LẠI CHUYỆN 'CHẲNG ĐẶNG ĐỪNG'! - Tác giả: Nguyễn Hòa ; Ngô Thanh Tuấn giới thiệu

Đặng Xuân Xuyến Thứ Sáu, tháng 1 03, 2025 Leave a Comment

LẠI CHUYỆN “CHẲNG ĐẶNG ĐỪNG”!

Bạn bè bảo bài Chiêm Nghiệm Thời Gian (đăng trên báo Văn Nghệ ngày 28.12.2024, đăng web Văn Nghệ ngày 30.12.2024) của tác giả X (Ngân Xuyên/Phạm Xuân Nguyên) bị nghi đạo văn. Chẳng nhờ tới ChatGpt, chỉ thi triển vài thủ thuật, mình đã hiểu vấn đề và ngờ ngợ. Tác giả X (Ngân Xuyên/Phạm Xuân Nguyên) là người quen, nên mình định im lặng để xem giải quyết ra sao. Sau đó ít phút tác giả X (Ngân Xuyên/Phạm Xuân Nguyên) viết trên Facebook cá nhân “xin lỗi bạn đọc” báo Văn Nghệ, đồng thời phân bua “không ghi rõ là bản dịch hoặc là sử dụng tư liệu nước ngoài”. Thất vọng vì không thấy câu trả lời xác đáng, thêm nữa vì lâu nay đọc những thanh minh thanh nga theo kiểu “không ghi rõ, quên ghi chú” cũng đã nhàm, nên chẳng đặng đừng mình phải viết Status này.

Như mình khảo sát thì không phải tới ngày 28.12.2024 bài Chiêm Nghiệm Thời Gian (1.480 chữ) mới đăng trên Văn Nghệ, mà cũng với nhan đề Chiêm Nghiệm Thời Gian nhưng ngắn hơn (1.158 chữ) và gần với bản gốc của Anders Cullhed vì không thêm mắm dặm muối, mang họ tên chính tác giả chứ không phải bút danh, đã xuất hiện trên trang chungta ngày 7.1.2006. Đáng chú ý bài đăng năm 2006 có đề từ “Trăm năm thì ngắn một ngày dài ghê” (Nguyễn Du), còn bài trên Văn Nghệ có đề từ “Trăm năm thì ngắn, một ngày dài ghê” (Tản Đà), tức là tác giả câu thơ từ Nguyễn Du sang Tản Đà. Đáng chú ý hơn, bài này không ghi chú “bản dịch hoặc sử dụng tư liệu nước ngoài”. Phải chăng sau 18 năm không thấy dư luận có ý kiến gì, tác giả X (Ngân Xuyên/Phạm Xuân Nguyên) lấy ra mông má lại để công bố tiếp? Thế nên, nếu nghi vấn đạo văn thì phải đặt ra từ năm 2006?!

Về nguồn gốc, tiểu luận “Nobel Prize authors on time” là của Anders Cullhed - Giáo sư Văn học so sánh tại Đại học Stockholm, đã đăng trên web nobelprize ngày 28.8.2001. (Như tự giới thiệu thì Anders Cullhed tập trung nghiên cứu ba lĩnh vực chính trong văn học tiền hiện đại: Cổ đại muộn, Trung cổ và Baroque). Tạp Chí Sông Hương số 274, web Sông Hương ngày 26.12.2011 đăng bản dịch tiểu luận này của Nguyễn Tiến Văn với nhan đề “Các tác giả Nobel văn học bàn về thời gian”. Đọc bản dịch mình rất nể sở đọc, trường khảo sát và khái quát, sự uyên bác, trình tư duy của Anders Cullhed. Mình tin ở Việt Nam hiện nay, người viết được tiểu luận như thế có lẽ chỉ đếm trên đầu ngón tay (nếu không nói không có?).

Với câu hỏi “Liệu có thể coi Chiêm Nghiệm Thời Gian là bản dịch của tác giả X (Ngân Xuyên/Phạm Xuân Nguyên)?” mình ngờ ngợ đến tình huống “hoán cốt đoạt thai”, thêm mắm dặm muối để biến thành tài sản riêng? Bởi tiểu luận của Anders Cullhed công bố năm 2001, không có đoạn mở đầu màu mè “Năm 2024 đã khép lại. Mới hôm nào nhân loại hồi hộp lo lắng đón chào thế kỷ XXI với niên đại bắt đầu bằng con số 2, vậy mà nay đã sắp bước vào năm thứ hai lăm của thiên niên kỷ mới”; không có nội dung như “Sang năm 2025 thời hạn bảo hộ bản quyền của Âm thanh và cuồng nộ đã hết, tác phẩm này trở thành tài sản chung”; càng không có đoạn thơ của Xuân Diệu ở nước Nam ta rằng: “Thuyền qua, mà nước cũng trôi / Lại thêm mây bạc trên trời cũng bay / Tôi đi trên chiếc thuyền này / Giòng mơ tơ tưởng cũng thay khác rồi / Cái bay không đợi cái trôi / Từ tôi phút trước, sang tôi phút này”…!

