NGHĨ VỀ SỰ LIÊM SỈ
CỦA NGƯỜI CẦM BÚT
Trong cuộc đời của
mỗi chúng ta, sự xung đột giữa tài năng và nhân cách, sự song hành giữa công và
tội là cả một bi kịch.
Trong lịch sử thời
Pháp thuộc, đó là những Hoàng Cao Khải, Cao Xuân Dục ở miền Bắc, là Đỗ Hữu
Phương, Trần Bá Lộc ở miền Nam. Hai vị trước vừa tích cực ra tay đàn áp, sát
hại nghĩa quân kháng chiến chống Pháp, vừa để lại cho đời nhiều công trình văn
hóa lịch sử quan trọng còn lưu giá trị đến ngày nay. Hai ông sau cũng lập nhiều
"đại công" với Pháp, trong đàn áp các cuộc khởi nghĩa của Thủ Khoa
Huân, Mai Xuân Thưởng, được thăng đến hàm Tổng đốc, đến cuối đời cũng làm được
đôi điều ích nước lợi dân.
Ông họ Trần ra sức
huy động người đào con kênh Tổng đốc Lộc, giúp mở mang sự vận chuyển của cả một
vùng rộng lớn, ông họ Đỗ ra sức mở cuộc lạc quyên để xây dựng cho thành phố Sài
Gòn ngôi trường Con gái bản xứ (École des filles indigènes), sau là trường Áo
tím, trường Gia Long, nay là trường Nguyễn Thị Minh Khai.
Đến giữa thế kỷ XX,
bên cạnh những tác phẩm của Tự lực văn đoàn, cả một thế hệ học sinh, sinh viên
miền Nam còn khao khát nền văn học tiền chiến với những Xuân Diệu, Huy Cận,
Nguyễn Tuân, Lưu Trọng Lư..., mà vì lý do chia cách hai miền, tác phẩm của họ
không được phép xuất bản ở miền Nam. Bản thân người viết bài này khi cầm được
những Thơ Thơ, Gửi Hương Cho Gió của Xuân Diệu, Lửa
Thiêng của Huy Cận, Vang Bóng Một Thời của Nguyễn Tuân
từ một ông “Bắc kỳ di cư” chuyên cho thuê sách cũ, lòng rưng rưng xúc động như
bắt gặp của quý tự nghìn đời.
Thế rồi, sau năm
1954, sự kiện Nhân văn - Giai phẩm như một quả bom nổ giữa trời quang, lột trần
trụi nhiều sự thật, làm sụp đổ những thần tượng của thế hệ chúng tôi. Bi kịch
đó đeo đẳng cuộc đời mỗi nhà văn, nhà thơ cho đến ngày nhắm mắt xuôi tay, đồng
thời cũng tạo nên một bài học về liêm sỉ của người cầm bút.
Những năm trước
1975, cuộc chiến khốc liệt giữa hai miền Nam-Bắc biến tuyên truyền thành vũ khí
sắc bén nhất để giành lấy thắng lợi về các mặt tinh thần, tâm lý, kể cả mặt
ngoại giao. Đó là thời kỳ hoàng kim của Hòn Đất (Anh Đức), Người
Mẹ Cầm Súng (Nguyễn Thi), thơ Tố Hữu ..., những “tác phẩm” vẽ lên hình
tượng những người cầm súng bảo vệ mảnh đất mình đang sống không còn là những
con người, mà là một loài ngạ quỷ hút máu người, ăn thịt người, lấy sự chém
giết làm lẽ sống.
Sau tháng 4.1975,
tưởng như với sự thống nhất về địa lý, giang sơn thu về một mối, một quá khứ
với bao nhiêu “sự thật” bị vẽ vời, phóng đại sẽ được xếp vào tàng cổ viện,
không ngờ nó vẫn tiếp diễn với quán tính cũ, với một thế hệ nhà văn kế thừa sự
bịa đặt của lớp đàn anh.
Lần này, văn chương
còn được sự chắp cánh của phim, kịch, tạo nên những Ván Bài Lật Ngửa, Ông
Cố vấn, Biệt Động Sài Gòn,... và nhiều lúc hình ảnh những kẻ bại trận
còn được miêu tả ghê rợn hơn, như cảnh người lính miền Nam moi tim gan đối
phương, nướng ăn và còn chia nhau hai hạt... tinh hoàn. Sự tưởng tượng cao siêu
đến mức ghê tởm!
