(Nguồn ảnh: internet) |
ĐỌC ‘BỊN RỊN
TRÀN GIAN’
CỦA LÊ THỊ
QUỲNH DUNG
VÀ ‘PHỤNG
HIẾN’ CỦA BÙI GIÁNG
*
(Tác giả Châu Thạch) |
Sẽ có người không đồng ý khi tôi đem thơ Lê Thị
Quỳnh Dung và Bùi Giáng để cạnh nhau. Họ sẽ cho rằng sự so sánh nầy thật là
khập khiễng. Thật ra tôi chỉ muốn tá khách hai bài thơ vào nhau để được nhìn
hai cái đẹp được trọn vẹn từ những góc cạnh của nó. Tôi không hề muốn so sánh
mức độ cao thấp, vai vế trên văn đàn, hay nhiều hoặc hay ít của mỗi bài thơ.
Cái đó tùy cảm nhận của mỗi cá nhân, người đọc sẽ tự thấy khi thưởng thức nó.
Hai bài thơ của hai tác giả ở thời đại khác nhau, ý tưởng thơ họ giống nhau mà
phong cách thơ họ khác nhau, cùng bin rịn trần gian và cũng phụng hiến trần
gian. Tiếng lòng họ giống nhau nhưng tiếng thơ họ khác nhau, như hai loại đàn
riêng biệt cùng hòa âm một cung đàn, vọng vào hồn ta một bản nhạc vàng êm
ái.
Đầu tiên ta hãy nghe cả hai nhà thơ thương tiếc
và bịn rịn trần gian nầy nếu họ phải lìa đời:
Quỳnh Dung:
Nếu bảo tôi hãy
cuốn gói lên đi về thế giới khác
Thì tần ngần tôi
còn tiếc trần gian
Lúc ra đi đâu tiếc
bạc tiếc vàng
Bởi tôi nghèo và
từng tay trắng
Bùi Gíáng
Ngày sẽ hết, tôi sẽ
không ở lại
Tôi sẽ đi và chưa
biết đi đâu
Tôi sẽ tiếc thương
trần gian mãi mãi
Vì nơi đây tôi sống
đủ vui sầu.
Tiếp theo ta hãy nghe hai nhà thơ thổ lộ những
điều làm họ lứu luyến trần gian:
Quỳnh Dung:
Tôi chỉ ngại bên
kia - thế giới khác
Không ánh trăng,
không nước chảy diệu kỳ?
Không đất đá muôn
màu lên hoa đẹp
Không câu hát ngọt
ngào sâu lắng
Tặng dân gian trên
sân khấu cuộc đời
Không cả đắng cay
trong lời nhạc
lưu luyến chân
người và chua xót lên môi.
Bùi Giáng:
Cây và cối, bầu
trời và mặt đất
Ðã nhìn tôi duới
sương sớm trăng khuya
Mở buồng phổi đón
gió bay bát ngát
Dừng bên sông bên
cát bụi chia lìa.
Hoàng hôn xuống
bình minh lên nhịp nhịp
Ngàn sao xanh lùi
bước trước vừng hồng
Ngày rực rỡ đêm êm
đềm kế tiếp
Ðón chào tôi chung
cười khóc bao lần.
Tôi đã gởi hồn tôi
biết mấy bận
Cho mây xa cho tơ
liễu ở gần
Tôi đã đặt trong
bàn tay vạn vật
Quả tim mình nóng
hổi những chờ mong.
Thê rồi cả hai nhà thơ không chỉ lưu luyến cảnh
đẹp của trần gian mà lưu luyên cả nhưng thăng trầm mà họ nhận được trong cuộc
sống giữa trần gian:
Quỳnh Dung:
Không những điều
chưa nói nên lời
Chỉ ánh mắt yêu
nhau từng hiểu
Dầu chỉ thoáng chốc
thôi
Như món quà nhận
biếu
Trần gian đầy món
nợ nhân văn
Không những tình
bạn buổi lang thang
Tâm tư trao nhau
lời chia xẻ
Không những khúc
thương à ơi người mẹ trẻ
Tiễn chồng đi không
thấy ngày trở về
Ôm con mình lên tận
đỉnh sơn khê
Lòng hoá đá và tình
yêu hoá đá.
