 |
| (Chùa Ba Vàng ở thành phố Uông BÍ, Quảng Ninh ; Nguồn ảnh: internet) |
TIỀN CÔNG
ĐỨC,
VÀI ĐIỀU SUY NGẪM
“Thứ
nhất tu gia, thứ nhì tu chợ, thứ ba tu chùa”
(Tục ngữ)
Bản tin thời sự mười chín giờ, ngày 7/1/2014 của
Đài Truyền hình Việt Nam đưa tin, mùa lễ hội năm nay, Nhà nước sẽ không phát
hành tiền lẻ để đáp ứng nhu cầu đổi tiền lẻ của người dân đi lễ hội nữa. Vì chi
phí in một đồng tiền lẻ mới, lại tốn phí bằng mấy đồng tiền lẻ cũ. Đài không
cho biết mệnh giá đồng tiền lẻ là bao nhiêu? Nếu là hai trăm và năm trăm đồng,
thì ở ngoài thị trường đã rất khó tiêu rồi (tức là người bán hàng không muốn
nhận). Và Đài cũng cho biết, không in tiền lẻ, còn vì một lý do khác nữa, là
nhiều tiền lẻ quá, nên cán bộ, nhân viên các Ban quản lí lễ hội phải đếm tiền
rất vất vả. Chỉ riêng chùa Thiên Trù (trong hệ thống chùa Hương), sau mùa lễ
hội, đã phải thuê hơn hai chục chuyến xe tải, để chở tiền công đức về Hà Nội.
Biên tập viên Kiều Trinh còn cho biết, mỗi năm nước ta có hơn tám nghìn lễ hội.
Nếu những thông tin đó đúng là sự thật, thì biết bao công sức đã phải bỏ ra để
đếm tiền. Và đoàn xe chở tiền, có thể phải đến mấy vạn chiếc. Chả thua kém gì
đoàn xe chở vũ khí, đạn dược vào chiến trường miền Nam thời chống Mỹ cứu nước.
Nếu so sánh về lợi nhuận của nhà chùa,
với các xí nghiệp kinh tế quốc doanh, thì sự trái ngược rõ thật buồn cười. Nhà
nước phải bỏ ra rất nhiều tiền vốn, để thành lập các tập đoàn kinh tế. Như Tập
đoàn Than khoáng sản Việt Nam, Tập đoàn Vinashin, Tập đoàn Vinaline …Nhưng lợi
nhuận từ các tập đoàn này đem lại thì ít, mà thua lỗ thì nhiều. Như Tập đoàn
Vinahsin đấy…Nếu Nhà nước không tiếp tục rót tiền vào để cứu nguy (mà người ta
đã gọi tránh đi là “tái cơ cấu”), thì chắc chắn tập đoàn này đã phá sản từ lâu
rồi. Còn ở các chùa, Nhà nước chẳng phải bỏ ra xu vốn nào, nhưng tiền công đức
thu về thì không hề nhỏ!
Thế mới biết câu thành ngữ: “Tiêu tiền chùa” là
chuyện có thật, vừa đúng cả nghĩa đen và nghĩa bóng. Mà xem ra nguồn thu này
lại rất bền vững. Dù tình trạng suy thoái kinh tế thế giới có ảnh hưởng đến
nước ta, thì nguồn thu này cũng vẫn ổn định. Vì nó dưạ trên nền tảng tâm linh
và tín ngưỡng rất kiên định của người dân nước Việt. Vậy nên, để bảo đảm sự
công bằng trong xã hội, đã đến lúc chúng ta phải thừa nhận: Nhà chùa vừa là một
tổ chức tôn giáo, vừa là một tổ chức kinh tế. Mà trong thực tế, giữa nhà chùa
và Ban quản lý lễ hội đã liên kết với nhau theo kiểu: “Công tư hợp doanh” từ
lâu rồi. Và cũng đã đến lúc, các nhà kinh tế học phải đặt cho liên doanh này
một cái tên cho đàng hoàng. Chẳng hạn như: “Tập đoàn Vinatamlinh”, hay: “Tập
đoàn Vinatinngương” v…v…
Còn bảo Nhà nước không phát hành tiền lẻ, vì bị “lỗ
vốn”. Chẳng biết cái tin đó có đúng không? Nếu đúng thì chẳng hoá ra bao nhiêu
năm nay phát hành tiền lẻ, ngành Tài chính đã làm thất thoát của công quỹ không
biết bao nhiêu tiền ? Thế mà chẳng thấy ông bà tài chính nào bị phê bình, bị kỷ
luật?...