Xét cho cùng, so
với Hòn
Đất của Anh Đức, Người Mẹ Cầm Súng của Nguyễn Thi và
“tác phẩm” của nhiều người cùng thời khác, thì Mưa Đỏ của Chu Lai chẳng
là cái đinh gì. Không may cho ông, quyển tiểu thuyết được chuyển thể thành phim
trong một thời điểm mà lương tri con người và tinh thần yêu chuộng sự trung
thực và công bằng đang được mạng xã hội dành cho những điều kiện tốt nhất để
phát huy. Vì thế, thay vì phùng mang trợn mắt, cãi chầy, cãi cối như nhiều
người khác, sự bối rối của ông Chu Lai cũng còn ẩn chứa một chút liêm sỉ của
người cầm bút, ta nên thông cảm phần nào với ông để nhà văn còn có dịp ngẫm lại
mình.
Thân phận một nhà
văn quốc doanh lắm trái ngang, không dễ gì nói được hết những suy nghĩ của
mình. Đến như Phùng Quán, vang danh một thời với Lời Mẹ Dặn, mà còn có lúc
tự thú rằng ông đã ngồi ở Hà Nội để tưởng tượng nên một Vượt Côn Đảo “địa ngục
trần gian”.
Cũng xin đừng như
ai kia, đánh tráo khái niệm bằng cách so sánh tính hư cấu của bộ phim lừng danh
Titanic
với phim Mưa Đỏ, qua cảnh mô tả anh lính miền Nam thiêu sống anh tù binh
phương Bắc. Sao nỡ lòng so sánh như vậy? Trong Titanic, sự hư cấu nâng
giá trị nghệ thuật lên một tầm cao mới, còn trong Mưa Đỏ, sự hư cấu mang
tính bịa đặt nhằm vùi lấp danh dự của người bại trận xuống bùn đen, và ghi đậm
trong tâm hồn thế hệ trẻ sự ngộ nhận và thù hận đối với thế hệ cha anh của họ.
Ngày nay, nói đến
sự liêm sỉ của người cầm bút, đã là xa xỉ chưa? Mình nghĩ là chưa. Vẫn còn đó
những tiếng nói của lương tri đang ngày càng nở rộ trên mạng xã hội, đặc biệt
của những người từng lớn lên dưới mái trường Xã hội Chủ nghĩa, nay vừa qua một
thời tuổi trẻ và đang nhìn lại xã hội mình đang sống với cái nhìn trung thực,
thẳng thắn và nhân văn. Đọc bài viết và bình luận của những bạn đó, mình rưng
rưng xúc động, hy vọng vào một thế hệ kế thừa đang ngày càng sáng suốt, nhiều
tình người hơn.
Nói đến sự liêm sỉ
của người cầm bút, sẽ là vô cùng thiếu sót nếu chúng ta không nhắc đến nhà thơ
Hữu Loan, con người đã coi khinh nghịch cảnh, đạp bằng trở lực, dành quãng đời
còn lại đi đập đá và thồ đá để nuôi sống gia đình. Con người đó xứng đáng được
tạc thành một tượng đài bất tử, và tên được đặt cho nhiều con đường để vinh
danh cho tiết tháo và liêm sỉ ở đời.
Chừng nào xã hội
chưa làm được điều đó, nhiều người trong chúng ta vẫn còn bất an cho tương lai
của những thế hệ đến sau mình.
--------------
MỘT SỐ COMMENT DƯỚI BÀI VIẾT
Tôi chưa xem phim Mưa Đỏ, nhưng cũng không có ý định xem. Chưa
xem phim, nhưng nghe mọi người kể trong phim có cảnh lính Việt Nam Cộng hòa
thiêu sống tù binh Việt Cộng, thì tôi thấy phim không còn đáng xem nữa.