Tôi sống và lớn lên
giữa đống tro tàn đổ nát
Tự vượt lên mình
tìm số phận vui may
Luôn thất bại tôi
tìm trong cô quạnh
Niềm thơ yêu mà bồi
đắp tâm hồn
Bùi Giáng:
Sông trắng quá bảo
lòng tôi mở cửa
Trăng vàng sao giục
cánh mộng tung ngần
Gió thổi dậy lùa mơ
vào bốn phía
Ba phương trời
chung gục khóc đêm dông.
Những giòng lệ
tuông mấy lần khắc khoải
Những nụ cười tròn
mấy bận hân hoan
Những ngoảnh mặt im
lìm trong ái ngại
Những bắt tay xao
động với muôn vàng.
Những người bạn xem
tôi như ruột thịt
Những người em dâng
hết dạ cho tôi
Những người bạn xem
tôi là cà gật
Những người em
không vẹn nghĩa mất rồi.
Quỳnh Dung cũng như Bùi Giáng, cả hai đều thổn
thức khi phải lìa trần gian. Lúc nầy họ mới bày tỏ hết tình yêu của họ với trần
thế, chẳng khác chi người tình tỏ hết lòng mình khi sắp xa rời người yêu:
Quỳnh Dung
Nếu phải ra đi
Lòng rất bồn chồn
Chưa nói hết những
điều suy nghĩ
Đôi tay trần còn
nhiều mộng mị
Nên chưa thể nào
viết trọn ý nhân gian.
Sao nhặt sao thưa
nhìn tôi kiểu chập chờn
Tôi cúi xuống âm ỉ
buồn câm lặng
Râm ran lắm thôi
mình ra ngõ vắng
Nhìn cá vàng thơ
thẩn một mình thôi
Dẫu có đơn côi
nhưng mình tự tại
Yêu trần gian theo
lối của riêng mình.
Trần gian này muôn
vẻ kiếp nhân sinh
Mỗi một vẻ đoạ lòng
nhau nhiều vẻ
Bùi Giáng:
Trần gian hỡi tôi
đã về đây sống
Tôi đã tìm đâu ý
nghĩa lầm than
Tôi ngẩn mặt ngó
ngàn mây cao rộng
Tôi cúi đầu nhìn
mặt đất thâm đen
Tôi chấp thuận trăm
lần trong thổn thức
Tôi bàng hoàng hốt
hoảng những đêm đêm
Tôi xin chịu cuồng
si để sáng suốt
Tôi đui mù cho thỏa
dạ em yêu.
Tôi tự nguyện sẽ
một lòng chung thủy
Qua những lần buồn
tủi giữa đảo điên
Thân xương máu đã
đành là ủy mị
Thì xin em cùng lên
thác xuống ghềnh
Em đứng mũi anh
chịu sào có vững
Bàn tay bưng đĩa
muối có chấm gừng
Tôi đã nguyện yêu trần
gian nguyên vẹn
Hết tâm hồn và hết
cả da xương
Cả hai nhà
thơ đều tự nhủ với lòng mình hãy giữ tình yêu với trần gian mãi mãi dầu trần
gian có lắm điều làm mình chua xót:
Quỳnh Dung:
Xin giữ cho nhau
những lời chân thật
Tự đáy lòng lên
nhạc lên thơ
Trần gian này còn
lắm bụi mờ
Thì ít ra góc riêng
mình chiu chắt.
Bùi Giáng:
Xin yêu mãi yêu và
yêu nhau mãi
Trần gian ôi, cánh
bướm cánh chuồn chuồn
Con kiến bé cùng
hoa hoang cỏ dại
Con vi trùng sâu bọ
cũng yêu luôn.
Còn ở lại một ngày
còn yêu mãi
Còn một đêm còn thở
dưới trăng sao
Thì cánh mộng còn
tung lên không ngại
Níu trời xanh tay
với kiễng chân cao.
Nhưng em hỡi, trần
gian ôi ta biết
Sẽ rồi ra vĩnh biệt
với người thôi
Ta chết lặng, đành
bó tay đầu lắc
Ðài Siêu ôi, xuân
sắc rụng mất rồi.