Vậy, vì sao du khách đi lễ hội lại có nhu cầu đổi
tiền lẻ? Vì đền chùa càng ngày càng được xây dựng nhiều hơn. Và lễ hội cũng
càng ngày càng được tổ chức nhiều hơn. Tỉnh nào, địa phương nào cũng muốn tổ
chức lễ hội thật “hoành tráng” để thu hút khách du lịch đến địa phương mình,
càng nhiều càng có lợi nhiều. Mà đền chùa nào cũng vậy, Ban quản lí và nhà chùa
đặt rất nhiều hòm công đức. Hòm công đức ở trước cửa chùa, ở trong chùa. Hòm
công đức ở trung tâm bái đường, ở hai bên tả hữu bái đường. Hòm công đức ở chùa
cao, chùa thấp, ở chùa trong, chùa ngoài…Mà hòm công đức càng nhiều bao nhiêu,
thì nhu cầu đổi tiền lẻ của du khách càng tăng lên bấy nhiêu. Vì người đi chùa
dâng hương lễ Phật, ai cũng muốn bỏ một chút mồ hôi công sức của mình vào hòm
công đức, để Phật phù hộ cho mình an khang thịnh vượng. Nhưng tiền thì ít, mà
hòm công đức thì nhiều. Không lẽ bỏ tiền vào hòm này, trước các Phật (tượng) ở
đây, mà lại không bỏ vào hòm công đức, trước các Phật (tượng) ở ban thờ bên
kia. Cho nên người ta đổi tiền lẻ, để hòm nào mình cũng có tiền bỏ, cho lương
tâm khỏi phải áy náy. Nếu Nhà nước không phát hành tiền lẻ nữa, thì người dân
đi lễ hội sẽ phải chi phí nhiều hơn. Vì họ sẽ phải bỏ vào các hòm công đức
những đồng tiền có mệnh giá cao hơn. Ấy là nói những người có nhiều tiền. Còn
người ít tiền thì đành chịu sự áy náy lương tâm vậy.
Song việc đổi tiền lẻ chỉ là nhu cầu của du khách
bình dân. Còn những người giầu, và nhất là các “Đại gia” thì họ đua nhau bỏ
tiền tỉ ra công đức cho các nhà chùa, để Phật phù hộ cho họ thăng quan, tiến
chức, giầu sang phú quý hơn. Và nhất là để tên tuổi của họ sẽ được khắc
ghi vào chuông đồng, bia đá, lưu danh muôn thuở.
Chúng tôi đã có lần đến thăm quan Thiền viện Trúc
Lâm Đà Lạt. Cao nguyên này bạt ngàn đồi núi trồng toàn thông xanh biếc. Có lẽ
cả nước ta không ở đâu có thảm thực vật thông to đẹp và mênh mông đến thế. Có
cây thật vĩ đại, phải đến ba người ôm mới xuể. Khí hậu quanh năm chỉ trên dưới
20 độ xê. Kể ra, du khách ai đã có dịp ghé qua đây, cũng không nên quên tên
người đầu tiên đã phát hiện ra cao nguyên vô cùng đẹp đẽ này: Nhà thám hiểm
Yersin. Cao nguyên hoàn toàn không có trúc. Nhưng các tu sinh được đào tạo ở
đây, chắc theo môn phái Trúc Lâm Yên Tử. Cho nên thiền viện ở rừng thông nhưng
lại gọi là rừng trúc. Ở đây có một quả chuông rất lớn. Tôi chưa được thấy bao
giờ. Có lẽ do chuông quá to, nên không treo ở trong giảng đường. Người ta làm
riêng một tháp tròn ra ngoài vườn để treo chuông. Các chỉ số đường kính, chiều
cao, cân nặng, giá thành, và cả tên tuổi người cung tiến đều được chạm khắc
trên thành chuông. Rất tiếc tôi không ghi, nên chỉ nhớ “thí chủ” được khắc tên
là gia đình một Việt kiều ở Canada.
Nghe đâu, chùa Ba Vàng ở thành phố Uông Bí (đang
xây), vừa đúc một quả chuông, giá tỉ rưỡi hay tỉ bẩy gì đó. Và có một “Đại gia”
ở Hà Nội về, xin được công đức số tiền đó. Nhưng Hoà thượng trụ trì từ chối,
bảo: “Chuông chùa để thỉnh gọi các vong linh trầm luân lưu lạc về nơi cửa Phật,
để được Phật Tổ cứu vớt, độ trì cho siêu thoát, nên để cho phật tử thập phương
công đức”. Tuy nhiên, vị “Đại gia” ấy vẫn được nhà chùa nhận cho được công đức
một cây cột bê tông, giá hơn hai trăm triệu đồng. Lại còn trường hợp, một “Đại
gia”, tuy là người ở trong tỉnh, nhưng chậm chân đến muộn, nên chỉ nhận được
làm một đoạn đường bê tông đi lên chùa, giá hơn trăm triệu,
Như vậy là quả chuông ở chùa Ba Vàng Uông Bí, không
có tên người công đức như quả chuông ở Thiền viện Trúc Lâm Đà Lạt. Nhưng rồi
đây, khi hoàn thành công trình đồ sộ, nhiều nghìn tỷ đồng này, chắc chùa Ba
Vàng sẽ đúc bia đá, để ghi tên những người công đức.
