NĂM TỴ LIỆT KÊ CÁC VỊ THUỐC TỪ RẮN - Tác giả: Nguyễn Thị Lan Anh (Hải Dương)

Đặng Xuân Xuyến Chủ Nhật, tháng 2 02, 2025 Leave a Comment

NĂM TỴ LIỆT KÊ CÁC

(Tác giả Nguyễn Thị Lan Anh)

Đông y gọi rắn là xà như: kỳ châu xà (rắn hổ mang), bạch hoa xà (hổ mang chúa), ngoài ra còn có rắn cạp nong, cạp nia, rắn lục, rắn ráo đều có thể dùng làm thuốc chữa bệnh. Các loại rắn kể trên có túi chứa nọc độc ở hàm trên sau hai con mắt. Khi rắn cắn nọc độc tiết ra qua ống nhỏ trong hai răng nanh, để hạ độc đối phương, nhưng những chất độc ấy đều có tác dụng làm thuốc chữa bệnh.

Đông y thường dùng mật rắn, thịt rắn, da rắn, mỡ rắn, xương rắn với những công dụng như sau:

THỊT RẮN

Thịt rắn chẳng những là loại thức ăn rất ngon, giàu chất dinh dưỡng mà còn là vị thuốc quý, dùng để bồi bổ sức khỏe, đồng thời chữa những bệnh thần kinh, đau nhức, tê liệt, bán thân bất toại, các chứng co giật, cảm trợn mắt méo miệng (kinh phong), giang mai, tràng nhạc, các loại mụn nhọt độc, lở loét, chốc đầu (sài chốc…

Thịt rắn được lấy bằng cách chọn rắn sống, béo, khỏe, ngâm vào nước cho chết rồi chặt bỏ đầu, đuôi, lột da, mổ bỏ phủ tạng (đặc biệt phải tách hết mỡ vì mỡ rắn rất tanh), lọc bỏ xương. Thịt rắn đem nấu, nướng, rán, hấp, luộc, hầm… một mình hoặc cùng các gia vị khác đều trở thành những món đặc sản lạ miệng.

Trong Đông y cổ truyền, thịt rắn đem nấu với thịt mèo thành “long hổ hội” - một vị thuốc cực bổ, chữa được nhiều thứ bệnh. Để điều trị chứng chốc đầu của trẻ em thì sau khi làm thịt rắn, lột da, bỏ phủ tạng, lọc lấy thịt, băm nhỏ, gói lá lốt, nướng hoặc rán lên, cho trẻ ăn liên tục một tuần. Mỡ rắn rán lên kết hợp với một vài vị thuốc làm thành cao để bôi ngoài.

XƯƠNG RẮN

Làm thịt rắn, luộc chín bỏ hết thịt da, phủ tạng chỉ lấy xương sống và xương đầu, rửa sạch sấy khô, ngâm rượu 40o hoặc nấu thành cao điều trị phong thấp. Nếu lượng nhiều thì đập chết rắn ngâm xuống nước sau 100 ngày vớt lên rửa sạch sấy khô, cách dùng như trên.

DA RẮN

Khi bắt được rắn treo lên lột lấy da, rửa rượu cho sạch, sấy khô, tán bột mịn hoặc đốt tồn tính để điều trị một số bệnh ngoài da như các vết loét của bệnh hủi hoặc bệnh viêm tai ngoài của trẻ em.

CAO RẮN

Ngâm một số bộ tam xà đã làm sạch nặng tổng cộng khoảng 10 kg vào 60 lít cồn loại 60 độ trong bình kín ít nhất 3 tháng. Tiếp đó, lọc bỏ xương, bã rồi lấy dung dịch thu được đem cô đặc thành cao. Mỗi ngày dùng 2-4 g ngâm trong rượu hoặc mật ong, cao rắn là thuốc đặc trị của bệnh viêm khớp, thoái hóa khớp, nhức mỏi.

Điều chế bằng cách tương tự như cao rắn, cao trăn được sử dụng phổ biến hơn vì dễ bảo quản và nhiều công dụng hơn.

MỠ RẮN

Mỡ rắn thường tập hợp ở xung quanh ống tiêu hóa làm thành từng phiến màu trắng ngà. Muốn có mỡ, người ta mổ bụng rắn, dùng kéo và kẹp khéo léo tách khối mỡ ra khỏi ống tiêu hóa, rán cho nóng chảy rồi để nguội, bảo quản nơi thoáng mát, khô ráo.

