụ” ở nông thôn.
Tôi rất có cảm tình
với nhà thơ lão thành Nguyễn Khôi. Tôi đọc thơ ông khá nhiều từ Văn Đàn Việt và
Văn Nghệ Quảng Trị. Một khả năng sử dụng chữ nghĩa điêu luyện như thế, một hồn
thơ nhạy cảm, tươi mát, thấm đẫm tình người như thế, nếu tạo được thể thơ nhất
khí, liền mạch, tôi tin rằng chúng ta sẽ được đọc những vần thơ còn hay hơn
nữa.
*
PHẠM ĐỨC NHÌ
Địa chỉ: League
City
Email: nhidpham@gmail.com
.
…………………………………………………………………………
- © Tác giả giữ bản quyền.
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 10.03.2017
- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng
lại.
0 comments:
Đăng nhận xét