Từ chuyện xây dựng chùa, chúng tôi chợt nghĩ: Nếu
Chính phủ cho phép các “Đại gia”, đầu tư xây dựng bệnh viện vừa theo kiểu dự án
BOT giao thông, vừa theo kiểu xây chùa. Chủ đầu tư được ghi tên vào bia đá để
tại bệnh viện, thì tình trạng quá tải năm sáu bệnh nhân trên một giường bệnh
như hiện nay, chắc chẳng bao lâu sẽ chấm dứt.
Xin được trở lại chuyện hòm công đức. Mùa lễ hội
năm nay, các chùa có thêm một loại hòm công đức được ghi hai chữ “Giọt dầu”.
Nhà chùa thờ Phật thường xuyên sử dụng hương đăng, hoa trái. Đăng là đèn (đèn
dầu). Vậy, hòm giọt dầu chắc là thông điệp ngầm nhà chùa báo cho các phật tử
biết: bỏ tiền công đức vào đó mới đến tay nhà chùa. Bỏ vào các hòm khác thì
tiền sẽ vào tay Ban Quản lý.
Nếu đúng như vậy thì chúng ta cũng có thể hiểu rằng
cái “Liên doanh” lỏng lẻo này đang va chạm nhau về quyền lợi. Hay nói cụ thể
hơn là những bao tải tiền được xếp lên ô tô chở về Hà Nội và nhứng đồng tiền để
lại cho nhà chùa đang mâu thuẫn nhau. Mà mâu thuân về cái gì, chứ mâu thuẫn về
quyền lợi thì quyết liệt lắm. Chưa biết bao giờ mới đến hồi kết thúc. Ấy là còn
chưa kể số tiền bị “dính tay” các quan chức đã quá vất vả vì phải đếm quá nhiều
tiền!. Mà cái khoản “dính tay” này xem ra cũng không phải là ít…
Con trai ông bạn tôi được đi học tập và
lao động ở Liên Xô (khi khối Xô Viết còn tồn tại). Ngày hết hạn về, anh ta
không có đài bán dẫn, nồi áp suất, bàn là… đem về như các bạn, mà chỉ có mỗi
cái va ly bẹp, với mấy bộ quần áo. Vì các nàng thiếu nữ Nga xinh đẹp quá, và vì
rượu vodka Nga ngon quá! Ở nhà ăn bám một thời gian, rồi ông bố lại dùng uy tín
của mình, xin cho con được cái chân xé vé ở rạp chiếu bóng nghèo kiết. Thế rồi
chẳng biết trời xui đất khiến thế nào, anh ta lại được chuyển công tác vào Ban
quản lý lễ hội. Và rồi chỉ sau có dăm ba mùa lễ hội, ông cựu nhân viên xé vé ấy
đã trở thành người giầu có. Mà chẳng ai biết ông ta làm giầu bằng cách nào? Nếu
bảo ông ta đếm tiền bị “dính tay”, thì không có bằng chứng. Nhưng cũng có một
điều hiển nhiên ai cũng biết. Đó là tất cả cán bộ, nhân viên các Ban quản lý lễ
hội đều giầu có, và chưa thấy các vị ấy xin chuyển đổi đơn vị công tác bao giờ.
Thưa bạn, còn một điều tản mạn cuối cùng, tôi thắc
mắc, nhưng không giải đáp được. Vậy xin trình ra đây, nhờ các bậc cao minh chỉ
bảo cho. Đó là số tiền công đức Ban quản lý lễ hội để lại cho nhà chùa, hay nói
cách khác là chia cho nhà chùa, để hương đăng thờ Phật. Chắc Phật Tổ sẽ tri ân,
phù hộ độ trì cho các tín chủ. Vậy còn số tiền công đức được chở về Hà Nội, để
Nhà nước sử dụng, nhưng Nhà nước thì không có khả năng phù hộ độ trì cho tín
chủ. Tuy Nhà nước không nhờ, nhưng liệu Đức Phật ngài có vui lòng làm giúp Nhà
nước công việc quan trọng đó không? Nếu Phật không vui lòng giúp, chẳng hoá ra
các tín chủ của số tiền khổng lồ đó mất tiền mà chẳng được gì ư? ./.
Mời thư giãn với nhạc phẩm MÁI ĐÌNH LÀNG BIỂN
của Nguyễn Cường, qua tiếng hát Tùng Dương:
*
TẠ HỮU ĐỈNH
Địa chỉ: Phường Quang
Trung,
tp Uông Bí, tỉnh Quảng
Ninh.
Email: tahuudinhqn@gmail.com
.
…………………………………………………………………………
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 29.03.2019.
- Bài viết không thể hiện quan điểm của trang Đặng Xuân Xuyến.
- Vui lòng ghi rõ nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng
lại.
.
0 comments:
Đăng nhận xét