Nhớ hồi trước 1970, ở miền Bắc quảng cáo rầm rộ cho, và phát hành
rộng rãi, một cuốn sách có tên “Những lá thư từ tuyến đầu tổ quốc”, được cho là
một bộ sưu tập những lá thư của nhân dân miền Nam “đang rên xiết dưới chế độ
tàn bạo của Mỹ-Nguỵ…” gửi ra miền Bắc. Trong cuốn sách có bức thư kể về bọn
“nguỵ quân, nguỵ quyền ác ôn” ở Chi khu Bình Long, trước khi đi lễ nhà thờ buổi
sáng đã bớt chút thời giờ dội nước sôi vào cái lồng nhốt Việt Cộng cho chết, để
khi đi lễ về mổ bụng lấy tim gan xào ăn ! Cuốn sách đó tôi và rất nhiều người ở
miền Bắc đã từng đọc, và tôi tin rằng nhiều người vẫn chưa quên.
Tôi đã nhiều lần hỏi những cựu chiến binh cộng sản người gốc
miền Nam, những cựu lính Việt Nam Cộng hòa từng có mặt ở miền Nam thời của cuốn
sách nêu trên, ai cũng nói không thể có chuyện đó, vì Việt Nam Cộng hòa từng là
một chính thể tôn trọng pháp quyền, tự do báo chí (ở mức tương đối chấp nhận
được) tại thời kỳ nói trên. Thậm chí báo chí nước ngoài như Anh, Pháp, Mỹ, Úc…
còn được tự do phát hành, viết bài, quay phim và đưa tin từ Việt Nam Cộng hòa
cho cả thế giới xem. Hầu hết mọi người tôi hỏi đều khẳng định rằng việc giết
người man rợ, vô pháp như vậy chắc chắn sẽ bị tố cáo, báo chí vào cuộc, luật
pháp ra tay. Lính phạm tội thì ra toà án binh, còn quan chức hay dân thường thì
bị xử lý hình sự…
Khoảng năm 2017, tôi có dịp tranh luận với tay đương kim Bí thơ
Thành đoàn thành phố Cần Thơ về bài ca vọng cổ “Giọt sữa cuối cùng”, nói về một
nữ du kích Việt Cộng bị phía bên kia bắt sống trong một trận càn. Chị có đứa
con đang còn bú mẹ. Trước khi bị địch đưa ra xử bắn tại trận địa, chị còn vạch
áo cho con bú lần cuối cùng trước khi bị địch bắn chết… Tôi khẳng định không
thể có chuyện lính Mỹ, hay lính Việt Nam Cộng hòa được quyền xử bắn tù binh mà
không xét xử, không có bản án, trong khi người nữ tù binh lại còn có con nhỏ
đang còn trong thời kỳ bú mẹ. Tay bí thơ đoàn cãi sống cãi chết là chuyện đó có
thật, cãi luôn rằng có cả chuyện lính Việt Nam Cộng hòa mổ bụng du kích lấy gan
xào ăn giữa thanh thiên bạch nhật, ở ngay huyện Ô Môn, quê nhà của gã ta, cách
thành phố Cần Thơ do Việt Nam Cộng hòa kiểm soát không xa…
Sau đó tôi đi hỏi rất nhiều người ở miền Nam trước 1975, cả “cách
mạng” lẫn “nguỵ”, tất cả đều nói không thể có chuyện đó. Và tôi đã tin họ, vì
ngay từ tháng 5/1975 tôi đã đến Sài Gòn và ở lại thành phố yêu quý này cho tới
nay. Trong suốt hơn 50 năm gắn bó với thành phố này, với người dân miền Nam
tùng ở cả hai phía, tôi hiểu và tin rằng không thể có loài thú dữ đi hai chân
nào thuộc “Bên thua cuộc” có thể làm những chuyện vừa kể trên mà không bị báo
chí phanh phui và pháp luật của Việt Nam Cộng hòa trừng phạt.
Rất nhiều người còn nói, tim gan người đâu có dễ ăn như vậy, khi
mà trong suốt thời gian chiến tranh ở miền Nam đâu có thiếu thốn lương thực,
thực phẩm (tôm, cá, gạo, thịt, trái cây…) như miền Bắc cùng thời? Vào miền Nam
năm 1975, tôi đã đi, đã nghe và thấy đủ nhiều để tin là hầu như không có chuyện
thiếu ăn như ở miền Bắc trước 1975 hay chuyện cả nước ăn bo bo hồi 1980.