Ðêm ứa lệ căng
phồng mi hai mắt
Bàn tay ta nhỏ như
lá cây khô
Mình hoa rã đầm
đìa sương theo mốc
Ðỡ làm sao những
cánh tiếp nhau rơi.
Cuối cùng
cả hai nhà thơ đều có một hy vọng lạc quan với trần gian. Họ chia tay trần gian
với “hồn thơ bay nhảy”, để lại “trang thơ thắm lại với trời hồng”:
Quỳnh Dung:
Trần gian này còn
đấy thu mơ
Dẫu hoà bình đánh
đổi bằng cái chết.
Trần gian này còn
đấy bụi mờ
Vẫn đẹp lắm, gợi
hồn thơ bay nhảy.
Bùi Giáng:
Ta gởi lại đây
những lời ảo não
Những lời yêu
thương phụng hiến cho em
Rồi ta gục đầu trên
trang giấy hão.
Em bão rằng đừng
tuyệt vọng nghe không
Còn trang thơ thấm
lại với trời hồng
Em bão rằng đừng
tuyệt vọng nghe không
Còn trang thơ thấm
lại với trời hồng.
Bài thơ “Phụng
Hiến” của Bùi Giáng thì đã tốn không biết bao nhiêu giấy mực để ca tụng
nó rồi. Bài thơ ”Bịn Rịn Trần Gian”
của Lê Thị Quỳnh Dung chỉ mới vừa sáng tác một vài ngày gần đây, và có lẽ Châu
Thạch là người đầu tiên viết về nó. Ta thấy trong “Phụng Hiến”, Bùi Giáng lưu luyến nhiều vẽ đẹp trần gian nhưng
chỉ viết lướt qua những nỗi đau của trần thế. Ngược lại trong “Bịn Rịn Trần Giàn”, Quỳnh Dung lại
lưu luyến nhiều những nỗi đau của trần thế mà chỉ viết lướt qua nhừng vẽ đẹp
của trần gian. Điều nầy khác với nhiều nhà thơ xưa nay, nhất là khác với các
bài thơ thiền, thơ đạo. Đa số các nhà thơ đều chán nản với nỗi đau khổ đế, mơ
ước về với một thiên đàng vinh hiển, một niết bàn cực lạc hay một cõi vô vi để
thong dong rong chơi ở cõi vĩnh hằng.
Với tôi, “Bịn
Rịn Trần Gian” đưa ta đên sự sâu nhiệm một ý nghĩa mới trong cuộc sống,
gợi cho ta một tình yêu trần gian mới, khác với những lẽ đạo thường tình cứ cho
trần gian đầy xấu xa đau khổ, cho ta
khám phá được chiều sâu của mọi tâm hồn sống trên đất rằng, ai cũng yêu thế
gian nầy mặc dầu trên môi cứ ta thán thế gian./.
---------------------------------
Tái Bút: Xin đăng thêm
thảo luận của tác giả bài thơ Lê thị Quỳnh Dung để rõ nét thêm:
“Thật
là xúc động khi đọc bài bình thơ mới vừa xuất xưởng của nhà bình thơ Châu
Thach. Nhưng Quỳnh cũng hơi ngượng ngượng khi thơ mình được cho đứng bên bài
thơ kinh điển Phụng Hiến của Bùi tiên sinh. Thật sự, Quỳnh chỉ nghe nói đến tên
bài thơ Phụng Hiến mà chưa được đọc. Nay, nhờ sự phân tích và dẫn ra đây, Quỳnh
mới hiểu vì sao nó được nhiều người nhắc tên.
Quỳnh
viết theo cảm xúc rất thật của mình sau khi tương tác thơ và đọc giao luu, nghe
giao lưu thơ, nhạc trên fb. Từ đó, liên tưởng, hình dung và hồi tưởng mọi diễn
biến đa dạng của cuộc đời mà mình đã đi qua, đã chiêm nghiệm và trả giá. Đắng
nhiều hơn ngọt, nhưng có đắng thì mới quý ngọt. Có ngọt thì mới thấm đắng. Đắng,
ngọt luân hồi chảy mãi trong tâm để cảm xúc thơ miên man, bất tận. Ngôn ngữ của
Quỳnh vốn mộc mạc, nên được đặt cạnh ngôn ngữ lão làng của tiền bối, thật sự
Quỳnh thấy thèn thẹn sao ấy.