Với tác dụng dưỡng da đặc biệt, mỡ rắn dùng để chữa bỏng lửa, chốc đầu và làm cho chóng lên da non, bằng cách bôi xoa nhiều lần lên chỗ bỏng, chỗ chốc.

MÁU RẮN

Máu rắn rất bổ và chữa được nhiều chứng nhức mỏi, động kinh, đặc biệt công hiệu đối với bệnh đau lưng. Ngay sau khi làm chết rắn, cắt bỏ đầu rồi dốc ngược hoặc cắt chót đuôi rồi dốc xuôi thân rắn cho máu chảy ra, hứng vào một cốc rượu, quấy đều lên trước khi uống.

MẬT RẮN

Mật rắn nằm trên gan (màu xanh), đổ vào đầu ruột non. Muốn tách túi mật ra mà không vỡ, đầu tiên phải dùng kẹp, cặp nhẹ vào đầu ống dẫn mật, nhấc ống lên. Tiếp đó, dùng mũi kéo nhọn gỡ dần từ đầu ống đến từng phần của túi mật ra khỏi những bộ phận xung quanh (khi gỡ cần nhấc mũi kéo lên và theo dõi đầu mũi kéo để không chạm vào thành túi mật). Có thể dùng ngay mật rắn tươi bằng cách nuốt nguyên cả cái hoặc pha với ít rượu mà uống. Cũng có thể dùng chỉ mảnh buộc chặt ống dẫn mật lại, đem mật treo ở chỗ thoáng mát cho khô tự nhiên rồi ngâm với rượu (xà đởm tửu) hoặc tẩm vào vỏ quýt già đã phơi sấy khô (xà đởm trần bì).

Mật rắn mang vị ngọt hơi cay và đặc biệt không đắng như mật nhiều loại động vật khác. Có tác dụng chống viêm rõ rệt, mật rắn tươi dùng ngay hoặc dùng dưới dạng xà đởm tửu để chữa đau sưng, nhức mỏi, thấp khớp, ra mồ hôi trộm. Còn dùng dưới dạng xà đởm trần bì, nó đặc trị ho hen, đờm suyễn, nóng sốt co giật, nhức đầu dai dẳng. Nếu là mật rắn hổ mang thì tẩm rượu phơi 3 ngày đêm cho khô hẳn. Khi dùng cứ 0,12gam mật rắn hổ mang pha với 30ml rượu 40o, chia làm 2 lần uống trong ngày để điều trị chứng phong nhiệt đau lan tỏa.

NỌC RẮN

Nọc rắn tác động rất nhanh, mạnh tới hệ thần kinh và máu nên dùng để chế thuốc giảm đau trong điều trị bệnh phong (hủi, cùi), để chữa ung thư, động kinh, đau cơ, đau thắt ngực, viêm khớp, viêm dây thần kinh…

Muốn lấy nọc, đặt răng độc của rắn tỳ vào một ngăn hộp kính lồng (hộp Petri) hoặc để mỗi răng cắn vào một ống nghiệm (ống thu nọc) rồi dùng tay bóp nhẹ vào hai bên mang tai rắn cho nọc chảy ra. Cũng có thể thay tay bóp bằng dùng hai điện cực áp vào với dòng điện xoay chiều khoảng 4-6 vôn hoặc dùng máy xung điện để kích thích tuyến nọc tiết độc. Nọc tươi thu được làm khô bằng hóa chất hoặc sấy trong chân không, rồi đóng vào ống thủy tinh, hàn kín lại, bảo quản ở nơi thoáng mát, ánh sáng yếu trước khi đem chế thuốc dùng.

XÁC RẮN LỘT

Mỗi năm, một con rắn lột xác vài lần (thường vào mùa xuân-hè). Xác rắn mang vị ngọt mặn, hơi tanh, tính bình, có tác dụng sát khuẩn, chống viêm, giải độc. Xác rắn khô nghiền thành bột dùng bôi xoa bên ngoài làm thuốc sát trùng, trị chốc mép, tổ đỉa, ghẻ lở, ướt rốn hoặc đốt cháy thành than rồi thổi vào lỗ tai để chữa thối tai. Dưới hình thức sắc uống (ngày dùng khoảng 6-12 g), nó là thuốc đặc trị chứng đau cổ họng và trẻ em động kinh co giật.