Để kết luận, tôi có câu hỏi dành cho chính nhà văn Chu Lai,
người mà tôi từng yêu mến, giờ không còn quý trọng nữa:
1. Chu tiên sinh từng là lính đặc công B2, từng sống và đánh
trận ở miền Đông Nam bộ nhiều năm, đã bao giờ ông chứng kiến, hay nghe tin từ
nguồn đáng tin cậy, rằng quan chức và binh lính Việt Nam Cộng hòa bắn chết nữ
tù binh đang còn cho con bú ngay tại chiến trường; hay giết chết Việt Cộng, mổ
bụng moi tim gan xào ăn…, hay chưa?
2. Chu tiên sinh có thể cho biết, tên lính Việt Nam Cộng hòa
nào, ở đơn vị nào, ở đâu và khi nào, đã thiêu sống tù binh cộng sản như ông đã
viết trong cuốn sách được dựng thành phim của ông ?
Tôi yêu cầu ông đối thoại công khai với tôi, một cựu lính Việt
Cộng, về những vấn đề nói trên.
Đừng có trốn nhé!
Cai tù Côn đảo nhổ răng tù nhân rồi bắt họ nuốt là có thật.
Người tù nhân đó quê Thái Bình và ông còn giữ được 24 chiếc răng của mình sau
những lần đại tiện... Anh hùng Trần Thị Lý ở Quảng Nam bị "điện giật, dùi
đâm, dao cắt, lửa nung..." cũng là có thật. Thảm sát Mỹ Lai hàng trăm phụ
nữ, người già và trẻ em bị sát hại cũng là có thật và còn biết bao tội ác tày
trời của Mỹ-nguỵ thế nên một tên lính Việt Nam Cộng hòa thiêu sống một chiến sĩ
giải phóng cũng là điều dễ hiểu! Liêm sỉ của nhà văn là phản ánh hiện thực
thông qua những nhân vật điển hình trong những hoàn cảnh điển hình...!
Một miền Nam có nền giáo dục không hề cổ võ bạo lực với bất cứ
ai , kể cả người không cùng chiến tuyến. Một miền Nam không hề tôn xưng chủ
nghĩa vô thần nên con người trong xã hội đó còn biết sợ luật trời, luật nhân
quả …và người dân còn được quyền tự do tiếp cận nền văn minh chung của nhân
loại thay cho (bị) định hướng theo lối một chiều. Vậy mà, con người trong xã
hội đó lại nhảy lên bụng một người thai phụ đạp cho phọt thai ra, mổ bụng moi
gan người ra nhậu rượu, thiêu sống tù binh để mua vui … và còn nhiều nữa những
hành động dã man mà “cách mạng“ đã sáng tạo ra cho họ đến tận ngày nay! Những
câu chuyện này lại nhắc cho kẻ hậu sinh nhớ cái bài viết “địa chủ ác ghê“ mà
người viết chính là ông Hồ đã mô tả cái ác (?) của bà Cát hạnh Long nó còn kinh
tởm gấp triệu lần! Ngẫm cho cùng thì dưới ánh mặt trời thì trước hoặc sau gì sự
thật cũng có ngày được soi sáng, và còn nữa - con người đâu dễ để xỏ mũi chăn
dắt hoài như loài cầm thú!
Bộ phim Mưa Đỏ, dù có nhiều khen chê, nhưng về tư tưởng nghệ
thuật là một bộ phim thành công. Có lẽ 40 năm nữa khi thế hệ biết trực tiếp về
cuộc chiến đã rời cõi tạm, thì người ta mới có thể nói nhiều về tư tưởng nghệ
thuật này. Trong phim có 5 nhân vật chính, hai bà mẹ, một cô gái và hai chiến
binh ở hai phía (con trai duy nhất của hai bà mẹ). Hai chiến binh ấy là tinh
hoa hai phía. Vị Trung úy Việt Nam Cộng hòa khen anh Cộng quân vốn là sinh viên
nhạc viên "Đánh hay lắm, nếu là thời bình thì tao và mày có thể sẽ là bạn
tốt của nhau, nhưng bây giờ là chiến tranh, nhào vô đi". Rồi hai chiến
binh xuất sắc nhất ấy đã tay không chiến nhau đến chết. Một chết xấp, một chết
ngửa. Xác họ nằm song song, giữa đấy là chiếc khăn rằn của cô gái mà cả hai
cùng yêu mến. Chiếc khăn ấy nằm giữa hai thanh niên, thành hình chữ S, bị giằng
đứt ngang ở giữa. Hình tượng nghệ thuật này là tư tưởng của Mưa Đỏ, ai xem cũng
thấy, nhưng đề cao hay không, tùy vào kiến văn của người xem.