Nhưng
sau lời bình này, Quỳnh nghiêm ra rằng dầu không đứng chung thời đại, nhưng tâm
tình người làm thơ ,yêu thơ luôn có những cảm xúc đồng dạng. Bởi có yêu đời thì
mới yêu thơ. Yêu đôi khi say sưa đến như lú lẫn và có chút điên khùng. Nếu tỉnh
quá, chắc không bao giờ dám thổ lộ lòng mình vì sợ bị phê phán và ném đá.
Cái
nhân thân nhà giáo cũng gây không ít trở ngại cho Quỳnh khi phiêu thơ. Thơ chưa
thể nào thoát ý hết mình như con tằm được thoát ra ngoài cái kén , thành nhộng,
thành sâu rồi hóa ngài, hóa bướm bay lên. Trong khoảnh khoắc, thơ chỉ mới là
tâm sự đêm khuya.”./.
==================================================
BỊN RỊN TRẦN GIAN
Nếu bảo tôi hãy
cuốn gói lên đi về thế giới khác
Thì tần ngần tôi
còn tiếc trần gian
Lúc ra đi đâu tiếc
bạc tiếc vàng
Bởi tôi nghèo và
từng tay trắng
Tôi chỉ ngại bên
kia - thế giới khác
Không ánh trăng,
không nước chảy diệu kỳ?
Không đất đá muôn
màu lên hoa đẹp
Không câu hát ngọt
ngào sâu lắng
Tặng dân gian trên
sân khấu cuộc đời
Không cả đắng cay
trong lời nhạc
lưu luyến chân
người và chua xót lên môi.
Không những điều
chưa nói nên lời
Chỉ ánh mắt yêu
nhau từng hiểu
Dầu chỉ thoáng chốc
thôi
Như món quà nhận
biếu
Trần gian đầy món
nợ nhân văn
Không những tình
bạn buổi lang thang
Tâm tư trao nhau
lời chia xẻ
Không những khúc
thương à ơi người mẹ trẻ
Tiễn chồng đi không
thấy ngày trở về
Ôm con mình lên tận
đỉnh sơn khê
Lòng hoá đá và tình
yêu hoá đá.
Tôi sống và lớn lên
giữa đống tro tàn đổ nát
Tự vượt lên mình
tìm số phận vui may
Luôn thất bại tôi
tìm trong cô quạnh
Niềm thơ yêu mà bồi
đắp tâm hồn
Nếu phải ra đi
Lòng rất bồn chồn
Chưa nói hết những
điều suy nghĩ
Đôi tay trần còn
nhiều mộng mị
Nên chưa thể nào
viết trọn ý nhân gian.
Sao nhặt sao thưa
nhìn tôi kiểu chập chờn
Tôi cúi xuống âm ỉ
buồn câm lặng
Râm ran lắm thôi
mình ra ngõ vắng
Nhìn cá vàng thơ
thẩn một mình thôi
Dẫu có đơn côi
nhưng mình tự tại
Yêu trần gian theo
lối của riêng mình.
Trần gian này muôn
vẻ kiếp nhân sinh
Mỗi một vẻ đoạ lòng
nhau nhiều vẻ
Xin giữ cho nhau
những lời chân thật
Tự đáy lòng lên
nhạc lên thơ
Trần gian này còn
lắm bụi mờ
Thì ít ra góc riêng
mình chiu chắt.
Trần gian này còn
đấy thu mơ
Dẫu hoà bình đánh
đổi bằng cái chết.
Trần gian này còn
đấy bụi mờ
Vẫn đẹp lắm, gợi
hồn thơ bay nhảy.
*.
Lê Thi Quỳnh Dung
PHỤNG HIẾN
Ngày sẽ hết, tôi sẽ
không ở lại
Tôi sẽ đi và chưa
biết đi đâu
Tôi sẽ tiếc thương
trần gian mãi mãi
Vì nơi đây tôi sống
đủ vui sầu.
Cây và cối, bầu
trời và mặt đất
Ðã nhìn tôi duới
sương sớm trăng khuya
Mở buồng phổi đón
gió bay bát ngát
Dừng bên sông bên
cát bụi chia lìa.