Với câu hỏi: “Liệu có thể coi Chiêm Nghiệm Thời Gian là bài viết tác giả X (Ngân Xuyên/Phạm Xuân Nguyên) sử dụng tư liệu nước ngoài?” mình nghĩ cũng khó. Bởi xuyên suốt toàn bài Chiêm Nghiệm Thời Gian của tác giả X (Ngân Xuyên/Phạm Xuân Nguyên) từ ý tưởng tới nội dung đều thuộc về Anders Cullhed, tác giả X (Ngân Xuyên/Phạm Xuân Nguyên) chỉ đóng góp một số điều tạm gọi là “vẽ rắn thêm chân”. Thêm nữa, bài Chiêm Nghiệm Thời Gian có 1.480 chữ thì chí ít gần 1.040 chữ dịch nguyên văn hoặc tóm lược lại ý tưởng, luận điểm của Anders Cullhed, nghĩa là 70% nội dung không phải của tác giả X (Ngân Xuyên/Phạm Xuân Nguyên). Như vậy để người đọc thấy tác giả khai thác, sử dụng tư liệu rất nghiêm túc, sẽ phải cho nhiều đoạn vào ngoặc kép (“…”), hoặc phải liên tục chú thích. Về hình thức trình bày, một bài viết như thế kể cũng hy hữu trên báo chí!

Với câu hỏi “Liệu có thể coi Chiêm Nghiệm Thời Gian là tổng thuật của tác giả X (Ngân Xuyên/Phạm Xuân Nguyên) về tiểu luận của Anders Cullhed?”, mình thấy càng khó. Bởi Chiêm Nghiệm Thời Gian thiếu một số nội dung như: Anders Cullhed đề cập việc người Aztec sử dụng bộ lịch chạm khắc trên một tảng đá tròn lớn gọi là Đá Mặt trời; quan điểm của Nietzsche rằng “mọi ham muốn đều khao khát sự vĩnh hằng”; chủ đề trung tâm của Tiến sĩ Eliot trong các tập thơ Gerontion (Già nua), Four Quarstets (Bốn khúc tứ tấu) mà ở đó Eliot quan niệm về một thời hiện tại phi thời, mang tính nghịch lí, “điểm tĩnh lặng của thế giới xoay vòng”…

Viết xong Status, vào link bài Chiêm Nghiệm Thời Gian của tác giả X (Ngân Xuyên/Phạm Xuân Nguyên) trên web báo Văn Nghệ thấy thông báo “Không tìm thấy đường dẫn này”, nôm na thì bài đã bị hạ xuống. Như vậy sau khi tác giả X (Ngân Xuyên/Phạm Xuân Nguyên) xin lỗi và hứa “sẽ sửa lỗi” trên trang điện tử của báo Văn Nghệ, điều gì đã xảy ra để đến mức bài không còn trên trang web? Và mình lại chờ xem nếu công bố trở lại, tác giả X (Ngân Xuyên/Phạm Xuân Nguyên) sẽ xử lý ra sao? Xin bổ sung thêm, chiều 1.1.2025, mình đã phát hiện bài Chiêm Nghiệm Thời Gian của tác giả X (Ngân Xuyên/Phạm Xuân Nguyên) đăng trên trang chungta năm 2006, và đã kể với bạn bè. Vì thế thông tin bài Chiêm Nghiệm Thời Gian đăng năm 2006 mình sử dụng trong Status này không liên quan điều một số tác giả khác đã thông báo trên mạng xã hội.

-------

văn bản của Cullhed:

http://tapchisonghuong.com.vn/.../Cac-tac-gia-Nobel-van...

văn bản của Phạm Xuân Nguyên:

https://web.archive.org/web/20250101113216/https://baovannghe.vn/chiem-nghiem-thoi-gian-18936.html

Mời nhấp chuột đọc thêm:

- Chuyện làng văn0

- Bạn đọc cảm nhận về thơ của Đặng Xuân Xuyếnl

- Bạn đọc cảm nhận bài thơ “Quê Nghèo” của Đặng Xuân Xuyếnl

- Bạn đọc cảm nhận về một số tác phẩm của Đặng Xuân Xuyếnl

- Đặng Xuân Xuyến - Cảm nhận thơ văn 1l

- Đặng Xuân Xuyến - Cảm nhận thơ văn 2l