Có lẽ Lê Nguyễn không thể phủ nhận những bằng chứng do chính
người mỹ ghi lại bằng hình Ảnh! Thời đệ nhất cộng hoà Ngô Đình diệm lê máy chém
đi khắp miền Nam giết cộng sản như thời trung cổ, Tướng loan gí súng bắn người
ngay trên Đường phố! Hành hạ tra tấn chị Trần thị lý, cắt núm vú …, còn Mỹ
Lai... kể sao hết khi mà chất độc màu da cam huỷ hoại môi trường con người đến
bây giờ còn đó, chiến tranh thì không thể kể hết đau thương của hai miền Nam
bắc, cảm ơn Nhà văn Chu Lai, đạo diễn và diễn viên đã giữ lại phần nào những
giá trị của lịch sử dân tôc!
Người viết bài này nhầm một chi tiết: trong nam không in thơ của
các tác giả tiền chiến!
Thực sự là trong nam in mà ngoài bắc không in những tác phẩm
tiền chiến của Xuân Diệu, Thế Lữ, Lưu Trọng Lư… gọi chung là tác giả Thơ mới!
Bằng chứng là tôi vào Sài Gòn trưa 30.4.75, trong thời gian làm
nv quân quản đã đi mua sách của các tác giả tiền chiến ở bên hông Thương xá
Tax, họ bày tràn trên vỉa hè đường Lê Lợi cơ man sách báo trong đó những cuốn
Thơ thơ, Tiếng thu, Gửi hương cho gió… in khổ lớn trên giấy tốt và tôi đã mua
một ôm mang về…
Thế báo nước ngoài quay cảnh tướng Loan chĩa súng bắn vào đầu tù
binh giữa phố có không? Tù binh 6 lần bị cưa chân còn đó.... còn nhiều nhâ
chứng sống đó. Đừng cố ngụy biện. Thậm chí nội bộ Việt Nam Cộng hòa còn thủ
tiêu, lật đổ nhau dã man. Chưa nói các thủ đoạn giết người hàng loạt trong các
trận càn đẫm máu.
Lê Nguyễn có con bị ảnh hưởng chất độc da cam không? Lê Nguyễn
có bị B52 làm cụt chân cụt tay, méo mồm không? Lê Nguyễn có người thân bị lính
đánh thuê Pak chung Hy giết hại không? Lê Nguyễn có bị bom napan của Mỹ làm
cháy xém da thịt không? Lê Nguyễn thích ngồi nhà tù của Mỹ Nguỵ sống cho biết
mùi .... Đúng là hết thuốc chữa
Một chi tiết rất phi lý, phản khoa học trong việc bôi đen người
lính Việt Nam Cộng hòa đốt xác địch quân là muốn đốt người cẩn phải có tẩm xăng
lên xác mà lúc đó kiếm xăng đâu ra ở chiến trường?!! Đốt xác người bằng hộp
quẹt Zippo à ?!!
Mời
nhấp chuột đọc thêm:
- “Mưa đỏ” và câu
hỏi về giới hạn của hư cấul
- Phim “Mưa đỏ”
dưới góc nhìn học thuậtl
- Khi người trong
cuộc nói về phim “Mưa đỏ”l
- Vài trao đổi với
nhà văn Chu Lai và đạo diễn Đặng Thái Huyềnl
- Phim “Mưa đỏ”: 3
tình tiết điện ảnh dưới góc nhìn ký hiệu học…l
- Hôn quân Lưu Tử
Nghiệp và vai diễn của Trương Dật Kiệtl
- Vài cảm nhận khi
xem phim BỐ GIÀ (web drama) của Trấn Thànhl
Mời nghe Khề Khà Truyện đọc
truyện ngắn
CHUYỆN CỦA GÃ KHỜ của Đặng Xuân
Xuyến:
Ngô Thanh Tuấn giới thiệu
Tác giả: Lê Nguyễn - Nguồn: facebook
Ảnh minh họa sưu tầm từ nguồn: internet
Bài viết là quan điểm riêng của các tác giả.
0 comments:
Đăng nhận xét