Hoàng hôn xuống
bình minh lên nhịp nhịp
Ngàn sao xanh lùi
bước trước vừng hồng
Ngày rực rỡ đêm êm
đềm kế tiếp
Ðón chào tôi chung
cười khóc bao lần.
Tôi đã gởi hồn tôi
biết mấy bận
Cho mây xa cho tơ
liễu ở gần
Tôi đã đặt trong
bàn tay vạn vật
Quả tim mình nóng
hổi những chờ mong.
Sông trắng quá bảo
lòng tôi mở cửa
Trăng vàng sao giục
cánh mộng tung ngần
Gió thổi dậy lùa mơ
vào bốn phía
Ba phương trời
chung gục khóc đêm dông.
Những giòng lệ
tuông mấy lần khắc khoải
Những nụ cười tròn
mấy bận hân hoan
Những ngoảnh mặt im
lìm trong ái ngại
Những bắt tay xao
động với muôn vàng.
Những người bạn xem
tôi như ruột thịt
Những người em dâng
hết dạ cho tôi
Những người bạn xem
tôi là cà gật
Những người em
không vẹn nghĩa mất rồi.
Trần gian hỡi tôi
đã về đây sống
Tôi đã tìm đâu ý
nghĩa lầm than
Tôi ngẩn mặt ngó
ngàn mây cao rộng
Tôi cúi đầu nhìn
mặt đất thâm đen
Tôi chấp thuận trăm
lần trong thổn thức
Tôi bàng hoàng hốt
hoảng những đêm đêm
Tôi xin chịu cuồng
si để sáng suốt
Tôi đui mù cho thỏa
dạ em yêu.
Tôi tự nguyện sẽ
một lòng chung thủy
Qua những lần buồn
tủi giữa đảo điên
Thân xương máu đã
đành là ủy mị
Thì xin em cùng lên
thác xuống ghềnh
Em đứng mũi anh
chịu sào có vững
Bàn tay bưng đĩa
muối có chấm gừng
Tôi đã nguyện yêu
trần gian nguyên vẹn
Hết tâm hồn và hết
cả da xương
Xin yêu mãi yêu và
yêu nhau mãi
Trần gian ôi, cánh
bướm cánh chuồn chuồn
Con kiến bé cùng
hoa hoang cỏ dại
Con vi trùng sâu bọ
cũng yêu luôn.
Còn ở lại một ngày
còn yêu mãi
Còn một đêm còn thở
dưới trăng sao
Thì cánh mộng còn
tung lên không ngại
Níu trời xanh tay
với kiễng chân cao.
Nhưng em hỡi, trần
gian ôi ta biết
Sẽ rồi ra vĩnh biệt
với người thôi
Ta chết lặng, đành
bó tay đầu lắc
Ðài Siêu ôi, xuân
sắc rụng mất rồi.
Ðêm ứa lệ căng
phồng mi hai mắt
Bàn tay ta nhỏ như
lá cây khô
Mình hoa rã đầm
đìa sương theo mốc
Ðỡ làm sao những
cánh tiếp nhau rơi.
Ta gởi lại đây
những lời ảo não
Những lời yêu
thương phụng hiến cho em
Rồi ta gục đầu trên
trang giấy hão.
Em bão rằng đừng
tuyệt vọng nghe không
Còn trang thơ thấm
lại với trời hồng
Em bão rằng đừng
tuyệt vọng nghe không
Còn trang thơ thấm
lại với trời hồng.
*.
Bùi Giáng
Mời thư giãn với nhạc phẩm MỘT CÕI ĐI VỀ
của Trịnh Công Sơn, qua tiếng hát Trịnh Công Sơn:
*.
CHÂU THẠCH
Địa chỉ: 75 Phan Kế Bính, Đà Nẵng.
ĐT: 0929128967 - 05113894610
Email: truongvantran@hotmail.com
.
…………………………………………………………………………
- Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 20.08.2019.
- Bài viết không thể hiện quan điểm của trang Đặng Xuân
Xuyến.
- Vui lòng ghi rõ
nguồn dangxuanxuyen.blogspot.com khi trích đăng lại.
.
0 comments:
Đăng nhận xét