RƯỢU RẮN

Cách 1: Rượu rắn được chế bằng cách ngâm mỗi bộ tam xà (gồm 3 con rắn: 1 hổ mang, 1 cạp nong, 1 rắn ráo) hoặc ngũ xà (gồm bộ tam xà và 1 rắn hổ trâu, 1 rắn sọc dưa) đã được làm sạch (cắt đầu, mổ bỏ phủ tạng, rửa qua bằng cồn hay nước gừng) vào khoảng 3-5 lít rượu loại 40-60 độ trong bình kín ít nhất 3 tháng. Nếu rắn đã được nướng chín thì chỉ cần ngâm 15-20 ngày. Để rượu tăng tác dụng, có thể ngâm kèm các thảo dược (hà thủ ô, kê huyết đằng, thiên niên kiện, cẩu tích, ngũ gia bì, huyết giác, tiểu hồi, trần bì); hơn nữa, có thể ngâm kèm bộ tam xà một số con hải sâm, kèm bộ ngũ xà 1 con chim bìm bịp.

Uống đều đặn mỗi ngày 1 chén nhỏ sau bữa cơm tối, rượu rắn chữa hiệu quả chứng tê thấp, đau nhức gân - cơ - xương - khớp, đồng thời tăng cường sinh lực, làm thông máu, tráng dương, sáng mắt, nhuận da…

Cách 2: Lấy 3 loại rắn, gọi là tam xà gồm: rắn hổ mang, rắn cạp nong, rắn ráo. Nếu là ngũ xà thì thêm rắn lục, rắn nước. Bỏ rắn còn sống vào lọ đổ ngập cồn 90o ngâm 3 ngày rắn chết tiết giảm bớt một phần chất độc, sau đó lấy rắn ra chặt đầu, đuôi, lột da, bỏ phủ tạng, chỉ để lại mật, lấy rượu sạch 40o ngâm 100 ngày. Rượu rắn có màu vàng hơi xanh là loại tốt, sau đó kết hợp với một bài thuốc Đông y (tùy theo từng loại phong mà dùng bài thuốc cho thích hợp) ngâm riêng. Tiếp theo lấy rượu rắn và rượu thuốc trộn lẫn với nhau với liều lượng 50/50.

Cách dùng: Ngày uống 1 lần 30ml trước khi ăn tối hoặc trước khi đi ngủ để điều trị chứng phong. Kiêng kỵ: Người khí huyết hư sinh phong thì không được dùng.

THUỐC TÂY TỪ RẮN

Trong Tây y, các sản phẩm từ rắn được dùng để bào chế ra nhiều loại thuốc quý. Phần lớn các nước trên thế giới nay đều đã chế được từ nọc rắn huyết thanh chống độc - bao gồm cả huyết thanh đơn trị (chống được 1 loại độc tố) và huyết thanh đa trị (chống được nhiều loại độc tố). Ngoài ra, mỗi nước còn có một vài loại thuốc đặc chủng nổi tiếng chế từ rắn, như: thuốc làm giảm mao mạch Cobratot của Pháp, thuốc chữa thấp khớp và đau dây thần kinh Pratox của Đức, thuốc cầm máu Stiven của Anh, thuốc giảm đau Cobratocin và Vipracin của Nga, thuốc chống viêm và giảm đau Najatox của Việt Nam…

Chú ý: mật rắn, thịt rắn, da rắn, mỡ rắn, xương rắn, rượu rắn chỉ mới là một vị thuốc, khi điều trị cần kết hợp với một số vị thuốc khác để làm tăng tác dụng của chế phẩm rắn thì điều trị mới có tác dụng. Chỉ dùng một mình các chế phẩm của rắn thì không có tác dụng. Ví dụ: Nếu là chế phẩm để trị chứng phong thấp thì phải kết hợp với các vị thuốc khu phong tán hàn, trừ thấp, hành khí bổ huyết. Nếu để điều trị các chứng bệnh ngoài da thì cần dùng phối hợp với các vị thuốc kiện tỳ, bổ phế, thanh nhiệt giải độc.

Mời nhấp chuột đọc thêm:

- Các bài viết về khoa Tử Vi0

- Các bài viết về khoa Phong Thủy0

- Các bài viết về khoa Tướng thuật0

- Các bài viết về Tín ngưỡng0

- Đặng Xuân Xuyến - Cảm nhận thơ văn 1l

- Đặng Xuân Xuyến - Cảm nhận thơ văn 2l

Mời nghe nhạc phẩm ƯỚC NGUYỆN ĐẦU XUÂN

của Hoàng Trang, qua tiếng hát Giáng Tiên:

NGUYỄN THỊ LAN ANH tổng hợp

Địa chỉ: Khu Bình Minh, phường Phạm Ngũ Lão

thành phố Hải Dương, tỉnh Hải Dương.